зертханалық бақылау, санитариялық-эпидемиологиялық сараптама, секторішілік өзара іс-қимыл, қызмет сипаттамалары.

ҰЛТТЫҚ САРАПТАМА ОРТАЛЫҒЫ ЖӘНЕ ҚОҒАМДЫҚ ДЕНСАУЛЫҚ САҚТАУ КОМИТЕТІ ДЕПАРТАМЕНТТЕРІНІҢ ФИЛИАЛДАРЫ МАМАНДАРЫНЫҢ САНИТАРИЯЛЫҚ-ЭПИДЕМИОЛОГИЯЛЫҚ САРАПТАМА ҚЫЗМЕТІ ЖӘНЕ ОНЫ ҰЙЫМДАСТЫРУ ЖАҒДАЙЫ ТУРАЛЫ ПІКІРІ

Автор (лар): Бимұратова Г.А., Резник В.Л., Дүрімбетов Е.Е., Қасымов Ө.Т.

DOI: 10.34689/SH.2018.20.5.017

Кіріспе: Санитариялық-эпидемиологиялық сараптама ұйымдары - Қазақстан Республикасы Денсаулық сақтау министрлігі Қоғамдық денсаулық сақтау комитеті (бұдан әрі - ҚР ДСМ ҚДСК) «Ұлттық сараптама орталығы» ШЖҚ-ғы РМК (бұдан әрі - ҰСО) филиалдары мемлекеттің ҚР азаматтарына санитариялық-эпидемиологиялық, экологиялық салауаттылығына және радиациялық қауіпсіздігіне кепілдік беруін қамтамасыз ету саласындағы зертханалық зерттеулерді орындайды [1]. МСЭҚ шеңберінде зертханалық бақылаудың негізгі тапсырыс берушілері ҚР ДСМ ҚДСК Қоғамдық денсаулық сақтау департаменттері болып табылады. Халықтың санитариялық-эпидемиологиялық салауаттылығын қамтамасыз ету жүйесіндегі болып жатқан өзгерістерге байланысты өзара іс-қимыл жасайтын құрылымдардың рөлін және орнын анықтау қажет [,2,3,4]. Мақалада ҰСО филиалдары және ҚР ДСМ ҚДСК департаменттері мамандарының санитариялық-эпидемиологиялық сараптама қызметі және оны ұйымдастыру жағдайы туралы пікірін зерттеу нәтижелері көрсетілген. Жұмыс мақсаты: ҰСО филиалдары және ҚР ДСМ ҚДСК департаменттері мамандарының зертханалық жабдықпен жарақтандыру, кадрлармен толықтырылу, ҰСО филиалдарының жүргізетін зерттеулер тізбесі жіне көлемі, ҰСО- ҚДСД сектораралық өзара іс-қимыл мәселелері бойынша пікірлерін зерттеу Материалдар және әдістер: Социологиялық зерттеу ретінде ҰСО және ҚДСД филиалдары мамандарына сауалнама жүргізу қолданылды. Алынған деректерді талдау және өңдеу SPSS, MS Ехсеl компьютерлік программаларын қолдану арқылы жүргізілді.Зерттеудің статистикалық, әдісті қолданылды, t- Стьюдент критерийін қолдана отырып, интенсивтіліктің, экстенсивтіліктің статистикалық көрсеткіштері, салыстырмалы көрсеткіштерге арналған орташа қателікті және айырмашылықтар дұрыстығы есептелді. Алынған деректерге салыстырмалы талдау жасалды (сандық, сапалық, микрожүйелік). Зерттеу нәтижелері: ҰСО филиалдарының қызметінде зертханалық жабдықпен қамтамасыз ету, кадрлармен толықтыру, жүргізілетін зерттеулер тізбесі және көлемі, ҰСО-ҚДСД өзара іс-қимыл жасауы бойынша проблемалы мәселелер анықталды. Қорытынды: ҰСО филиалдары жүргізетін зерттеулердің тізбесі аз және сапасы нашар, заманауи жабдықпен қамтамасыз ету жеткіліксіз және кадрлардың кәсіби деңгейі төмен, зертханалық зерттеулер нәтижелерін алу мерзімдерін қысқарту қажет және ҰСО-ҚДСД жүйесінде өзара іс-қимыл жасауды күшейту керек.

