ХИМИЯЛЫҚ ТӘУЕЛДІЛІГІ БАР АДАМДАР АРАСЫНДА КОРОНАВИРУСТЫҚ ИНФЕКЦИЯҒА ҚАРСЫ ВАКЦИНАЦИЯ: ЖАППАЙ (КӨЛДЕНЕҢ) ЗЕРТТЕУ
Өзектілігі. Коронавирустық инфекцияның (COVID-19) пандемияға ұласуы емдік алдын-алу шараларының бәріне бір деңгейде қолжетімді болуы керек екенін тағы бір ескертті. Бұл әсіресе халықты вакцинациялау бойынша кең ауқымды іс шараларда өзекті болды. Бұл ретте халықтық осал әлеуметтік топтарын, әсіресе психоактивті заттарды пайдаланатындарды иммундық алдын алу кезінде айтарлықтай сұрақтар туындатты. Вакцинацияның ауқымы, тәуелді адамдардың COVID-19-ға қарсы вакцинацияға көзқарасы белгісіз болып қалуда.
Зерттеудің мақсаты: химиялық тәуелділіктен зардап шегетін адамдар арасында коронавируспен оның детерминантарына қарсы вакцинациямен қамтуды бағалау
Материалдар және әдістер: қағаз жүзінде және электронды түрдегі сауалнамалар арқылы тәуелділіктен зардап шегетін 427 адам арасында сауалнама жүргізілді. Әлеуметтік сипаттамалар, COVID-19 ауруының тарихы, пандемияға көзқарастары, профилактикалық және емдік іс шаралар туралы ақпарат көздері тіркелді. COVID-19-ға қарсы вакцинация статусы әртүрлі респонденттердің екі тобы арасында салыстырулар жүргізілді. Міндетті сипаттамаларға медиана мен кварталаралық ауқымды және үлемтерді есептеу кіреді. Салыстырулар Манн-Уитни критерийлерімен, қарсыласу кестемімен жане хи- квадрат критериялары көмегімен жүргізілді. Логистикалық регрессияны қолдана отырып, COVID-19-ға қарсы вакцинаны алу ықтималдығы үшін жоғарыда айтылған сипаттамалардың сандық мәндері анықталды (мүмкіндік қатынасы – МҚ 95% сенімділік аралығында).
Нәтижесі: Вакцинаның кем дегенде бір дозасын алғысы келетін тәуелділердің үлесі 61,4%ді құрады. COVID-19-ға қарсы вакцинаны алмаған тұлғалар (n=165) көп жағдайда білім деңгейі төмен (χ2=17,17; р=0,004), жұмысқа орналасу бойынша қиыншылықтары бар (χ2=6,45; р=0,01), айлық есеп көрсеткіші төмен екенін айтты (χ2=22,48; р<0,001). Олар COVID-19-дың ауыр салдарын және отбасы мүшелері арасындағы инфекция салдарынан болған өлім көрсеткіші туралы (χ2асқынулар=12,93; р=0,002, χ2өлімге әкелетін=10,31; р=0,006) сирек айтты. Барлық респонденттердің бестен бір бөлігі ғана психоактивті заттарды пайдаланған кезде COVID-19-ты жұқтырудың жоғары қаупін адекватты түрде бағалады.
Регрессиялық талдау COVID-19-ға қарсы вакцина алу ықтималдығын арттыратын келесі факторларды анықтады: жылына кемінде бір рет учаскелік дәрігерге бару – МҚ = 2,06 (1,27; 3,35), дәрігерлерден вакциналар туралы ақпарат алу – МҚ=2,23 (1,24; 4,03), медицина мамандарына сенім – МҚ=1,9 (1,15; 3,16).
Қорытынды: тәуелді адамдар арасында COVID-19 емдеу және алдын алу әдістері туралы сенімді ақпаратқа қол жетімділіктің жеткіліксіздігі, сондай-ақ жұқтыру қаупін жете бағаламау халықтың осы тобы арасында ағарту іс-шараларының қажеттілігін туындатады.
Мария В. Прилуцкая1, https://orcid.org/0000-0002-9099-316X
Алмас А. Кусаинов2, https://orcid.org/ 0000-0003-1003-1735
Гульжан К. Алтыбаева3, https://orcid.org/0000-0001-9258-4928
Гульфайруз Я. Тукинова1,
1 «Семей медицина унтверситеті» КеАҚ ПФ, Павлодар қ., Қазақстан Республикасы;
2 «Астана медицина унтверситеті» КеАҚ, Нұр-Cұлтан қ., Қазақстан Республикасы;
3«Семей медицина унтверситеті» КеАҚ, Семей қ., Қазақстан Республикасы.
