ҚАЗАҚСТАНДАҒЫ ІШЕКТІҢ ҚАБЫНУ АУРУЛАРЫМЕН БАЙЛАНЫСТЫ ҚОРШАҒАН ОРТА ФАКТОРЛАРЫН АНЫҚТАУ: ОҚИҒА-БАҚЫЛАУ ЗЕРТТЕУІ
Кіріспе. Батыс елдерінде ішектің қабыну ауруларының (ІҚА) даму қаупіне қоршаған орта факторларының әсері туралы көптеген зерттеулер бар, бірақ Қазақстанда мұндай зерттеулердің жоқтың қасы.
Мақсаты: Қазақстан тұрғындары арасында ІҚА байланысты қоршаған орта қауіп-қатер факторларын зерттеу.
Зерттеу материалдар мен әдістері. ІҚА-қатер байланысты қауіп-қатер факторларын «оқиға-бақылау» зерттеуі Қазақ кардиология және ішкі медицина ғылыми-зерттеу институтында сауалнама қолдану арқылы жүргізілді. Сауалнама 2019 жылдың қазанынан 2020 жылдың қаңтарына дейін жүргізілді. Зерттеуге ІҚА ауруы бар 65 пациент және осы патологиясыз 173 респондент қатысты. Қауіп факторлары мен ІҚА болуы арасындағы байланысты анықтау үшін логистикалық регрессия процедурасы қолданылды, нәтижелерді бағалау 95% сенімділік аралығымен (CА) берілген шанстар қатынасы (ШҚ) арқылы жүргізілді.
Нәтижелер. Уақтылы ас қабылдамау (p = 0.043; ШҚ = 3.61 [95% CА: 1.04-12.51]), балық және теңіз өнімдерін тұтыну (p = 0.000; ШҚ = 15, 77 [95% CА: 4.56-54.59]), мұздатылған жартылай дайын тағамдарды тұтыну (p = 0.018; ШҚ = 4.62 [95% CА: 1.3-16.4]), ет өнімдеріне негізделген тамақтану (p = 0.029; ШҚ = 3,2 [95% CА: 1.13–9.2]), аспириннен басқа стероидты емес қабынуға қарсы препараттар тұтыну (p = 0.031; ШҚ = 3.79 [95% CА: 1.13-12.69]) және темекі шегу (p = 0.008; ШҚ = 4.93 [95% CА: 1.52-15.98]) ІҚА даму қаупін арттыратыны анықталды. Керісінше, қазақ ұлты (p = 0.011; ШҚ = 0.18 [95% CА: 0.05-0.68]), сүтті тұтыну (p = 0.000; ШҚ = 0.08 [95% CА: 0, 02-0.31]), алкогольді ішімдіктерді тұтыну (p = 0.000; ШҚ = 0.04 [ 95% CА: 0.01-0.16]), балалардағы вирустық инфекциялар (p = 0.042; ШҚ = 0.52 [95% CА: 0.27-0.98]) ІҚА кезінде протективті фактор болып танылды.
Қорытынды. Біздің зерттеуіміз қоршаған орта факторлары ІҚА даму қаупінің өзгергіштігінде маңызды рөл атқаратынын анықтады.
Алия Уалиева1,2, Айнаш Ошибаева2, Джамиля Кайбуллаева3
1 «ҚДСЖМ» Қазақстандық медицина университеті, Алматы қ., Қазақстан Республикасы;
2 әл-Фараби атындағы Қазақ ұлттық университеті, Алматы, қ., Қазақстан Республикасы;
3 Кардиология және ішкі аурулар ҒЗИ, Алматы, қ., Қазақстан Республикасы.
1. Abegunde A. T. [et al.]. Environmental risk factors for inflammatory bowel diseases: Evidence based literature review // World Journal of Gastroenterology. 2016. № 27 (22). C. 6296–6317.
2. Abraham C., Cho J. H. Inflammatory bowel disease // The New England Journal of Medicine. 2009. № 21 (361). C. 2066–2078.
3. Ananthakrishnan A. N. [et al.]. Aspirin, nonsteroidal anti-inflammatory drug use, and risk for Crohn disease and ulcerative colitis: a cohort study // Annals of Internal Medicine. 2012. № 5 (156). C. 350–359.