Гүлнәр А. Бимұратова 1, Виталий Л. Резник 2, Еркін Е. Дүрімбетов 3, Өмір Т. Қасымов 4 1 «Қоғамдық денсаулық сақтау жоғары мектебі» Қазақстан медициналық университеті Алматы қ., Қазақстан, Республикасы; 2 Әл-Фараби атындағы Қазақ Ұлттық университеті, Алматы қ., Қазақстан Республикасы; 3 ҚР ДСМ «Қоғамдық денсаулық сақтау ұлттық орталығы» ШЖҚ-ғы РМК-ның «Санитариялық-эпидемиологиялық сараптама және мониторинг ғылыми-практикалық орталығы» филиалы, Алматы қ., Қазақстан Республикасы; 4 Қырғыз Республикасы Денсаулық сақтау министрлігі «Профилактикалық медицина» Ғылыми-өндірістік бірлестігі, Бішкек қ., Қырғыз Республикасы.

1. Абикеева Р.И. Роль санитарно-эпидемиологической экспертизы в обеспечении санитарно-эпидемиологического благополучия населения Карагандинской области // Гигиена труда и медицинская экология. Караганда. 2011. № 3 (32). С. 71-79. 2. Андреева Е.Е., Иваненко А.В., Силиверстов В.А., Судакова Е.В. Применение методологии оценки риска для здоровья населения от вредных факторов окружающей среды в практической деятельности управления Роспотребнадзора // Гигиена и санитария. Москва. 2016. 95(2). С. 219-221. 3. Апсеметова М.А., Габдильашимова З.Т., Каткенова Г.С. Заболевания пищевого происхождения в Казахстане: монография. Алматы. 2012. 123 с. 4 Ашрепова С.О. Система лабораторного обеспечения государственного санитарно-эпидемиологического надзора на региональном уровне // Гигиена труда и медицинская экология. Караганда. 2011. №1 (30). С. 81-85. 5. Байсеркин Б.С., Айкимбаев А.М., Казаков С.В., Бекшин Ж.М., Жакашов Н.Ж., Сакиев К.З. История и стратегия развития санитарно-эпидемиологической службы Республики Казахстан. Астана. 2013. С. 4-92. 6. Беляев А.А., Савенко Т.С., Гапанович Н.К. Санитарно-гигиенические исследования – источник необходимой объективной информации для оценки качества и безопасности среды обитания // Сборник научных трудов Международной научно-практической конференции «Здоровье и окружающая среда», посв. 90-летию санитарно-эпидемиологической службы Республики Беларусь. 28 октября 2016г. Минск. БГМУ. Т. 1. С. 127-130. 7. Большаков А.М., Маймулов В.Г. и др. Общая гигиена: учебное пособие. - 2-е изд., доп. и перераб. Москва: ГЭОТАР-Медиа. 2009. 832 с. 8 Государственная программа развития здравоохранения Республики Казахстан «Денсаулык» на 2016-2019гг.», утв. Указом Президента Республики Казахстан от 15.01.2016г. №176. http://government.kz/images/ukazy16/rus/U160000017620160115.htm 9. Димитриев Д.А., Индейкина О.С., Димитриев А.Д. Влияние современной звуковой среды на функциональное состояние организма человека // Гигиена и санитария. 95 (2). 2016. С. 150-153. 10. Камалиев М.А., Пругло Г.Ю., Кожекенова Ж.А. Организация и управление санитарно-эпидемиологической службой в Республике Казахстан // Учебное пособие. Алматы. 2010. 69 с. 11. Кодекс РК «О здоровье народа и системе здравоохранения», утвержденный Указом Президента РК от 18.09.09г. №193-IV ЗРК. http://kodeksy-kz.com/ka/o_zdorove_naroda_i_sisteme_zdravoohraneniya.htm 12. Омарова М.Н., Тотанов Ж.С., Бекшин Ж.М., Байсеркин Б.С., Черепанова Л.Ю., Оракбай Л.Ж. Интеграция в здравоохранении: опыт, проблемы, перспективы. Алматы. 2012. 192 с. 13 Полякова М.Ф. Научное обоснование совершенствования системы лабораторного обеспечения государственного санитарно-эпидемиологического надзора в условиях экономической реформы на региональном уровне. Дисс…канд. мед. наук. Москва, 2009. 345 с. 14. Потапов А.И., Винокур И.Л., Гильденскиольд P.C. Здоровье населения и проблемы гигиенической безопасности. Москва. 2006. 303 с. 15 Приказ Главного государственного санитарного врача Республики Казахстан от 30 октября 2003 года № 64 «Об утверждении Норм затрат времени на проведение лабораторных исследований, измерений, замеров и отдельных видов работ для организаций санитарно-эпидемиологической службы». Алматы. 2003. с. 129 http://online.zakon.kz/Document/?doc_id=30064492#pos=1;-329. 16. Приказ МЗ РК от 27.05.2005г. №258 «Об утверждении Типовой номенклатуры лабораторных исследований и инструментальных замеров, проводимых государственными предприятиями санитарно-эпидемиологической службы Республики Казахстан». http://online.zakon.kz/Document/?doc_id=30356392#sdoc_params 17. Рахманин Ю.