ҚАЗАҚСТАНДА 2015-2019 ЖЫЛДАРЫ СҮТ БЕЗІ ОБЫРЫНАН СЫРҚАТТАНУШЫЛЫҚ ЖӘНЕ ӨЛІМ-ЖІТІМ КӨРСЕТКІШТЕРІ
Өзектілігі. Сүт безі обыры (СБО) 2020 жылы бүкіл әлемде жаһандық ауруға байланысты өкпе қатерлі ісігінен асып түсті, 2,3 миллион жаңа СБО жағдайы тіркелді. СБО өлім-жітім бойынша бесінші орында, бұл 685 000 жағдайды құрады. Зерттелген кезеңде СБО-ның өлім-жітім көрсеткіші 2015 жылғы 100 мың әйел адамға шаққанда 15,3-тен 2019 жылы 100 мың адамға шаққанда 12,0-ге дейін төмендеді.
Зерттеу мақсаты. 2015-2019 жылдары сүт безі обырынан сырқаттанушылық және өлім-жітім көрсеткіштері зерттеу
Материалдар мен әдістер: Зерттеуге 2015-2019 жылдар кезеңінде Қазақстан Республикасында сүт безі обырының сырқаттанушылық пен өлім көрсенкіштер талданды. Талдау үшін деректер ресми статистикалық дереккөздерден алынды: № 35 нысан жылдық "қатерлі ісіктермен ауыратын науқастар туралы есеп". сырқаттанушылық пен өлім көрсенкіште 100 мың әйел адамға есептелген. Халық саны Қазақстан Республикасының Стратегиялық жоспарлау және реформалар жөніндегі агенттігінің Ұлттық статистика бюросынан алынды. Сырқаттанушылық пен өлім көрсенкіштерінің стандартталған көрсеткішін есептеу үшін халықтың әлемдік стандартын пайдалана отырып, стандарттаудың тікелей әдісі пайдаланылды [11]. Зерттеу тақырыбын этикалық комитет рұқсаты берілген (КеАҚ Семей медицина университеті 28.10.2020 ж. №2 хаттама).
Нәтижелері. Сүт безі обыры аурушаңдық деңгейі 2016 жылы өсті, 2017 жылы төмендеді, содан кейін ол өсуге бет бұрды және 2019 жылы аурушаңдық деңгейі 100 мың әйел тұрғынға шаққанда 52,3 құрады. Аурудың «өрескел» көрсеткіштері 65-74 жас тобында жоғары болды, екінші орында 55-64 жас тобы, үшінші орында 75-84 жас тобы. Аурудың стандартталған көрсеткіштері 55-64 жас тобында жоғары болды, екінші орында 45-54 жас тобы, үшінші орында 65-74 жас тобы болды. СБО өлім-жітімінің «өрескел» деңгейі 65-74 жас тобында жоғары болды, екінші орында 75-84 жас тобы, үшінші орында 85 жастан асқан жас тобы болды. Стандартталған өлім-жітім көрсеткіштері 55-64 жас тобында ең жоғары болды. Екінші орында 45-54 жас аралығындағы топ, үшінші орында 65-74 жас аралығындағы топ болды.
Қорытынды. Сүт безі обырының аурушаңдығының өсуі байқалады. 2015-2019 жылдары сүт безі обырының өлім-жітімнің көрсеткіштерінің төмендеу тенденциясы байқалды. Аурудың «өрескел» көрсеткіштері 65-74 жас тобында ең жоғары болды. Стандарттаудан кейін аурудың жоғары көрсеткіштері 55-64 жас тобында болды. СБО өлім-жітімінің «өрескел» көрсеткіштері 65-74 жас аралығындағы топта жоғары болды. Стандарттаудан кейін өлім-жітімнің көрсеткіштері жоғары деңгейі 55-64 жас тобында болды.
