COVID-19 ПАНДЕМИЯСЫ ЖАҒДАЙЫНДА МЕДИЦИНАЛЫҚ ҰЙЫМДАРДЫҢ ҚЫЗМЕТІН ҰЙЫМДАСТЫРУ. ӘДЕБИ ШОЛУ.
Кіріспе. COVID-19 өршіген аралықта бүкіл әлем, соның ішінде Қазақстан коронавирустық инфекцияға шалдыққан науқастарға жедел жәрдем көрсетуге күш жұмылдырды. 2020 жылдың наурызында созылмалы аурулары бар науқастар үшін жоспарлы госпитализацияны жабу шұғыл көрсетілетін медициналық қызметтерге деген сұранысты арттырды.
Мақсаты. Әдеби дереккөздерді ақпараттық іздеу арқылы COVID-19 пандемиясы кезіндегі медициналық мекемелердің қызметін ұйымдастыру бойынша мықты әлемдік стратегияларды зерттеу.
Іздеу стратегиясы. COVID-19 пандемиясы кезіндегі стационарлардың 2 жылдық қызметін ұйымдастыру бойынша әдеби шолу жүргізілді. PubMed базасында ашық қолданыстағы толық мәтінді мақалаларды іздеуге арналған кілттік сөздер: COVID-19, стационарлық көмек, алғашқы медико-санитарлық көмек, инфекциялық бақылау, инфекцияны алдын алу және бақылау. Іріктеу критерийлері: A, B дәлелдеу деңгейінің жарияланымдары: мета-анализдер, жүйелік шоулулар, когортты және көлденең зерттеулер. Ерекшелік критерийлері: қысқа хаттар түріндегі эксперттер пікірі, жарнамалық мақалалар.
Нәтиже. Әдеби дереккөздер сараптамасы бүгінгі күні COVID-19 пандемиясы кезінде/кейінгі амбулаториялық және стационарлық көмекті ұйымдастырудың әлемдік деңгейде зерттеліп жатқан өзекті мәселе екенін көрсетті. Алғашқы медико-санитарлық көмек қызметіне COVID-19 пандемиясы кезінде қауіп төнді және басты назар стационарларға, әсіресе интенсивті терапия бөлімшелеріне қойылды. COVID-19 пандемиясы уақытында денсаулық сақтау жүйесіне түсетін жүктеменің ұлғаюына байланысты поликлиника және стационарлар ұйымдастырушылық және қаржылық сипаттағы мәселелерге тап болды. Сондықтан, локдаун енгізілуімен телемедицина қазіргі таңда медициналық қызмет көрсетудің басты әдісіне айналды.
Қорытынды. Осылайша, бұл сатыда, медициналық қызмет көрсету тәсілдері өзгерген кезеңде денсаулық сақтау жүйесі цифрландыру мен COVID-19 пандемиясын есепке ала отырып, трансформацияны қажет етеді.
Мақсат Б. Мамырқұл1, https://orcid.org/0000-0001-8091-0255
Акмарал К. Абикулова1, https://orcid.org/0000-0001-8063-1029
Манас Е. Рамазанов1, https://orcid.org/0000-0002-5019-4259
Айдос K. Болатов2,3, https://orcid.org/0000-0002-5390-4623
Ардак М. Ауезова⁴, https://orcid.org/0000-0001-5620-1651
Дарига С. Смаилова4, http://orcid.org/0000-0002-7152-7104
¹ C.Ж. Асфендияров атындағы Қазақ Ұлттық медицина университеті, Алматы қ., Қазақстан Республикасы;
² «Астана Медицина Университеті» КеАҚ, Нұр-Сұлтан қ., Қазақстан Республикасы;
3 «University Medical Center» КҚ, Нұр-Сұлтан қ., Қазақстан Республикасы;
4 Қазақстандық медицина университеті «Қоғамдық денсаулық сақтау жоғары мектебі»,
Алматы қ., Қазақстан Республикасы.
1. Новое исследование убедительно свидетельствует об опасности разлучения новорожденных с матерями во время пандемии COVID-19. https://www.who.int/ru/news/item/16-03-2021-new-research-highlights-risks-of-separating-newborns-from-mothers-during-covid-19-pandemic. (Accessed September 8, 2021).
2. Приказ Министра здравоохранения и социального развития Республики Казахстан от 2 февраля 2016 года № 77. Зарегистрирован в Министерстве юстиции Республики Казахстан 3 марта 2016 года № 13384 Об утверждении Стандарта организации оказания населению медицинской помощи при туберкулезе.
