COVID-19 ПАНДЕМИЯСЫ КЕЗІНДЕГІ МЕДИЦИНА ҚЫЗМЕТКЕРЛЕРІНІҢ ПСИХИКАЛЫҚ ДЕНCАУЛЫҒЫ ӘДЕБИЕТТЕРГЕ ШОЛУ
Өзектілігі. Covid-19 жұқтырған науқастарды диагностикалауға, емдеуге және күтуге тікелей қатысқан медицина қызметкерлерінде психиканың бұзылысы және психологиялық денсаулықтың басқа белгілерінің даму қаупі жоғары. Расталған және күдікті Covid-19 науқастарының күнделікті санының көбеюі, ауыр жұмыс жүктемесі, жеке қорғаныс құралдары мен арнайы дәрі - дәрмектердің болмауы, сондай-ақ тиісті қолдаудың болмауы медицина қызметкерлерінің психикалық дағдарысына әкелді.
Мақсаты. Медицина қызметкерлерінің психикалық денсаулығын нығайту және қолдау үшін біз Covid-19 пандемиясы кезінде медицина қызметкерлерінің психологиялық белгілерін бағалауға тырыстық.
Іздеу стратегиясы. Covid-19 пандемиясы кезіндегі медицина қызметкерлерінің психикалық денсаулығын талдау және бағалау үшін 2020-2023 жылдар аралығында PubMed, Google Scholar, Web of Science, MEDLINE Complete және Cochrane Library дерекқорлары пайдаланылды. Шолуға енгізу критерийлері: Covid-19 пандемиясы кезінде жұмыс жасаған дәрігерлер, фельдшерлер, медбикелер және басқа да медицина қызметкерлеріне жүргізілген зерттеулер; ағылшын тілінде жарияланған кросс-секционды, когорт және oқиға-бақылау зерттеулері. Бұл шолуда қолданылған негізгі терминдерге "денсаулық сақтау мамандары" немесе "алдыңғы қатардағы медицина қызметкерлері" немесе "медбикелер" немесе "дәрігер" және "психикалық денсаулық" немесе "психикалық бұзылыс" немесе "ментальды денсаулық" немесе "психикалық денсаулық жағдайы" немесе "психикалық ауру" және "Covid-19" немесе "коронавирус ауруы 2019" немесе "SARS-CoV-2" немесе "коронавирус ауруы". Алып тастау критерийлері: COVID-19 кезінде емес, медицина қызметкерлерінің қатысуымен жүргізілген зерттеулер, дәлелді медицина аясында жасалған, нақты тұжырымдары бар мақалалар, басқа тілдерде жарияланған мақалалар. Нәтижесінде, осы шолу үшін 25 мақаланы.
Қорытынды. Covid-19 медицина қызметкерлерінің психикалық жағдайына, әсіресе науқастармен тікелей жұмыс жасаған дәрігерлерге қатты әсер етті. Зерттеулердің көп бөлігі медицина мамандарының Covid-19 пандемиясы кезінде мазасыздық, депрессия және ұйқысыздық белгілерін және психологиялық көмектің жоқтығын көрсетті. Келешектегі стратегиялар Covid-19 пандемиясы кезінде жұмыс жасаған медицина қызметкерлерінің психикалық денсаулығын скринингтеу және нығайту бойынша арнайы іс-шараларды көздеуі тиіс.
Нурила E. Арынтаева1, https://orcid.org/0000-0002-4047-4687
Изабел Гриффин1, https://orcid.org/0000-0003-4113-8412
Тулэй Кору-Сенгул1, https://orcid.org/0000-0003-0974-8405
Гульшара Е. Аимбетова2, https://orcid.org/0000-0002-9466-6297
Венера Ю. Байсугурова2, https://orcid.org/0000-0003-0182-7598
Фатима A. Багиярова2, https://orcid.org/0000-0003-0000-1321
Абзал Жумагалиулы2, https://orcid.org/0000-0003-2968-1105
1 «C.Ж. Асфендиярова атындағы Қазақ Ұлттық медицина университеті» КеАҚ,
Алматы қ., Қазақстан Республикасы
2 Ауруларды бақылау және алдын алу орталығы, Атланта, Джорджия, Америка Құрама Штаттары;
3 Майами Университеті, Миллер Медицина Мектебі, Қоғамдық Денсаулық Сақтау Ғылымдары Департменті, Майами, Флорида, Америка Құрама Штаттары
1. Adams J.G., Walls R.M. Supporting the health care workforce during the COVID-19 global epidemic // Jama. 2020. 323(15):1439–1440.