А. Актуализация методологических проблем регламентирования химического загрязнения окружающей среды // Гигиена и санитария. 95 (8). 2016. С. 701-707 18 Рахманин Ю.А., Михайлова Р.И. Окружающая среда и здоровье: приоритеты профилактической медицины // Гигиена и санитария, 2014 , 93(5), С 5-10 19. Рахманин Ю.А., Новиков С.М., Авеалиани С.Л., Синицына О.О., Шашина Т.А. Современные проблемы оценки риска воздействия факторов окружающей среды на здоровье населения и пути ее совершенствования // Aнализ риска здоровью. 2015. 2. С. 4-11 http://journal.fcrisk.ru/sites/journal.fcrisk.ru/files/upload/article/118/health-risk-analysis-2015-2-1.pdf 20. Русаков Н.В. Методологические проблемы неинфекционной эпидемиологии и гигиены при химическом загрязнении окружающей среды // Гигиена и санитария. Москва. 95 (9). 2016. С. 797-800 21. Тарасенко А.А., Тирещенко Л.А. Роль санитарно-гигиенических лабораторий в обеспечении объективной оценки состояния окружающей среды // Сборник научных трудов Международной научно-практической конференции «Здоровье и окружающая среда», посвященных 90-летию санитарно-эпидемиологической службы Республики Беларусь. 28 октября 2016г. Минск. БГМУ. Т. 1. С.155-159 22. Фролова О.А., Бочаров Е.П., Ахтямова Л.А. Оценка риска от воздействия химических контаминантов в пищевых продуктах // Гигиена и санитария. 95 (8). Москва. 2016. С. 743-748 23. Inhorn Stanley L., Wilcke B.W., Downes F.P, Adjanor O.O., Cada R., Ford J.R. A Comprehensive Laboratory Services Survey of State Public Health Laboratories // Journal of Public Health Management & Practice: November-December, 2006. Volume 12. Issue 6. рр. 514–521 [PubMed] 24. Milne K.C., Milne T.L. Public Health Laboratory System Improvement Program: development and implementation // Public Health Rep. 125. 2010. May-Jun.125. Suppl 2. рр. 31-9 [PubMed] 25. Stanley L., Inhorn, Astles J.R., Gradus S., Malmberg V., Snippes P.M., Wilcke B.W. Jr, White V.A. The State Public Health Laboratory System // Public Health Rep. May-Jun. 125. 2010. рр. 4-17 [PubMed] 26. Wilcke B.W. Jr, Inhorn S.L., Astles J.R., Su B.R., White V.A. Laboratory services in support of public health: a status report // Public Health Rep. 2010 May-Jun.125. Suppl 2. рр. 40-6 [PubMed] References: 1. Abikeeva R.I. Rol' sanitarno-epidemiologicheskoi ekspertizy v obespechenii sanitarno-epidemiologicheskogo blagopoluchiya naseleniya Karagandinskoi oblasti [The role of sanitary-epidemiological examination of Karaganda region in providing sanitary-epidemiological welfare of population]. Gigiena truda i meditsinskaya ekologiya [Occupational hygiene and medical ecology]. Karaganda. 2011. № 3 (32). pp. 71-79 [in Russian] 2 Andreeva E.E., Ivanenko A.V., Siliverstov V.A., Sudakova E.V. Primenenie metodologii otsenki riska dlya zdorov'ya naseleniya ot vrednykh faktorov okruzhayushchei sredy v prakticheskoi deyatel'nosti upravleniya Rospotrebnadzora [Application of methodology for the assessment of risk for public health from harmful environmental factors in the practice activity of the Office of Service for Supervision of Consumer Rights Protection and Human Welfare]. Gigiena i sanitariya [Hygiene and sanitation]. Moskva. 2016. 95(2). pp. 219-221 [in Russian] 3. Apsemetova M.A., Gabdil'ashimova Z.T., Katkenova G.S. Zabolevaniya pishchevogo proiskhozhdeniya v Kazakhstane: monografiya [Diseases of food origin are in Kazakhstan: monograph]. Almaty. 2012. 123 p. [in Russian] 4 Ashrepova S.O. Sistema laboratornogo obespe-cheniya gosudarstvennogo sanitarno-epidemiologicheskogo nadzora na regional'nom urovne [Laboratory system for State Sanitary and Epidemiological Supervision at the regional level]. Gigiena truda i meditsinskaya ekologiya [Occupational hygiene and medical ecology]. Karaganda. 2011. №1 (30). pp. 81-85 [in Russian] 5. Baiserkin B.S., Aikimbaev A.M., Kazakov S.V., Bekshin Zh.M., Zhakashov N.Zh., Sakiev K.Z. Istoriya i strategiya razvitiya sanitarno-epidemiologicheskoi sluzhby Respubliki Kazakhstan [History and strategy of development of sanitary and epidemiological service of the Republic of Kazakhstan]. Astana. 