3. Adepoju P. Tuberculosis and HIV responses threatened by COVID-19 // The Lancet HIV, 2020. 7(5), e319–e320. https://doi.org/10.1016/s2352-3018(20)30109-0
4. Adebisi Y.A., Alaran A.J., Okereke M., Oke G.I., Amos O.A., Olaoye O.C., Lucero-Prisno D.E. COVID-19 and Antimicrobial Resistance: A Review // Infectious Diseases: Research and Treatment, 2021. 14. https://doi.org/10.1177/11786337211033870
5. Andrikopoulos S., Johnson G. The Australian response to the COVID-19 pandemic and diabetes - Lessons learned // Diabetes research and clinical practice, 2020. 165, 108246. https://doi.org/10.1016/j.diabres.2020.108246
6. Ağalar C., Öztürk Engin D. Protective measures for COVID-19 for healthcare providers and laboratory personnel // Turkish journal of medical sciences, 2020. 50(SI-1), 578–584. https://doi.org/10.3906/sag-2004-132
7. Blazey-Martin D., Barnhart E., Gillis J., Vazquez G.A. Primary Care Population Management for COVID-19 Patients // J Gen Intern Med. 2020;35(10):3077. doi:10.1007/S11606-020-05981-1
8. Bartholomaeus J.D., Inacio M.C., Williams H., Wesselingh S.L., Caughey G.E. Primary healthcare utilisation by older Australians during the COVID-19 pandemic // Internal medicine journal, 2021. 51(5), 818–820. https://doi.org/10.1111/imj.15328
9. Breton M., Sullivan E.E., Deville-Stoetzel N., McKinstry D., DePuccio M., Sriharan A., Deslauriers V., Dong A., McAlearney A.S. Telehealth challenges during COVID-19 as reported by primary healthcare physicians in Quebec and Massachusetts // BMC family practice, 2021. 22(1), 192. https://doi.org/10.1186/s12875-021-01543-4
10. Brey Z., Mash R., Goliath C., Roman D. Home delivery of medication during Coronavirus disease 2019, Cape Town, South Africa: Short report // African journal of primary health care & family medicine, 2020. 12(1), e1–e4. https://doi.org/10.4102/phcfm.v12i1.2449
11. Ceulemans M., Verbakel J.Y., Calsteren K. Van, Eerdekens A., Allegaert K., Foulon V. SARS-CoV-2 Infections and Impact of the COVID-19 Pandemic in Pregnancy and Breastfeeding: Results from an Observational Study in Primary Care in Belgium // Int J Environ Res Public Health. 2020. 17(18):1-10. https://doi:10.3390/IJERPH17186766
12. Cobb N., Papali A., Pisani L., Schultz M.J., Ferreira J.C. COVID-LMIC Task Force and the Mahidol-Oxford Research Unit (MORU) (2021). Pragmatic Recommendations for Infection Prevention and Control Practices for Healthcare Facilities in Low- and Middle-Income Countries during the COVID-19 Pandemic // The American journal of tropical medicine and hygiene, 104(3_Suppl), 25–33. https://doi.org/10.4269/ajtmh.20-1009
13. Cobb N., Papali A., Pisani L., Schultz M.J., Ferreira J.C., COVID-LMIC Task Force and the Mahidol-Oxford Research Unit (MORU). Pragmatic Recommendations for Infection Prevention and Control Practices for Healthcare Facilities in Low- and Middle-Income Countries during the COVID-19 Pandemic // The American journal of tropical medicine and hygiene, 2021. 104(3_Suppl), 25–33. https://doi.org/10.4269/ajtmh.20-1009
14. Cook T.M. Personal protective equipment during the coronavirus disease (COVID) 2019 pandemic - a narrative review // Anaesthesia, 2020. 75(7), 920–927. https://doi.org/10.1111/anae.15071
15. Dlangalala T., Musekiwa A., Brits A., Maluleke K., Jaya Z.N., Kgarosi K., Mashamba-Thompson T. Evidence of TB Services at Primary Healthcare Level during COVID-19: A Scoping Review // Diagnostics (Basel, Switzerland), 2021. 11(12), 2221. https://doi.org/10.3390/diagnostics11122221
16. Doremalen N., Bushmaker T., Morris D.H. et al. Aerosol and Surface Stability of SARS-CoV-2 as Compared with SARS-CoV-1 // N Engl J Med. 2020. 382(16):1564-1567. doi:10.1056/NEJMC2004973
17. Duy C., Nong V.M., Van Ngo A, Doan T.T., Nguyen T.Q., Truong P.T., Olson L., Larsson M. Nosocomial Coronavirus Disease Outbreak Containment, Hanoi, Vietnam, March-April 2020 // Emerging infectious diseases, 2021. 27(1), 10–17. https://doi.org/10.3201/eid2701.202656