1. Брюн Е.А., Мелихов М.Г., Кошкина Е.А., и др. О наркологической ситуации в государствах-членах Организации договора о коллективной безопасности // Наркология. 2021. Т.20, № 1. C. 14–25.
2. Институт Центрально-Азиатского Регионально-го Экономического Сотрудничества. Анализ отношения общества к вакцинации от COVID-19 в отдельных странах. Аналитический отчет. г. Урумчи, 2021. 106 c.
3. Калиева А.А., Молдагалиев Т.М., Нурдыбаев А.К., Негай Н.А. Подростковая суицидальная активность и интернет-технологии: опыт анализа на региональном уровне // Наука и Здравоохранение. 2020. 1 (Т.22). С.88-97. doi:10.34689/SH.2020.22.1.010
4. Обзорно-аналитический портал Strategy2050.kz. Казахстанцев на 253 тысячи стало больше - 17.11.2021. https://strategy2050.kz/ru/news/kazakhstantsev-na-253-tysyachi-stalo-bolshe/ (дата обращения: 17.03.2022).
5. Республиканский научно-практический центр психического здоровья. Служба охраны психического здоровья. Статистический сборник, 2019-2020 гг. Алматы, 2021. 1–92 с.
6. Ситуация с коронавирусом официально. https://www.coronavirus2020.kz/ru/skol-ko-kazahstancev-vakcinirovalis-ot-covid-19_a3912368 (дата обращения: 17.03.2022).
7. Aceijas C., Hickman M., Donoghoe M.C., Burrows D., Stuikyte R. Access and coverage of needle and syringe programmes (NSP) in Central and Eastern Europe and Central Asia // Addiction. 2007. N102(8). P. 1244–1250.
8. Alshurman B.A., Khan A.F., Mac C., Majeed M., Butt Z.A. What demographic, social, and contextual factors influence the intention to use COVID-19 vaccines: a scoping review. // Int J Environ Res Public Health. 2021. N18(17). P. e9342. doi:10.3390/ijerph18179342
9. Altice F.L., Azbel L., Stone J., Brooks-Pollock E., Smyrnov P., Dvoriak S. et al. The perfect storm: incarceration and the high-risk environment perpetuating transmission of HIV, hepatitis C virus, and tuberculosis in Eastern Europe and Central Asia // Lancet. 2016. N388(10050). P. 1228–1248.
10. Arcadepani F.B., De Macedo M.A.C.F., Tardelli V.S., Martins S.S., Fidalgo T.M. COVID‐19 vaccination among socially vulnerable people who use drugs // Addiction. 2021. N116(9). P. 2590–2591.
11. Betsch C., Schmid P., Heinemeier D., Korn L., Holtmann C., Böhm R. Beyond confidence: Development of a measure assessing the 5C psychological antecedents of vaccination // PLOS ONE. 2018. N13(12). P. e0208601. doi: 10.1371/journal.pone.0208601.
12. Carey T.S., Crotty K.A., Morrissey J.P., Jonas D.E., Thaker S. et al. Future research needs for evaluating the integration of mental health and substance abuse treatment with primary care // Journal of Psychiatric Practice. 2013. N19(5). P. 345–359. doi: 10.1097/01.pra.0000435034.37685.ce.
13. Coronavirus [Электронный ресурс]. URL: https://www.who.int/health-topics/coronavirus#tab=tab_1 (дата обращения: 07.03.2022).
14. Every-Palmer S., Koning A., Smith L., Cunningham R. et al. Structural discrimination in the COVID-19 vaccination programme for people with mental health and addiction issues: now is the time to be equally well // New Zealand Medical Journal. 2022. N135(1550). P. 133–139.
15. Gerretsen P., Kim J., Caravaggio F., Quilty L., Sanches M., Wells S., Brown E.E., Agic B., Pollock B.G., Graff-Guerrero A. Individual determinants of COVID-19 vaccine hesitancy // PLOS ONE. 2021. N16(11). P. e0258462. doi: 10.1371/journal.pone.0258462
16. Iversen J., Peacock A., Price O., Byrne J., Dunlop A., Maher L. COVID-19 vaccination among people who inject drugs: Leaving no one behind // Drug and Alcohol Review. 2021. N40(4). P. 517–520.
