COVID-19 ПАНДЕМИЯСЫНЫҢ ӨМІР САПАСЫНА ӘСЕРІ ЖӘНЕ ПСИХОЛОГИЯЛЫҚ ҚЫСЫМЫ: ШКАЛАЛАРДЫҢ ОРСЫТІЛДІ НҰСҚАЛАРЫН АДАПТАЦИЯЛАУ ЖӘНЕ СЕНІМДІЛІГІН РАСТАУ
Өзектілігі: Қолда бар дәлелдер COVID-19 пандемиясының психикалық денсаулыққа кері әсерін көрсетеді. Дүние жүзінің ғалымдары мен дәрігерлері адекватты және дер кезінде шаралар қабылдау үшін пандемиядан зардап шеккендердің психикалық денсаулығын зерттеу және бағалау қажеттілігі туралы дабыл қағуда. Өз кезегінде, психикалық жағдайды дұрыс бағалау үшін валидацияланған шкалаларды қолдану қажет.
Мақсаты: COVID-19 пандемиясының өмір сапасына әсері (COV19-QoL) және COVID-19 пандемиясының психологиялық қысымын (COVID-19 PDS) бағалайтын орыс тіліне бейімделген шкалалардың медицина студенттері арасында сенімділігін бағалау.
Материалдар мен тәсілдер: 2020 жылдың қараша айында Астана медицина университетінің (Қазақстан) 1 курс 273 студенті арасында көлденең зерттеу жүргізілді. Статистикалық талдауға сипаттамалық талдау, ішкі сәйкестік пен конкуренттік сенімділігін анықтау, барлау (EFA) және растаушы факторлық талдау (CFA) кірді.
Нәтижелер: COVID-19 PDS және COV19-QoL шкаласы үшін Кронбахтың альфа коэффиценті сәйкесінше 0,919 және 0,898 болды. Екі шкала бойынша элементтер мен нәтиже арасындағы барлық корреляция он болды (диапазон 0,316-0,832), Барлеттің сфералық сынағы нәтижесі маңызды болды (p <0,001) және KMO көрсеткіші 0,899-дан жоғары болды. EFA сәйкес келетін сәйкестік көрсеткіштері мен CFA арқылы расталған COVID-19 PDS және COV19-QoL көрсеткіштерінің 2 және 1 факторлы құрылымдары анықталды. Конкуренттік сенімділігі психикалық денсаулық континуумының қысқа нұсқалы шкаласымен маңызды корреляциясымен расталды.
Қорытыныды: COVID-19 PDS және COV19-QoL шкалаларының орыс тіліндегі нұсқасы жеткілікті жарамдылық пен сенімділікті көрсетті. Бұл COVID-19 пандемиясының психологиялық әсерін өлшеудің пайдалы құралдары болуы мүмкін.
Айдос Болатов1,2, https://orcid.org/0000-0002-5390-4623
Мейрамгуль Д. Жорокпаева3, https://orcid.org/0000-0001-9101-654X
Дарига С. Смаилова4, https://orcid.org/0000-0002-7152-7104
Ахат Д. Аманжолов3, https://orcid.org/0000-0002-5393-4187
1 "Астана медицина университеті" КеАҚ, Нұр-Сұлтан қ., Қазақстан Республикасы;
2 "University Medical Center" KҚ, Нұр-Сұлтан қ., Қазақстан Республикасы;
3 "Семей медицина университеті" КеАҚ, Семей қ., Қазақстан Республикасы;
4 Қазақстандық медицина университеті «Қоғамдық денсаулық сақтау жоғары мектебі»,
Алматы қ., Қазақстан Республикасы.
1. Ahorsu D.K., Lin C.Y., Imani V., Saffari M., Griffiths M.D., Pakpour A.H. The Fear of COVID-19 Scale: Development and Initial Validation // International journal of mental health and addiction, 2020. 1–9. Advance online publication. https://doi.org/10.1007/s11469-020-00270-8
2. Akan Y. Development of the “COVID-19 Psychological Destruction Scale” // A Validity and Reliability Study. 2020. https://doi.org/10.21203/rs.3.rs-46890/v1
3. Arpaci I., Karataş K., Baloğlu M. The development and initial tests for the psychometric properties of the COVID-19 Phobia Scale (C19P-S) // Personality and individual differences, 2020. 164, 110108. https://doi.org/10.1016/j.paid.2020.110108
4. Ashraf F., Lee S. A., Elizabeth Crunk A. Factorial validity of the Urdu version of the Obsession with COVID-19 Scale: Preliminary investigation using a university sample in Pakistan // Death studies, 2020. 1–6. Advance online publication. https://doi.org/10.1080/07481187.2020.1779436
5. Ben Abdelaziz A., Benzarti S., Nouira S., Mlouki I., Achouri M.Y., Ben Abdelaziz I., Yahia F., Barhoumi T., Soulimane A. Attitudes of health professionals towards the response to the COVID-19 pandemic in Maghreb. La Tunisie medicale, 2020. 98(5), 324–333.