18. Fernemark H., Skagerström J., Seing I., Hardstedt M., Schildmeijer K., Nilsen P. Working conditions in primary healthcare during the COVID-19 pandemic: an interview study with physicians in Sweden // BMJ open, 2022.12(2), e055035. https://doi.org/10.1136/bmjopen-2021-055035
19. Fellows of the Collegium Ramazzini. 24th Collegium Ramazzini Statement: Prevention of Work-Related Infection in the COVID-19 Pandemic // Annals of global health, 2020. 86(1), 79. https://doi.org/10.5334/aogh.2929
20. Garattini L., Martini M.B., Zanetti M. More room for telemedicine after COVID-19: lessons for primary care? // Eur J Heal Econ. 2021. 22(2):1. doi:10.1007/S10198-020-01248-Y
21. Greenhalgh T., Koh G.Ch, Car J. Covid-19: a remote assessment in primary care // BMJ. 2020;368. doi:10.1136/BMJ.M1182
22. Gohil S.K., Quan K.A., Madey K.M., King-Adelsohn S., Tjoa T., Tifrea D., Crews B.O., Monuki E.S., Khan S. et al. Infection prevention strategies are highly protective in COVID-19 units while main risks to healthcare professionals come from coworkers and the community // Antimicrobial resistance and infection control, 2021. 10(1), 163. https://doi.org/10.1186/s13756-021-01031-5
23. Haldane V., Zhang Z., Abbas R.F., et al. Original research: National primary care responses to COVID-19: a rapid review of the literature // BMJ Open. 2020;10(12). doi:10.1136/BMJOPEN-2020-041622
24. Huijun Chen, Juanjuan Guo, Chen Wang, Fan Luo, Xuechen Yu, et al. Clinical characteristics and intrauterine vertical transmission potential of COVID-19 infection in nine pregnant women: a retrospective review of medical records // Lancet (London, England). 2020. 395(10226):809-815. doi:10.1016/S0140-6736(20)30360-3
25. Ha J.F. The COVID-19 pandemic, personal protective equipment and respirator: A narrative review // International journal of clinical practice, 2020. 74(10), e13578. https://doi.org/10.1111/ijcp.13578
26. Islam M.S., Rahman K.M., Sun Y., Qureshi M.O., Abdi I., Chughtai A.A., Seale H. Current knowledge of COVID-19 and infection prevention and control strategies in healthcare settings: A global analysis // Infection control and hospital epidemiology, 2020. 41(10), 1196–1206. https://doi.org/10.1017/ice.2020.237
27. Juan M Pericà, David Cucchiari, et al. Hospital at home for the management of COVID-19: preliminary experience with 63 patients // Infection, 2020. pp. 1-6, http://dx.doi.org/10.1007/s15010-020-01527-z
28. Krist A.H., DeVoe J.E., Cheng A., Ehrlich T., Jones S.M. Redesigning Primary Care to Address the COVID-19 Pandemic in the Midst of the Pandemic // Ann Fam Med. 2020. 18(4):349. https://doi:10.1370/AFM.2557
29. Keene C., Mohr-Holland E., Cassidy T., Scott V., Nelson A., Furin J., Triviño-Duran L. How COVID-19 could benefit tuberculosis and HIV services in South Africa // The Lancet. Respiratory medicine, 2020. 8(9), 844–846. https://doi.org/10.1016/S2213-2600(20)30311-8
30. Kweiner S. Interest in hospital-at-home programs explodes during COVID-19, 2020, https://www.aamc.org/news-insights/interest-hospital-home-programs-explodes-during-covid-19
31. Koster E.S., Philbert D., Bouvy M.L. Impact of the COVID-19 epidemic on the provision of pharmaceutical care in community pharmacies // Research in social & administrative pharmacy : RSAP, 2021. 17(1), 2002–2004. https://doi.org/10.1016/j.sapharm.2020.07.001
32. Kelly M Griffin, Maria G Karas, Natalia S Ivascu, Lindsay Lief. Hospital Preparedness for COVID-19: A Practical Guide from a Critical Care Perspective // Am J Respir Crit Care Med. 2020. 201(11):1337-1344. https://doi:10.1164/RCCM.202004-1037CP
33. Khalefa M.A., Khadabadi N.A., Moores T.S., Hossain F.S. Evidence-based review of safe theatre practice during the COVID-19 pandemic beyond personal protective equipment // Annals of the Royal College of Surgeons of England, 2021. 103(2), 88–95. https://doi.org/10.1308/rcsann.2020.7007