2013. pp. 4-92 [in Russian] 6. Belyaev A.A., Savenko T.S., Gapanovich N.K. Sanitarno-gigienicheskie issledovaniya – istochnik neobkhodimoi ob"ektivnoi informatsii dlya otsenki kachestva i bezopasnosti sredy obitaniya [Sanitary and hygienic research is a source of necessary objective information for assessing the quality and safety of the environment]. Sbornik nauchnykh trudov Mezhdunarodnoi nauchno-prakticheskoi konferentsii «Zdorov'e i okruzhayushchaya sreda», posv. 90-letiyu sanitarno-epidemiologicheskoi sluzhby Respubliki Belarus' [Collection of scientific works of the International scientific and practical conference "Health and environment", dedicated to the 90th anniversary of the sanitary and epidemiological service of the Republic of Belarus]. 28.10.2016. Minsk. BGMU. T. 1. pp. 127-130 [in Russian] 7. Bol'shakov A.M., Maimulov V.G. i dr. Obshchaya gigiena: uchebnoe posobie [General hygiene: a training manual]. - 2-e izd., dop. i pererab. Moskva: GEOTAR-Media. 2009. 832 s. [in Russian] 8. Gosudarstvennaya programma razvitiya zdravookhraneniya Respubliki Kazakhstan «Densaulyk» na 2016-2019gg.», utv. Ukazom Prezidenta Respubliki Kazakhstan ot 15.01.2016g. №176 [State program health development of the Republic of Kazakhstan "Densaulyk» for 2016-2019 years, approved by the decree of the President of the Republic of Kazakhstan №176. 15.01.2016y.]. [in Russian]. http://government.kz/images/ukazy16/rus/U160000017620160115.htm 9. Dimitriev D.A., Indeikina O.S., Dimitriev A.D. Vliyanie sovremennoi zvukovoi sredy na funktsional'noe sostoyanie organizma cheloveka [Influence of modern sound environment on the functional state of the human body]. Gigiena i sanitariya [Hygiene and sanitation]. 95 (2). 2016. pp. 150-153 [in Russian] 10. Kamaliev M.A., Pruglo G.Yu., Kozhekenova Zh.A. Organizatsiya i upravlenie sanitarno-epidemiologicheskoi sluzhboi v Respublike Kazakhstan [Organization and management of sanitary and epidemiological service in the Republic of Kazakhstan]. Uchebnoe posobie [a training manual]. Almaty. 2010. 69 p. [in Russian] 11. Kodeks RK «O zdorov'e naroda i sisteme zdravookhraneniya», utverzhdennyi Ukazom Prezidenta RK ot 18.09.09g. №193-IV ZRK. [Codex of the Republic of Kazakhstan «About the health of people and system of health protection », approved by the decree of the President of the Republic of Kazakhstan №193-IV ZRK from 18.09.09y.] http://kodeksy-kz.com/ka/o_zdorove_naroda_i_sisteme_zdravoohraneniya.htm [in Russian] 12. Omarova M.N., Totanov Zh.S., Bekshin Zh.M., Baiserkin B.S., Cherepanova L.Yu., Orakbai L.Zh. Integratsiya v zdravookhranenii: opyt, problemy, perspektivy [Integration is in a health protection: experience, problems, prospects]. Almaty. 2012. 192 p. [in Russian] 13. Polyakova M.F. Nauchnoe obosnovanie sovershenstvovaniya sistemy laboratornogo obespecheniya gosudarstvennogo sanitarno-epidemiologicheskogo nadzora v usloviyakh ekonomicheskoi reformy na regional'nom urovne [Scientific substantiation of improving the system of laboratory support of the state sanitary and epidemiological supervision in the conditions of economic reform at the regional level]. Diss…kand. med. nauk. Moskva, 2009. 345 p. [in Russian] 14. Potapov A.I., Vinokur I.L., Gil'denskiol'd P.C. Zdorov'e naseleniya i problemy gigienicheskoi bezopasnosti [Health of population and problem of hygienical safety]. Moskva. 2006. 303 p. [in Russian] 15. Prikaz Glavnogo gosudarstvennogo sanitarnogo vracha Respubliki Kazakhstan ot 30 oktyabrya 2003 goda № 64 «Ob utverzhdenii Norm zatrat vremeni na provedenie laboratornykh issledovanii, izmerenii, zamerov i otdel'nykh vidov rabot dlya organizatsii sanitarno-epidemiologicheskoi sluzhby» [Order No. 64 of the Chief state sanitary doctor of the Republic of Kazakhstan of 30 October 2003 "On approval of the Norms of time spent on laboratory tests, measurements, measurements and certain types of work for the organizations of the sanitary and epidemiological service"]. Almaty. 