6. Bolatov A.K., Gabbasova A.M., Baikanova R.K., Igenbayeva B.B., Pavalkis D. Online or Blended Learning: the COVID-19 Pandemic and First-Year Medical Students’ Academic Motivation // Medical Science Educator, 2022. 32(1), 221–228. https://doi.org/10.1007/s40670-021-01464-y
7. Bolatov A.K., Seisembekov T.Z., Askarova A.Z., Baikanova R.K., Smailova D.S., Fabbro E. Online-Learning due to COVID-19 Improved Mental Health Among Medical Students // Medical Science Educator, 2021. 31(1), 183–192. https://doi.org/10.1007/s40670-020-01165-y
8. Chamaa F., Bahmad H.F., Darwish B., Kobeissi J.M., Hoballah M., Nassif S.B., Ghandour Y., Saliba J.P., Lawand N., Abou-Kheir W. PTSD in the COVID-19 Era // Current neuropharmacology, 2021. 19(12), 2164–2179. https://doi.org/10.2174/1570159X19666210113152954
9. Chandu V.C., Marella Y., Panga G.S., Pachava S., Vadapalli V. Measuring the Impact of COVID-19 on Mental Health: A Scoping Review of the Existing Scales // Indian journal of psychological medicine, 2020.4 2(5), 421–427. https://doi.org/10.1177/0253717620946439
10. Chandu V.C., Pachava S., Vadapalli V., Marella Y. Development and Initial Validation of the COVID-19 Anxiety Scale // Indian journal of public health, 64 (Supplement), 2020. S201–S204. https://doi.org/10.4103/ijph.IJPH_492_20
11. Cortez P.A., Joseph S.J., Das N., Bhandari S.S., Shoib S. Tools to measure the psychological impact of the COVID-19 pandemic: What do we have in the platter? // Asian journal of psychiatry, 2020. 53, 102371. https://doi.org/10.1016/j.ajp.2020.102371
12. Del Río-Casanova L., Sánchez-Martín M., García-Dantas A., González-Vázquez A., Justo A. Psychological responses according to gender during the early stage of covid-19 in Spain // International Journal of Environmental Research and Public Health, 2021. 18(7). https://doi.org/10.3390/ijerph18073731
13. DeVellis R.F. Scale development: theory and applications. 2nd ed. Thousand Oaks (CA): SAGE Publications, Inc; 2003.
14. Evren C., Evren B., Dalbudak E., Topcu M., Kutlu N. Measuring anxiety related to COVID-19: A Turkish validation study of the Coronavirus Anxiety Scale. Death studies, 2020. 1–7. Advance online publication. https://doi.org/10.1080/07481187.2020.1774969
15. Feng L.S., Dong Z.J., Yan R.Y., Wu X.Q., Zhang L., Ma J., Zeng Y. Psychological distress in the shadow of the COVID-19 pandemic: Preliminary development of an assessment scale // Psychiatry research, 2020. 291, 113202. https://doi.org/10.1016/j.psychres.2020.113202
16. Fenollar-Cortés J., Jiménez Ó., Ruiz-García A., Resurrección D.M. Gender Differences in Psychological Impact of the Confinement During the COVID-19 Outbreak in Spain: A Longitudinal Study // Frontiers in Psychology, 2021. 12. https://doi.org/10.3389/fpsyg.2021.682860
17. Finch W.H. Using Fit Statistic Differences to Determine the Optimal Number of Factors to Retain in an Exploratory Factor Analysis // Educational and psychological measurement, 2020. 80(2), 217–241. https://doi.org/10.1177/0013164419865769
18. French M.T., Mortensen K., Timming A.R. Psychological Distress and Coronavirus Fears During the Initial Phase of the COVID-19 Pandemic in the United States // The journal of mental health policy and economics, 2020. 23(3), 93–100.