Инна Л. Чертищева1, Вера Е. Ли2, Айым Б. Бекежан4,
Адылжан С. Масадыков3, http://orcid.org/0000-0003-3319-4908
Гульнар М. Шалгумбаева4, http://orcid.org/0000-0003-3310-4490
Дастан Н. Сайдуалиев4, http://orcid.org/0000-0002-8920-3730
1 Шығыс Қазақстан облыстық көпсалалы онкология және хирургия орталығы,
Өскемен қ., Қазақстан Республикасы;
2 Университеттік госпиталь «Семей Медицина университеті» ҚеАҚ,
Семей қ., Казақстан Республикасы;
3 РҚБ «Ұлттық тәуелсіз емтихан орталығы», Өскемен қ., Қазақстан Республикасы;
4 ҚеАҚ «Семей Медицина университеті», Семей қ., Қазақстан Республикасы.
.
1. Абитова А.Ж., Бекмухамбетов Е.Ж., Назарбаева Р.К., Баспақова А.М., Аймагамбетова М.А., Жексенова А.Н. Ақтөбе облысы бойынша сүт безі қатерлі ісігінің эпидемиологиясы // Батыс Қазақстан медицина журналы. 2018. 59(3). С. 84–88
2. Антоненкова Н.Н., Курьян Л.М., Якимович Г.В., Скалыженко А.П. Эпидемиологические особенности рака молочной железы у женщин репродуктивного возраста и пути совершенствования диагностики фоновых и предраковых заболеваний гениталий у пациенток, перенесших специальное лечение // Онкологический журнал, 2010. 4.4(16). С.18–238.
3. Балмаганбетова Ф.К., Нургалиева Р.Е., Тухватшин Р.Р., Жексенова А.Н., Калдыбаева А.Т., Аманжолқызы А., Булекова З.С. Современные аспекты эпидемиологии рака молочной железы: обзор литературы // West Kazakhstan Medical Journal. 2020. №62(2). P.125–133
4. Безнощенко Г.Б., Кравченко Е.Н., Кропмаер К.П., Макаркина Л.Г., Гуртавлева К.С. Современные патогенетические аспекты доброкачественных дисплазий молочных желез // Мать и дитя в Кузбассе. 2018. №72. С.93–96.
5. Бейсебаев Е.Н. Оценка роли социальных детерминантов в скрининговых исследованиях и 5-летней выживаемости женщин с заболеванием рака молочной железы: дис. … док.философии (PhD): 6D110200. – Алматы: КазНМУ им. С.Д. Асфендиярова, 2015. – 89 с
6. Заридзе Д.Г., Максимович Д.М. Профилактика злокачественных новообразований // V-Петербургский Международный онкологический форум. Сборник. – 2017. №4 (2). DOI.org/10.17650/2313805X-2017-4-2-8-25
7. Магзумов Ж.М., Масадыков А.С., Сиязбекова З.С., Шалгумбаева Г.М. Эпидемиология рака гортани в Казахстане в 2008–2017 годах // Наука и Здравоохранение. 2019. № 2 (Т.21). С. 91-97
8. Нурманова А., Султанова З.И., Аннаоразов Ы.А. Факторы и их роль в заболеваемости, смертности, выживаемости при раке молочной железы // Вестник КазНМУ. 2019. №1. С.112-114
9. Bray F., McCarron P., Parkin D.M. The changing global patterns of female breast cancer incidence and mortality // Breast Cancer Res. 2004. Vol.6. Р. 229-239.
10. Brinton L.A., Gaudet M.M., Gierach G.L., Thun M., Linet M.S., Cerhan J.R., Haiman C.A., Schottenfeld D. Cancer Epidemiology and Prevention. 4th ed. Oxford University Press. 2018. Р. 861-888
11. Hazel I. Standardization Methods. Wiley Stats Ref: Statistics Reference Online, 2014. P.1-17 https://doi.org/10.1002/9781118445112.stat06116 (14 April 2014)
12. Joko-Fru W.Y., Jedy-Agba E., Korir A., et al. The evolving epidemic of breast cancer in sub-Saharan Africa: results from the African Cancer Registry Network // Int J Cancer. 2020. Vol. 147. p. 2131-2141.