2003. p. 129 [in Russian] http://online.zakon.kz/Document/?doc_id=30064492#pos=1;-329 16. Prikaz MZ RK ot 27.05.2005g. №258 «Ob utverzhdenii Tipovoi nomenklatury laboratornykh issledovanii i instrumental'nykh zamerov, provodimykh gosudarstvennymi predpriyatiyami sanitarno-epidemiologicheskoi sluzhby Respubliki Kazakhstan» [Order of the Ministry of health of the Republic of Kazakhstan dated 27.05.2005 №258 " On approval of the standard nomenclature of laboratory studies and instrumental measurements carried out by state enterprises of sanitary and epidemiological service of the Republic of Kazakhstan»]. http://online.zakon.kz/Document/?doc_id =30356392#sdoc_params [in Russian] 17. Rakhmanin Yu.A. Aktualizatsiya metodologicheskikh problem reglamentirovaniya khimicheskogo zagryazneniya okruzhayushchei sredy [Actualization of methodological problems of reglamentation of chemical pollutions on the environment]. Gigiena i sanitariya [Hygiene and sanitation]. 95 (8). 2016. pp. 701-707 [in Russian] 18 Rakhmanin Yu.A., Mikhailova R.I. Okruzhayushchaya sreda i zdorov'e: prioritety profilakticheskoi meditsiny [Environment and health: priorities for preventive medicine]. Gigiena i sanitariya [Hygiene and sanitation]. 2014. 93(5). pp. 5-10 [on Russian] 19 Rakhmanin Yu.A., Novikov S.M., Avealiani S.L., Sinitsyna O.O., Shashina T.A. Sovremennye problemy otsenki riska vozdeistviya faktorov okruzhayushchei sredy na zdorov'e naseleniya i puti ee sovershenstvovaniya [Actual problems of environmental factors risk assessment on human health and ways to improve it]. Analiz riska zdorov'yu [Health risk analysis]. 2015. 2. pp. 4-11 [in Russian] http://journal.fcrisk.ru/sites/journal.fcrisk.ru/-files/upload/article/118/health-risk-analysis-2015-2-1.pdf 20 Rusakov N.V. Metodologicheskie problemy neinfektsionnoi epidemiologii i gigieny pri khimicheskom zagryaznenii okruzhayushchei sredy [Methodological problems of noninfectious epidemiology and hygiene under chemical pollution of the environment]. Gigiena i sanitariya [Hygiene and sanitation]. Moskva. 95 (9). 2016. pp. 797-800 [in Russian] 21. Tarasenko A.A., Tireshchenko L.A. Rol' sanitarno-gigienicheskikh laboratorii v obespechenii ob"ektivnoi otsenki sostoyaniya okruzhayushchei sredy [The role of sanitary laboratories in providing an objective assessment of the environment]. Sbornik nauchnykh trudov Mezhdunarodnoi nauchno-prakticheskoi konferentsii «Zdorov'e i okruzhayushchaya sreda», posvyashchennykh 90-letiyu sanitarno-epidemiologicheskoi sluzhby Respubliki Belarus' [Collection of scientific works of the International scientific and practical conference "Health and environment", dedicated to the 90th anniversary of the sanitary and epidemiological service of the Republic of Belarus]. 28 oktyabrya 2016g. Minsk. BGMU. T. 1. pp.155-159 [in Russian] 22. Frolova O.A., Bocharov E.P., Akhtyamova L.A. Otsenka riska ot vozdeistviya khimicheskikh kontaminantov v pishchevykh produktakh [Risk assessment from exposure to chemical contaminants in food]. Gigiena i sanitariya [Hygiene and sanitation]. 95 (8). Moskva. 2016. pp. 743-748 [in Russian] 23. Inhorn, Stanley L., Wilcke B.W., Downes F.P, Adjanor O.O., Cada R., Ford J.R. A Comprehensive Laboratory Services Survey of State Public Health Laboratories. Journal of Public Health Management & Practice: November-December, 2006. Volume 12. Issue 6. pp. 514–521 [PubMed]. [in English] 24. Milne K.C., Milne T.L. Public Health Laboratory System Improvement Program: development and implementation. Public Health Rep. 125. 2010. May-Jun.125. Suppl 2. pp. 31-9 [PubMed]. [in English] 25. Stanley L., Inhorn, Astles J.R., Gradus S., Malmberg V., Snippes P.M., Wilcke B.W. Jr, White V.A. The State Public Health Laboratory System. Public Health Rep. May-Jun. 125. 2010. pp. 4-17 [PubMed]. [in English] 26. Wilcke B.W. Jr, Inhorn S.L., Astles J.R., Su B.R., White V.A. Laboratory services in support of public health: a status report. Public Health Rep. 2010 May-Jun.125. Suppl 2. pp. 40-6 [PubMed]. [in English]