19. Frenzel S.B., Junker N.M., Avanzi L., Bolatov A., Haslam S.A., Häusser J.A. et al. A trouble shared is a trouble halved: The role of family identification and identification with humankind in well-being during the COVID-19 pandemic // The British journal of social psychology, 2022. 61(1), 55–82. https://doi.org/10.1111/bjso.12470
20. García-Iglesias J.J., Gómez-Salgado J., Martín-Pereira J., et al. Impacto del SARS-CoV-2 (Covid-19) en la salud mental de los profesionales sanitarios: una revisión sistemática [Impact of SARS-CoV-2 (Covid-19) on the mental health of healthcare professionals: a systematic review] // Revista espanola de salud publica, 2020. 94, e202007088.
21. González-Olmo M.J., Ortega-Martínez A.R., Delgado-Ramos B., Romero-Maroto M., Carrillo-Diaz M. Perceived vulnerability to Coronavirus infection: impact on dental practice // Brazilian oral research, 2020. 34, e044. https://doi.org/10.1590/1807-3107bor-2020.vol34.0044
22. Jahanshahi A.A., Dinani M.M., Madavani A.N., Li J., Zhang S.X. The distress of Iranian adults during the Covid-19 pandemic - More distressed than the Chinese and with different predictors // Brain, behavior, and immunity, 2020. 87, 124–125. https://doi.org/10.1016/j.bbi.2020.04.081
23. Lee S.A. Coronavirus Anxiety Scale: A brief mental health screener for COVID-19 related anxiety // Death studies, 2020. 44(7), 393–401. https://doi.org/10.1080/07481187.2020.1748481
24. Lee S.A., Mathis A.A., Jobe M.C., Pappalardo E.A. Clinically significant fear and anxiety of COVID-19: A psychometric examination of the Coronavirus Anxiety Scale // Psychiatry research, 2020. 290, 113112. https://doi.org/10.1016/j.psychres.2020.113112
25. Legido-Quigley H., Asgari N., Teo Y.Y., Leung G.M., Oshitani H., Fukuda K., Cook A. R., Hsu L. Y., Shibuya K., Heymann D. Are high-performing health systems resilient against the COVID-19 epidemic? // Lancet (London, England), 2020. 395(10227), 848–850. https://doi.org/10.1016/S0140-6736(20)30551-1
26. Majeed S., Schwaiger E.M., Nazim A., Samuel I.S. The Psychological Impact of COVID-19 Among Pakistani Adults in Lahore // Frontiers in public health, 2021. 9, 578366. https://doi.org/10.3389/fpubh.2021.578366
27. Nisa C.F., Bélanger J.J., Faller D.G., Buttrick N.R., Mierau J.O., Austin M., Schumpe B.M. et al. Lives versus Livelihoods? Perceived economic risk has a stronger association with support for COVID-19 preventive measures than perceived health risk // Scientific reports, 2021. 11(1), 9669. https://doi.org/10.1038/s41598-021-88314-4
28. Pedrozo-Pupo J.C., Pedrozo-Cortés M.J., Campo-Arias A. Perceived stress associated with COVID-19 epidemic in Colombia: an online survey // Cadernos de saude publica, 2020. 36(5), e00090520. https://doi.org/10.1590/0102-311x00090520
29. Pérez-Fuentes M., Molero Jurado M., Oropesa Ruiz N.F., Martos Martínez Á., Simón Márquez M., Herrera-Peco I., Gázquez Linares J.J. Questionnaire on Perception of Threat from COVID-19 // Journal of clinical medicine, 2020. 9(4), 1196. https://doi.org/10.3390/jcm9041196
30. Repišti S., Jovanović N., Kuzman M., Medved S., Jerotić S., Ribić E., Majstorović T., et al. 2020.How to measure the impact of the COVID-19 pandemic on quality of life: COV19-QoL – the development, reliability and validity of a new scale // Global Psychiatry,0(0) -. https://doi.org/10.2478/gp-2020-0016
31. Sawicki A.J., Żemojtel-Piotrowska M., Balcerowska J.M. et al. The fear of COVID-19 scale: Its structure and measurement invariance across 48 countries // Psychological assessment, 2022. 10.1037/pas0001102. Advance online publication. https://doi.org/10.1037/pas0001102