13. Lei Fan, Paul E. Goss, Kathrin Strasser-Weippl. Current Status and Future Projections of Breast Cancer in Asia // Breast Care. 2015. Vol. 10. - P.372–378 DOI: 10.1159/000441818
14. Sung H., Ferlay J., Siege R.L., Laversanne M., Soerjomataram I., Jemal A., Bray F., Global Cancer Statistics 2020: GLOBOCAN Estimates of Incidence and Mortality Worldwide for 36 Cancers in 185 Countries // CA CANCER J CLIN 2021. Vol. 1 (41). p.11
15. Youn H.J., Han W. A Review of the Epidemiology of Breast Cancer in Asia: Focus on Risk Factors // Asian Pac J Cancer Prev, 2020. 21 (4), 867-880 DOI:10.31557/APJCP.2020.21.4.867
References:
1. Abitova A.Zh., Bekmuhambetov E.Zh., Nazarbaeva R.K., Baspaқova A.M., Ajmagambetova M.A., Zheksenova A.N.. Aktobe oblysy boiynsha sүt bezі katerlі іsіgіnіn epidemiologiyasy [Epidemiology of breast cancer in Aktobe region]. Batys Kazakstan meditsina zhurnaly [West Kazakhstan medical journal]2018. 59(3):4–88 [in Kazak]
2. Antonenkova N.N., Kur'jan L.M., Jakimovich G.V., Skalyzhenko A.P. Jepidemiologicheskie osobennosti raka molochnoj zhelezy u zhenshhin reproduktivnogo vozrasta i puti sovershenstvovanija diagnostiki fonovyh i predrakovyh zabolevanij genitalij u pacientok, perenesshih special'noe lechenie [Epidemiological features of breast cancer at women of reproductive age and ways to improving of diagnosis of backround of precancerous diseases of the genitals in patients who have undergone for special treatment]. Onkologicheskii zhurnal [Oncology journal]. 2010;4.4(16):18–238 [in Russian]
3. Balmaganbetova FK, Nurgalieva RE, Tuhvatshin RR, Zheksenova AN, Kaldybaeva AT, Amanzholқyzy A, Bulekova ZS. Sovremennye aspekty jepidemiologii raka molochnoj zhelezy: obzor literatury [Modern aspects of the epidemiology of breast cancer: literature revieu]. West Kazakhstan Medical Journal [West Kazakhstan medical journal]. 2020. №;62(2). P.125–133 [in Russian]
4. Beznoshhenko G.B., Kravchenko E.N., Kropmaer K.P., Makarkina L.G., Gurtavleva K.S. Sovremennye patogeneticheskie aspekty dobrokachestvennyh displazij molochnyh zhelez [Modern pathogenetic aspects of benign dysplasia of mammary glands]. Mat' i ditja v Kuzbasse [Mother and child of Kuzbasse]. 2018. №72. pp.93–96[in Russian]
5. Bejsebaev E.N. Ocenka roli social'nyh determinantov v skriningovyh issledovanijah i 5-letnej vyzhivaemosti zhenshhin s zabolevaniem raka molochnoj zhelezy: dis. … dok.filosofii (PhD): 6D110200 [Evaluation of the role of social determinants in screening studies and 5-years survival of women with breast cancer]. – Almaty: KazNMU im. S.D. Asfendijarova, 2015. – 89 p [in Russian]
6. Zaridze D.G., Maksimovich D.M. Profilaktika zlokachestvennyh novoobrazovanij [Prevention of cancer]. V-Peterburgskii Mezhdunarodnyi onkologicheskii forum. Sbornik [V – Petersburg International Cancer Forum]. 2017. №4 (2). DOI.org/10.17650/2313805X-2017-4-2-8-25 [in Russian]
7. Magzumov Zh.M., Masadykov A.S., Sijazbekova Z.S., Shalgumbaeva G.M. Jepidemiologija raka gortani v Kazahstane v 2008–2017 godah [Epidemiology of laryngeal cancer in Kazakhstan for 2008-2017]. Nauka i Zdravookhranenie [Scince & healthcare]. 2019. № 2 (T.21). - pp. 91-97 [in Russian]
8. Nurmanova A., Sultanova Z.I., Annaorazov Y.A. Faktory i ih rol' v zabolevaemosti, smertnosti, vyzhivaemosti pri rake molochnoj zhelezy [Factors and their role in mormility, mortality and survival in breast cancer]. Vestnik KazNMU [Bulletin of KazNMU]. 2019. №1. pp.112-114[in Russian]
9. Bray F., McCarron P., Parkin D.M. The changing global patterns of female breast cancer incidence and mortality. Breast Cancer Res. 2004. Vol.6. Р. 229-239.