Көрген адамдардың саны: 438

Түйенді сөздер:

Мақалалар санаты: Біртума зерттеулер

Библиографиялық сілтемелер

Бимуратова Г.А., Резник В.Л., Дурумбетов Е.Е., Касымов О.Т. Мнение специалистов филиалов Национального центра экспертизы и Департаментов Комитета охраны общественного здоровья о деятельности и состоянии организации санитарно-эпидемиологической экспертизы // Наука и Здравоохранение. 2018. 5 (Т.20). С. 153-163. Bimuratova G.A., Reznik V.L., Durumbetov Ye.Ye., Kassymov O.T. National Expertise Center branches and Departments of Public Health Protection Committee specialists opinions about the activities and status of sanitary and epidemiological expertise organization. Nauka i Zdravookhranenie [Science & Healthcare]. 2018, (Vol.20) 5, pp. 153-163. Бимұратова Г.А., Резник В.Л., Дүрімбетов Е.Е., Қасымов Ө.Т. Ұлттық сараптама орталығы және Қоғамдық денсаулық сақтау комитеті департаменттерінің филиалдары мамандарының санитариялық-эпидемиологиялық сараптама қызметі және оны ұйымдастыру жағдайы туралы пікірі / / Ғылым және Денсаулық сақтау. 2018. 5 (Т.20). Б. 153-163.