4. Andersson R. E. [et al.]. Appendectomy and protection against ulcerative colitis // The New England Journal of Medicine. 2001. № 11 (344). C. 808–814.
5. Aniwan S. [et al.]. Incidence of inflammatory bowel disease by race and ethnicity in a population-based inception cohort from 1970 through 2010 // Therapeutic Advances in Gastroenterology. 2019. (12).
6. Beaugerie L., Sokol H. Appendicitis, not appendectomy, is protective against ulcerative colitis, both in the general population and first-degree relatives of patients with IBD // Inflammatory Bowel Diseases. 2010. № 2 (16). C. 356–357.
7. Bernstein C.N. [et al.]. A population-based case control study of potential risk factors for IBD // The American Journal of Gastroenterology. 2006. № 5 (101). C. 993–1002.
8. Bonner G.F., Fakhri A., Vennamaneni S.R. A long-term cohort study of nonsteroidal anti-inflammatory drug use and disease activity in outpatients with inflammatory bowel disease // Inflammatory Bowel Diseases. 2004. № 6 (10). C. 751–757.
9. Clarke K., Chintanaboina J. Allergic and Immunologic Perspectives of Inflammatory Bowel Disease // Clinical Reviews in Allergy & Immunology. 2019. № 2 (57). C. 179–193.
10. Cosnes J. [et al.]. Epidemiology and natural history of inflammatory bowel diseases // Gastroenterology. 2011. № 6 (140). C. 1785–1794.
11. Danese S., Fiocchi C. Etiopathogenesis of inflammatory bowel diseases // World Journal of Gastroenterology. 2006. № 30 (12). C. 4807–4812.
12. De Vroey B. [et al.]. Editorial: Antibiotics earlier, IBD later? // The American Journal of Gastroenterology. 2010. № 12 (105). C. 2693–2696.
13. DeLisser M. [et al.]. Variation in IBD Prevalence by Race/Ethnicity Within an Integrated Healthcare Delivery System: 607 // American Journal of Gastroenterology. 2018. (113). C. S348.
14. García Rodríguez L.A., Ruigómez A., Panés J. Acute gastroenteritis is followed by an increased risk of inflammatory bowel disease // Gastroenterology. 2006. № 6 (130). C. 1588–1594.
15. Gearry R.B. [et al.]. Population-based cases control study of inflammatory bowel disease risk factors // Journal of Gastroenterology and Hepatology. 2010. № 2 (25). C. 325–333.
16. Higuchi L.M. [et al.]. A prospective study of cigarette smoking and the risk of inflammatory bowel disease in women // The American Journal of Gastroenterology. 2012. № 9 (107). C. 1399–1406.
17. Hou J.K., Abraham B., El-Serag H. Dietary intake and risk of developing inflammatory bowel disease: a systematic review of the literature // The American Journal of Gastroenterology. 2011. № 4 (106). C. 563–573.
18. Kaplan G.G. [et al.]. The risk of developing Crohn’s disease after an appendectomy: a meta-analysis // The American Journal of Gastroenterology. 2008. № 11 (103). C. 2925–2931.
19. Kaplan G.G. The global burden of IBD: from 2015 to 2025 // Nature Reviews. Gastroenterology & Hepatology. 2015. № 12 (12). C. 720–727.
20. Khalili H. [et al.]. Oral contraceptives, reproductive factors and risk of inflammatory bowel disease // Gut. 2013. № 8 (62). C. 1153–1159.
21. Klement E. [et al.]. Breastfeeding and risk of inflammatory bowel disease: a systematic review with meta-analysis // The American Journal of Clinical Nutrition. 2004. № 5 (80). C. 1342–1352.
22. Kotlyar D.S. [et al.]. Non-pulmonary allergic diseases and inflammatory bowel disease: A qualitative review // World Journal of Gastroenterology : WJG. 2014. № 32 (20). C. 11023–11032.
23. Loftus E.V. Clinical epidemiology of inflammatory bowel disease: Incidence, prevalence, and environmental influences // Gastroenterology. 2004. № 6 (126). C. 1504–1517.