17. Izekenova А.К., Bukharbayeva А.Е., Zhussupov B.S., Alekesheva L.Z., Erdenova М.А., Iskakova B.А., Myrkassymova А.K., Izekenova А.К., Karibayev К.B., Mergenova G.А. Assessing the trust of the population of Kazakhstan in sources of information during the pandemic COVID-19 // Nauka i Zdravookhranenie [Science & Healthcare]. 2022, (Vol.24) 2, pp. 15-23. doi 10.34689/SH.2022.24.2.002
18. Masson C.L., McCuistian C., Straus E., Elahi S., et al. COVID-19 vaccine trust among clients in a sample of California residential substance use treatment programs // Drug and alcohol dependence. 2021. N225. P. e108812 doi: 10.1016/j.drugalcdep.2021.108812.
19. Mellis A.M., Kelly B.C., Potenza M.N., Hulsey J.N. Trust in a COVID-19 vaccine among people with substance use disorders // Drug and Alcohol Dependence. 2021. N220. P. e108519. doi: 10.1016/j.drugalcdep.2021.108519.
20. Mravcik V., Zabransky T., Talu A., Jasaitis E., Gafarova N., Musabekova Z., Baymirova L., Makhsutov M., Ganiev F. Mortality of registered drug users in Central Asia // International Journal of Drug Policy. 2014. N25(6). P. 1215–1220. doi: 10.1016/j.drugpo.2014.03.007.
21. Musa S., Skrijelj V., Kulo A., Habersaat K.B., Smjecanin M., Primorac E., Becirovic D, Jackson C. Identifying barriers and drivers to vaccination: A qualitative interview study with health workers in the Federation of Bosnia and Herzegovina // Vaccine. 2020. N38(8). P. 1906–1914. doi: 10.1016/j.vaccine.2020.01.025.
22. Padwa H., Teruya C., Tran E., Lovinger K., Antonini V.P., Overholt C., Urada D. The Implementation of Integrated Behavioral Health Protocols In Primary Care Settings in Project Care // Journal of Substance Abuse Treatment. 2016. N62. P. 74–83. doi: 10.1016/j.jsat.2015.10.002.
23. Rosenkranz M., Kerimi N., Takenova M., Impinen A., Mamyrov M., Degkwitz P., Zurhold H., Martens M.S. Assessment of health services for people who use drugs in Central Asia: findings of a quantitative survey in Kazakhstan and Kyrgyzstan // Harm reduction journal. 2016. N13(3). https://doi.org/10.1186/s12954-016-0093-2
24. Shen S., Dubey V. Addressing vaccine hesitancy: Clinical guidance for primary care physicians working with parents // Canadian Family Physician. 2019. N65(3). P. 175.
25. Smyth B., Fan J., Hser Y.I. Life expectancy and productivity loss among narcotics addicts thirty-three years after index treatment // Journal of addictive diseases. 2006. N25(4). P. 37–47. doi: 10.1300/J069v25n04_04.
26. Tabacchi G., Tabacchi G., Costantino C., Napoli G., Marchese V. et al The Esculapio Working Group. Determinants of European parents’ decision on the vaccination of their children against measles, mumps and rubella: A systematic review and meta-analysis // Human Vaccines and Immunotherapeutics. 2016. N12(7). P. 1909–1923. doi: 10.1080/21645515.2016.1151990.
27. Tatar M., Shoorekchali J.M., Faraji M.R., Wilson F.A. International COVID-19 vaccine inequality amid the pandemic: Perpetuating a global crisis? // J Glob Health. 2021. N11. P. e03086. doi:10.7189/jogh.11.03086
28. Trujols J., Cadafalch J., Alvarado P.J., Duran-Sindreu S. Prioritizing COVID-19 vaccination for people with addictive disorders // Adicciones. 2021. N33(3). P. 285. doi: 10.20882/adicciones.1686.
29. Wang Q.Q., Kaelber D.C., Xu R., Volkow N.D. COVID-19 risk and outcomes in patients with substance use disorders: analyses from electronic health records in the United States // Molecular Psychiatry. 2020. N26(1). P. 30–39. doi: 10.1038/s41380-020-00880-7.
30. White B., Dore G.J., Lloyd A., Rawlinson W., Maher L. Ongoing susceptibility to hepatitis B virus infection among people who inject drugs in Sydney // Australian and New Zealand Journal of Public Health. 2012. N36(4). P. 351–356. doi:10.1111/j.1753-6405.2012.00881.x
31. Zabransky T., Mravcik V., Talu A., Jasaitis E. Post-Soviet Central Asia: a summary of the drug situation // The International journal on drug policy. 2014. N25(6). P. 1186–1194.
32. Zolezzi M., Paravattil B., El-Gaili T. Using motivational interviewing techniques to inform decision-making for COVID-19 vaccination // International Journal of Clinical Pharmacy. 2021. N43(6). P. 1728-1734. doi: 10.1007/s11096-021-01334-y.