32. Shamasunder S., Holmes S.M., Goronga T., Carrasco H., Katz E., Frankfurter R., Keshavjee S. COVID-19 reveals weak health systems by design: Why we must re-make global health in this historic moment // Global public health, 2020. 15(7), 1083–1089. https://doi.org/10.1080/17441692.2020.1760915
33. Stroebe W., vanDellen M.R., Abakoumkin G., Lemay E.P., Schiavone W.M., Agostini M., Bélanger J.J., Gützkow B., et al. Politicization of COVID-19 health-protective behaviors in the United States: Longitudinal and cross-national evidence // PloS one, 2021. 16(10), e0256740. https://doi.org/10.1371/journal.pone.0256740
34. Taber K.S. The use of Cronbach’s alpha when developing and reporting research instruments in science education. Research in Science Education, 2018. 48(6), 1273–1296. https://doi.org/10.1007/s11165-016-9602-2
35. Taylor S., Landry C.A., Paluszek M.M., Fergus T.A., McKay D., Asmundson G. Development and initial validation of the COVID Stress Scales // Journal of anxiety disorders, 2020. 72, 102232. https://doi.org/10.1016/j.janxdis.2020.102232
36. Tzur Bitan D., Grossman-Giron A., Bloch Y., Mayer Y., Shiffman N., Mendlovic S. Fear of COVID-19 scale: Psychometric characteristics, reliability and validity in the Israeli population // Psychiatry research, 2020. 289, 113100. https://doi.org/10.1016/j.psychres.2020.113100
37. van Breen J.A., Kutlaca M., Koç Y., Jeronimus B.F., Reitsema A.M., Jovanović V., et al. Lockdown Lives: A Longitudinal Study of Inter-Relationships Among Feelings of Loneliness, Social Contacts, and Solidarity During the COVID-19 Lockdown in Early 2020 // Personality & social psychology bulletin, 2021. 1461672211036602. Advance online publication. https://doi.org/10.1177/01461672211036602
38. Voitsidis P., Kerasidou M.D., Nikopoulou A.V., Tsalikidis P., Parlapani E. et al. A systematic review of questionnaires assessing the psychological impact of COVID-19 // Psychiatry research, 2021. 305, 114183. https://doi.org/10.1016/j.psychres.2021.114183
39. Watkins M.W. Exploratory Factor Analysis: A Guide to Best Practice // Journal of Black Psychology, 2018. 44(3), 219–246. https://doi.org/10.1177/0095798418771807
40. Xia Y., Yang Y. RMSEA, CFI, and TLI in structural equation modeling with ordered categorical data: The story they tell depends on the estimation methods // Behavior Research Methods, 2019. 51(1), 409–428. https://doi.org/10.3758/s13428-018-1055-2
Көрген адамдардың саны: 93
Мақалалар санаты:
COVID-19-өзекті тақырып
Библиографиялық сілтемелер
Болатов А., Жорокпаева М.Д., Смаилова Д.С., Аманжолов А.Д. COVID-19 пандемиясының өмір сапасына әсері және психологиялық қысымы: шкалалардың орсытілді нұсқаларын адаптациялау және сенімділігін растау // Ғылым және Денсаулық сақтау. 2022. 3 (Т.24). Б. 17-23. doi 10.34689/SH.2022.24.3.002Ұқсас жариялымдар:
COVID-19 КОРОНАВИРУСТЫҚ ИНФЕКЦИЯСЫНЫҢ ПАНДЕМИЯСЫ КЕЗІНДЕГІ АРТЕРИЯЛЫҚ ГИПЕРТЕНЗИЯ АҒЫМЫ МЕН СЕМІЗДІКТІҢ ЕРЕКШЕЛІКТЕРІ. ӘДЕБИ ШОЛУ
КОРОНАВИРУСТЫҚ ИНФЕКЦИЯНЫҢ САЛДАРЫ: КОВИДТАН КЕЙІНГІ СИНДРОМЫ ЖӘНЕ ОНЫҢ ПСИХИКАЛЫҚ КӨРІНІСТЕРІ. ӘДЕБИЕТТІК ШОЛУ.
COVID-19 ПАНДЕМИЯСЫМЕН КҮРЕСУДЕ ЖАСАНДЫ ИНТЕЛЛЕКТТІ ҚОЛДАНУ: ҚАЗІРГІ ТЕНДЕНЦИЯЛАР МЕН ПЕРСПЕКТИВАЛАР. ӘДЕБИЕТКЕ ШОЛУ
SARS-COV-2-МЕН БАЙЛАНЫСТЫ КӨП ЖҮЙЕЛІ ҚАБЫНУ СИНДРОМЫ БАР БАЛАЛАРДЫҢ ИММУНОЛОГИЯЛЫҚ ӨЗГЕРІСТЕРІ
COVID-19 ДӘУІРІНДЕГІ ЕРЕСЕКТЕРДЕГІ ЖРВИ-ДІҢ АУЫР ФОРМАСЫНДА ЭНИСАМИЯ ЙОДИД ПРЕПАРАТЫНЫҢ ВИРУСҚА ҚАРСЫ ТИІМДІЛІГІ