34. Lin S., Sattler A., Smith M. Retooling Primary Care in the COVID-19 Era // Mayo Clin Proc. 2020. 95(9):1831. doi:10.1016/J.MAYOCP.2020.06.050
35. Lim J., Broughan J., Crowley D., O'Kelly B., Fawsitt R., Burke M.C., McCombe G., Lambert J.S., Cullen, W. (2021). COVID-19's impact on primary care and related mitigation strategies: A scoping review // The European journal of general practice, 27(1), 166–175. https://doi.org/10.1080/13814788.2021.1946681
36. Ling Y., Xu S.-B., Lin Y.-X., et al. Persistence and clearance of viral RNA in 2019 novel coronavirus disease rehabilitation patients // Chin Med J (Engl). 2020. 133(9):1039. doi:10.1097/CM9.0000000000000774
37. Miralles O., Sanchez-Rodriguez D., Marco E., Annweiler C., Baztan A., Betancor E., Cambra A., Cesari M., Fontecha B.J. et al. Unmet needs, health policies, and actions during the COVID-19 pandemic: a report from six European countries // European geriatric medicine, 2021. 12(1), 193–204. https://doi.org/10.1007/s41999-020-00415-x
38. Moynihan R., Sanders S., Michaleff Z.A., Scott A.M., Clark J., To E.J., Albarqouni L. 2020. Pandemic impacts on healthcare utilisation: A systematic review // MedRxiv. https://doi.org/10.1101/2020.10.26.20219352
39. OECD, Realising the Potential of Primary Health Care, OECD Health Policy Studies, OECD Publishing, Paris, 2020 https://doi.org/10.1787/a92adee4-en. (Accessed 28 December, 2021).
40. OECD. Realising the full potential of primary health care; 2019. Available from: http://www.quotidianosanita.it/allegati/allegato489982.pdf. Accessed 28 December, 2021.
41. Peyroteo M., Ferreira I.A., Elvas L.B., Ferreira J.C., Lapao L.V. Remote Monitoring Systems for Patients With Chronic Diseases in Primary Health Care: Systematic Review // JMIR mHealth and uHealth, 2021. 9(12), e28285. https://doi.org/10.2196/28285
42. Quincho-Lopez A., Benites-Ibarra C.A., Hilario-Gomez M.M., Quijano-Escate R., Taype-Rondan A. Self-medication practices to prevent or manage COVID-19: A systematic review // PloS one, 2021. 16(11), e0259317. https://doi.org/10.1371/journal.pone.0259317
43. Rasanathan K., Evans T.G. Primary health care, the declaration of astana and COVID-19 // Bulletin of the World Health Organization, 2020. 98(11), 801–808. https://doi.org/10.2471/BLT.20.252932
44. Rawaf S., Allen L.N., Stigler F.L., et al. Lessons on the COVID-19 pandemic, for and by primary care professionalsworldwide // Eur J Gen Pract. 2020;26(1):129. https://doi:10.1080/13814788.2020.1820479
45. Rifkin S.B., Fort M., Patcharanarumol W., Tangcharoensathien V. Primary healthcare in the time of COVID-19: breaking the silos of healthcare provision // BMJ Global Health, 2021. 6(11), e007721. https://doi.org/10.1136/bmjgh-2021-007721
46. Rawaf S., Allen L.N., Stigler F.L., Kringos D., Quezada Yamamoto H., van Weel C., Global Forum on Universal Health Coverage and Primary Health Care (2020). Lessons on the COVID-19 pandemic, for and by primary care professionals worldwide // The European journal of general practice, 26(1), 129–133. https://doi.org/10.1080/13814788.2020.1820479
47. Roberge R.J. Evaluation of the rationale for concurrent use of N95 filtering facepiece respirators with loose-fitting powered air-purifying respirators during aerosol-generating medical procedures // American journal of infection control, 2008. 36(2), 135–141. https://doi.org/10.1016/j.ajic.2007.04.284
48. Summer A.K., Summer R.S., Solga S.F., Spacek L.A. COVID-19 Retesting in the Primary Care Setting // Am J Med Sci. 2020. 360(2):196. https://doi:10.1016/J.AMJMS.2020.05.001
49. Strengthening the frontline: How primary health care helps health systems adapt during the COVID 19 pandemic. OECD. (2021, February 10). Retrieved December 27, 2021, from https://www.oecd.org/coronavirus/policy-responses/strengthening-the-frontline-how-primary-health-care-helps-health-systems-adapt-during-the-covid-19-pandemic-9a5ae6da/#contactinfo-d7e3393