24. López-Serrano P. [et al.]. Environmental risk factors in inflammatory bowel diseases. Investigating the hygiene hypothesis: a Spanish case-control study // Scandinavian Journal of Gastroenterology. 2010. № 12 (45). C. 1464–1471.
25. Luo C.H. [et al.]. The differences between American and Chinese patients with Crohn’s disease // Colorectal Disease: The Official Journal of the Association of Coloproctology of Great Britain and Ireland. 2011. № 2 (13). C. 166–170.
26. Mahid S.S. [et al.]. Smoking and inflammatory bowel disease: a meta-analysis // Mayo Clinic Proceedings. 2006. № 11 (81). C. 1462–1471.
27. Naganuma M. [et al.]. Appendectomy protects against the development of ulcerative colitis and reduces its recurrence: results of a multicenter case-controlled study in Japan // The American Journal of Gastroenterology. 2001. № 4 (96). C. 1123–1126.
28. Ng S.C. [et al.]. Geographical variability and environmental risk factors in inflammatory bowel disease // Gut. 2013. № 4 (62). C. 630–649.
29. Ng S.C. [et al.]. Environmental risk factors in inflammatory bowel disease: a population-based case-control study in Asia-Pacific // Gut. 2015. № 7 (64). C. 1063–1071.
30. Niu J. [et al.]. Identification of Environmental Factors Associated with Inflammatory Bowel Disease in a Southwestern Highland Region of China: A Nested Case-Control Study // PLoS ONE. 2016. № 4 (11).
31. Radford-Smith G.L. [et al.]. Protective role of appendicectomy on onset and severity of ulcerative colitis and Crohn’s disease // Gut. 2002. № 6 (51). C. 808–813.
32. Roblin X. [et al.]. Local appendiceal dysbiosis: the missing link between the appendix and ulcerative colitis? // Gut. 2012. № 4 (61). C. 635–636.
33. Shaw S.Y., Blanchard J.F., Bernstein C.N. Association between the use of antibiotics in the first year of life and pediatric inflammatory bowel disease // The American Journal of Gastroenterology. 2010. № 12 (105). C. 2687–2692.
34. Ungaro R. [et al.]. Antibiotics associated with increased risk of new-onset Crohn’s disease but not ulcerative colitis: a meta-analysis // The American Journal of Gastroenterology. 2014. № 11 (109). C. 1728–1738.
Көрген адамдардың саны: 237
Мақалалар санаты:
Біртума зерттеулер
Библиографиялық сілтемелер
Уалиева А., Ошибаева А., Кайбуллаева Д. Қазақстандағы ішектің қабыну ауруларымен байланысты қоршаған орта факторларын анықтау: оқиға-бақылау зерттеуі // Ғылым және Денсаулық сақтау. 2020. 4 (Т.22). Б. 97-104. doi 10.34689/SH.2020.22.4.010Ұқсас жариялымдар:
РАДИОЛОГИЯДА ЖАЛПЫ ТРУНКУС АРТЕРИОЗЫН ЗЕРТТЕУДІҢ ДИАГНОСТИКАЛЫҚ ӘДІСТЕРІ
МЕХАНИКАЛЫҚ САРҒАЮ ОПЕРАЦИЯСЫ КЕЗІНДЕ КОАГУЛОПАТИЯЛЫҚ ҚАН КЕТУДІҢ АЛДЫН АЛУ ӘДІСІ
ТҮЙІРШІКТЕЛГЕН ІРІҢДІ ЖАРАЛАРДЫ АУТОТЕРІЖАМАУМЕН ЕМДЕУДІҢ ОҢТАЙЛАНДЫРУ НӘТИЖЕЛЕРІ
ЖУАН ІШЕК ПЕН АНОРЕКТАЛДЫ АЙМАҚҚА ОПЕРАЦИЯ ЖАСАҒАН БАЛАЛАРДЫ РЕАБИЛИТАЦИЯЛАУ НЕГІЗДЕРІ
ҚАЗАҚСТАН РЕСПУБЛИКАСЫНДАҒЫ 2013-2022 ЖЫЛДАРҒА АРНАЛҒАН ӨМІРІНІҢ БІРІНШІ ЖЫЛЫНДАҒЫ БАЛАЛАРДЫҢ ДЕНСАУЛЫҚ КӨРСЕТКІШТЕРІ