References: [1-6]:
1. Bryun E.A., Melikhov M.G., Koshkina E.A. et al. O narkologicheskoi situatsii v gosudarstvakh-chlenakh Organizatsii dogovora o kollektivnoi bezopasnosti [On the drug situation in the member states of the Collective Security Treaty Organization]. Narkologiya [Narcology]. 2021, 20, iss.1., pp. 14–25. [in Russian]
2. Institut Tsentral'no-Aziatskogo Regional'nogo Ekonomicheskogo Sotrudnichestva. Analiz otnosheniya obshchestva k vaktsinatsii ot COVID-19 v otdel'nykh stranakh Analiticheskii otchet. [Institute of Central Asian Regional Economic Cooperation. Analysis of public attitudes towards vaccination against COVID-19 in selected countries Analytical report]. Urumchi, 2021. 106 p. [in Russian]
3. Kaliyeva A.A., Moldagaliev T.M., Nurdybayev A.K., Negay N.A. Teenage suicidal activity and Internet technologies: regional analysis experience. Nauka i Zdravookhranenie [Science & Healthcare]. 2020, (Vol.22) 1, pp. 88-97. doi:10.34689/SH.2020.22.1.010 [in Russian]
4. Obzorno-analiticheskii portal Strategy 2050.kz. Kazakhstantsev na 253 tysyachi stalo bol'she - 17.11.2021. [Kazakhstanis increased by 253 thousand – 11.17.2021 Review and analytical portal Strategy2050.kz] Available: https://strategy2050.kz/ru/news/kazakhstantsev-na-253-tysyachi-stalo-bolshe/ (accessed: 17.03.2022). [in Russian]
5. Respublikanskii nauchno-prakticheskii tsentr psikhicheskogo zdorov'ya [Republican Scientific and Practical Center for Mental Health]. Sluzhba okhrany psikhicheskogo zdorov'ya. Statisticheskii sbornik, 2019-2020 gg. Almaty, [Mental health service. Statistical compendium, 2019-2020 Almaty]. 2021. pp.92 [in Russian]
6. Situatsiya s koronavirusom ofitsial'no [Coronavirus situation officially]. https://www.coronavirus2020.kz/ru/skol-ko-kazahstancev-vakcinirovalis-ot-covid-19_a3912368 (accessed: 17.03.2022). [in Russian]
Көрген адамдардың саны: 79
Мақалалар санаты:
COVID-19-өзекті тақырып
Библиографиялық сілтемелер
Прилуцкая М.В., Кусаинов А.А., Алтыбаева Г.К., Тукинова Г.Я. Химиялық тәуелділігі бар адамдар арасында коронавирустық инфекцияға қарсы вакцинация: жаппай (көлденең) зерттеу // Ғылым және Денсаулық сақтау. 2022. 5 (Т.24). Б. 28-35. doi 10.34689/SH.2022.24.5.004Ұқсас жариялымдар:
COVID-19 КОРОНАВИРУСТЫҚ ИНФЕКЦИЯСЫНЫҢ ПАНДЕМИЯСЫ КЕЗІНДЕГІ АРТЕРИЯЛЫҚ ГИПЕРТЕНЗИЯ АҒЫМЫ МЕН СЕМІЗДІКТІҢ ЕРЕКШЕЛІКТЕРІ. ӘДЕБИ ШОЛУ
КОРОНАВИРУСТЫҚ ИНФЕКЦИЯНЫҢ САЛДАРЫ: КОВИДТАН КЕЙІНГІ СИНДРОМЫ ЖӘНЕ ОНЫҢ ПСИХИКАЛЫҚ КӨРІНІСТЕРІ. ӘДЕБИЕТТІК ШОЛУ.
COVID-19 ПАНДЕМИЯСЫМЕН КҮРЕСУДЕ ЖАСАНДЫ ИНТЕЛЛЕКТТІ ҚОЛДАНУ: ҚАЗІРГІ ТЕНДЕНЦИЯЛАР МЕН ПЕРСПЕКТИВАЛАР. ӘДЕБИЕТКЕ ШОЛУ
SARS-COV-2-МЕН БАЙЛАНЫСТЫ КӨП ЖҮЙЕЛІ ҚАБЫНУ СИНДРОМЫ БАР БАЛАЛАРДЫҢ ИММУНОЛОГИЯЛЫҚ ӨЗГЕРІСТЕРІ
COVID-19 ДӘУІРІНДЕГІ ЕРЕСЕКТЕРДЕГІ ЖРВИ-ДІҢ АУЫР ФОРМАСЫНДА ЭНИСАМИЯ ЙОДИД ПРЕПАРАТЫНЫҢ ВИРУСҚА ҚАРСЫ ТИІМДІЛІГІ