50. Schers H., van Weel C., van Boven K., et al. The COVID-19 pandemic in the Netherlands: Impact on primary care // COVID-19: Annals of Family Medicine. [cited December 27, 2021]. Available from: https://deepblue.lib.umich.edu/bitstream/handle/2027.42/154735/Schers%20Deep%20Blue%20article%20file.pdf?sequence=1&isAllowed=y
51. Soko R.N., Burke R.M., Feasey H., Sibande W., Nliwasa M., Henrion M., Khundi M. et al. Effects of Coronavirus Disease Pandemic on Tuberculosis Notifications, Malawi. Emerging infectious diseases, 2021. 27(7), 1831–1839. https://doi.org/10.3201/eid2707.210557
52. Somsen G.A., Rijn C., Kooij S., Bem R.A., Bonn D. Small droplet aerosols in poorly ventilated spaces and SARS-CoV-2 transmission // Lancet Respir Med. 2020;8(7):658. doi:10.1016/S2213-2600(20)30245-9
53. Shbaklo N., Lupia T., De Rosa F.G., Corcione S. Infection Control in the Era of COVID-19: A Narrative Review // Antibiotics (Basel, Switzerland), 2021. 10(10), 1244. https://doi.org/10.3390/antibiotics10101244
54. Thiago Dias Sarti, Welington Serra Lazarini, Leonardo Ferreira Fontenelle, Ana Paula Santana Coelho Almeida. What is the role of Primary Health Care in the COVID-19 pandemic? Epidemiol e Serv saude Rev do Sist Unico Saude do Bras. 2020. 29(2):e2020166. https://doi:10.5123/S1679-49742020000200024
55. The Lancet Respiratory Medicine. COVID-19 heralds a new era for chronic diseases in primary care // Lancet Respir Med. 2020. 8(7):647. doi:10.1016/S2213-2600(20)30274-5
56. Tadic M., Cuspidi C., Sala C. COVID‐19 and diabetes: Is there enough evidence? // J Clin Hypertens (Greenwich). 2020;22(6):943-948. doi:10.1111/JCH.13912
57. World Health Organization . Coronavirus disease 2019 (COVID-19) situation report - 101. Geneva: World Health Organization; 2020. (accessed on 28 December 2021).
58. World Health Organization. World Health Organization (WHO) Information Note: Tuberculosis and COVID-19. Available online: https://www.who.int/docs/default-source/documents/tuberculosis/infonote-tb-covid-19.pdf (accessed on 28 December 2021).
59. World Bank Group. (2021, July 26). Well-designed primary health care can help flatten the curve during health crises like covid-19. World Bank. Retrieved December 27, 2021, from https://www.worldbank.org/en/news/press-release/2021/06/28/well-designed-primary-health-care-can-help-flatten-the-curve-during-health-crises-like-covid-19
60. Wang D., Hu B., Hu C., Zhu F., Liu X., Zhang J., Wang B., Xiang H., Cheng Z., Xiong Y., Zhao Y., Li Y., Wang X., Peng Z. Clinical Characteristics of 138 Hospitalized Patients With 2019 Novel Coronavirus-Infected Pneumonia in Wuhan, China // JAMA, 2020. 323(11), 1061–1069. https://doi.org/10.1001/jama.2020.1585
61. Wake R.M., Morgan M., Choi J., Winn S. Reducing nosocomial transmission of COVID-19: implementation of a COVID-19 triage system // Clinical medicine (London, England), 2020. 20(5), e141–e145. https://doi.org/10.7861/clinmed.2020-0411
62. Xiao F., Tang M., Zheng X., Liu Y., Li X., Shan H. Evidence for Gastrointestinal Infection of SARS-CoV-2 // Gastroenterology. 2020. 158(6):1831. doi:10.1053/J.GASTRO.2020.02.055
63. Yetmar Z.A., Issa M., Munawar S., Burton M.C., Pureza V., Sohail M.R., Mehmood T. Inpatient Care of Patients with COVID-19: A Guide for Hospitalists // The American journal of medicine, 2020. 133(9), 1019–1024. https://doi.org/10.1016/j.amjmed.2020.03.041
64. Zhang T., Shen X., Liu R. et al. The impact of COVID-19 on primary health care and antibiotic prescribing in rural China: qualitative study // BMC Health Serv Res 2021. 21, 1048. https://doi.org/10.1186/s12913-021-07082-z
65. Zhu H., Wang L., Fang C., et al. Clinical analysis of 10 neonates born to mothers with 2019-nCoV pneumonia // Transl Pediatr. 2020. 9(1):51. doi:10.21037/TP.2020.02.06
66. Wuhan Tongji Hospital diagnoses the first case of neonatal infection of the new coronavirus http://society.people.com.cn/n1/2020/0205/c1008-31572959.html (Accessed September 8, 2021).