10. Brinton L.A., Gaudet M.M., Gierach G.L., Thun M., Linet M.S., Cerhan J.R., Haiman C.A., Schottenfeld D. Cancer Epidemiology and Prevention. 4th ed. Oxford University Press. 2018. Р. 861-888
11. Hazel I. Standardization Methods. Wiley StatsRef: Statistics Reference Online, 2014. P.1-17 https://doi.org/10.1002/9781118445112.stat06116 (14 April 2014)
12. Joko-Fru W.Y., Jedy-Agba E., Korir A., et al. The evolving epidemic of breast cancer in sub-Saharan Africa: results from the African Cancer Registry Network. Int J Cancer. 2020. Vol. 147. p. 2131-2141.
13. Lei Fan, Paul E. Goss, Kathrin Strasser-Weippl. Current Status and Future Projections of Breast Cancer in Asia. Breast Care. 2015. Vol. 10. - P.372–378 DOI: 10.1159/000441818
14. Sung H., Ferlay J., Siege R.L., Laversanne M., Soerjomataram I., Jemal A., Bray F., Global Cancer Statistics 2020: GLOBOCAN Estimates of Incidence and Mortality Worldwide for 36 Cancers in 185 Countries. CA CANCER J CLIN 2021. Vol. 1 (41). p.11
15. Youn H.J., Han W. A Review of the Epidemiology of Breast Cancer in Asia: Focus on Risk Factors. Asian Pac J Cancer Prev, 2020. 21 (4), 867-880 DOI:10.31557/APJCP.2020.21.4.867
Көрген адамдардың саны: 244
Мақалалар санаты:
Біртума зерттеулер
Библиографиялық сілтемелер
Чертищева И.Л., Ли В.Е., Бекежан А.Б., Масадыков А.С., Шалгумбаева Г.М., Сайдуалиев Д.Н. Қазақстанда 2015-2019 жылдары сүт безі обырынан сырқаттанушылық және өлім-жітім көрсеткіштері // Ғылым және Денсаулық сақтау. 2021. 2 (Т.23). Б. 148-154. doi 10.34689/SH.2021.23.2.016Ұқсас жариялымдар:
РАДИОЛОГИЯДА ЖАЛПЫ ТРУНКУС АРТЕРИОЗЫН ЗЕРТТЕУДІҢ ДИАГНОСТИКАЛЫҚ ӘДІСТЕРІ
МЕХАНИКАЛЫҚ САРҒАЮ ОПЕРАЦИЯСЫ КЕЗІНДЕ КОАГУЛОПАТИЯЛЫҚ ҚАН КЕТУДІҢ АЛДЫН АЛУ ӘДІСІ
ТҮЙІРШІКТЕЛГЕН ІРІҢДІ ЖАРАЛАРДЫ АУТОТЕРІЖАМАУМЕН ЕМДЕУДІҢ ОҢТАЙЛАНДЫРУ НӘТИЖЕЛЕРІ
ЖУАН ІШЕК ПЕН АНОРЕКТАЛДЫ АЙМАҚҚА ОПЕРАЦИЯ ЖАСАҒАН БАЛАЛАРДЫ РЕАБИЛИТАЦИЯЛАУ НЕГІЗДЕРІ
ҚАЗАҚСТАН РЕСПУБЛИКАСЫНДАҒЫ 2013-2022 ЖЫЛДАРҒА АРНАЛҒАН ӨМІРІНІҢ БІРІНШІ ЖЫЛЫНДАҒЫ БАЛАЛАРДЫҢ ДЕНСАУЛЫҚ КӨРСЕТКІШТЕРІ