References:
1. Novoe issledovanie ubeditel'no svidetel'stvuet ob opasnosti razlucheniya novorozhdennykh s materyami vo vremya pandemii COVID-19 [New research provides strong evidence for the risk of separation of newborns from their mothers during the COVID-19 pandemic]. https://www.who.int/ru/news/item/16-03-2021-new-research-highlights-risks-of-separating-newborns-from-mothers-during-covid-19-pandemic. (Accessed: September 8, 2021).
2. Prikaz Ministra zdravookhraneniya i sotsial'nogo razvitiya Respubliki Kazakhstan ot 2 fevralya 2016 goda №77. Zaregistrirovan v Ministerstve yustitsii Respubliki Kazakhstan 3 marta 2016 goda № 13384 Ob utverzhdenii Standarta organizatsii okazaniya naseleniyu meditsinskoi pomoshhi pri tuberkuleze [Order of the Minister of Health and Social Development of the Republic of Kazakhstan dated February 2, 2016 No. 77. Registered with the Ministry of Justice of the Republic of Kazakhstan on March 3, 2016 No. 13384 On approval of the Standard for organizing the provision of medical care to the population for tuberculosis].
Көрген адамдардың саны: 94
Мақалалар санаты:
COVID-19-өзекті тақырып
Библиографиялық сілтемелер
Мамырқұл М.Б., Абикулова А.К., Рамазанов М.Е., Болатов А.K., Ауезова А.М., Смаилова Д.С. COVID-19 пандемиясы жағдайында медициналық ұйымдардың қызметін ұйымдастыру. Әдеби шолу // Ғылым және Денсаулық сақтау. 2022. 4 (Т.24). Б. 33-43. doi 10.34689/SH.2022.24.4.005Ұқсас жариялымдар:
COVID-19 КОРОНАВИРУСТЫҚ ИНФЕКЦИЯСЫНЫҢ ПАНДЕМИЯСЫ КЕЗІНДЕГІ АРТЕРИЯЛЫҚ ГИПЕРТЕНЗИЯ АҒЫМЫ МЕН СЕМІЗДІКТІҢ ЕРЕКШЕЛІКТЕРІ. ӘДЕБИ ШОЛУ
КОРОНАВИРУСТЫҚ ИНФЕКЦИЯНЫҢ САЛДАРЫ: КОВИДТАН КЕЙІНГІ СИНДРОМЫ ЖӘНЕ ОНЫҢ ПСИХИКАЛЫҚ КӨРІНІСТЕРІ. ӘДЕБИЕТТІК ШОЛУ.
COVID-19 ПАНДЕМИЯСЫМЕН КҮРЕСУДЕ ЖАСАНДЫ ИНТЕЛЛЕКТТІ ҚОЛДАНУ: ҚАЗІРГІ ТЕНДЕНЦИЯЛАР МЕН ПЕРСПЕКТИВАЛАР. ӘДЕБИЕТКЕ ШОЛУ
SARS-COV-2-МЕН БАЙЛАНЫСТЫ КӨП ЖҮЙЕЛІ ҚАБЫНУ СИНДРОМЫ БАР БАЛАЛАРДЫҢ ИММУНОЛОГИЯЛЫҚ ӨЗГЕРІСТЕРІ
COVID-19 ДӘУІРІНДЕГІ ЕРЕСЕКТЕРДЕГІ ЖРВИ-ДІҢ АУЫР ФОРМАСЫНДА ЭНИСАМИЯ ЙОДИД ПРЕПАРАТЫНЫҢ ВИРУСҚА ҚАРСЫ ТИІМДІЛІГІ