2. Alharbi J., Jackson D., Usker K. The potential for COVlD-19 to contribute to compassion fatigue in critical care nurses // J. Clin. Nurs. 2020 Apr 28. doi: 10.1111/jocn.15314.
3. Almaghrabi R.H., Alfaraidi H.A., Al Hebshi W.A., Albaadani M.M. Healthcare workers experience in dealing with coronavirus (COVID-19) pandemic // Saudi Med J. 2020. 41(6):657–60.
4. Vahia V.N., Diagnostic and statistical manual of mental disorders 5: A quick glance. Indian J Psychiatry. 2013;55(3):220-223. doi:10.4103/0019-5545.117131
5. Azoulay E., Cariou A., Bruneel F., Demoule A., Kouatchet A., Reuter D., Souppart V., Combes A., Klouche K., Argaud L., Barbier F., Jourdain M., Reignier J., Papazian L., Guidet B., Géri G., Resche-Rigon M., Guisset O., Labbé V., Mégarbane B., Kentish-Barnes N. Symptoms of Anxiety, Depression, and Peritraumatic Dissociation in Critical Care Clinicians Managing Patients with COVID-19. A Cross-Sectional Study // American journal of respiratory and critical care medicine, 2020. 202(10), 1388–1398. https://doi.org/10.1164/rccm.202006-2568OC (Accessed: January 27, 2020).
6. Boyraz G., Legros D.N. Coronavirus disease (COVID-19) and traumatic stress: probable risk factors and correlates of posttraumatic stress disorder // Journal of Loss and Trauma. 2020. 25(6-7), 503–522.
7. Cai H., Tu B., Ma J., Chen L., Fu L., Jiang Y., Zhuang Q. Psychological impact and coping strategies of frontline medical staff in Hunan between January and March 2020 during the outbreak of coronavirus disease 2019 (COVID-19) in Hubei, China // Med Sci Monit. 2020 Apr 15;26:e924171. doi: 10.12659/MSM.924171. PMID: 32291383; PMCID: PMC7177038.
8. Chan A.O.M., Huak C.Y. Psychological impact of the 2003 severe acute respiratory syndrome outbreak on health care workers in a medium size regional general hospital in Singapore. Occup // Med. Oxf. Engl. 2004. 54:190–196.
9. Choi K.R., Skrine J.K., Logsdon C.M. Nursing and the novel coronavirus: risks and responsibilities in a global outbreak // J Adv Nurs. 2020. 76(7):486–1487. doi: 10.1111/jan.14369.
10. Danet A. Psychological impact of COVID-19 pandemic in western frontline healthcare professionals. a systematic review // Med Clin (Barc). 2021;156(9):449–58.
11. De Paiva L.C., Canário A.C.G., de Paiva China E.L.C. Burnout syndrome in health-care professionals in a university hospital // Clinics. 2017. 72(5):305–309.
12. Folkman S., Greer S. Promoting psychological well-being in the face of serious illness: when theory, research, and practice inform each other // Psychooncology. 2000. 9:11–19.
13. Galanis P., Vraka I., et al. Seroprevalence of SARS-CoV-2 antibodies and associated factors in healthcare workers: a systematic review and meta-analysis // J Hosp Infect. 2021;108:120–34.
14. Ghaffari M.E., Mortezapour A., Heidarimoghadam R. Letter to Editor: Vicarious traumatization in the general public, members, and non-members of medical teams aiding in COVlD-19 control. Brain Behav // Tmmun. 2020 Apr 7:S0889-1591(20)30450-5. doi: 10.1016/j. bbi.2020.04.006.
15. Hall R.C.W., Hall R.C.W., Chapman M.J. The 1995 Kikwit Ebola outbreak: lessons hospitals and physicians can apply to future viral epidemics // Gen. Hosp. Psychiatry. 2008. 30:446–452.
16. Hart P.S., Chinn S., Soroka S. Politicization and polarization in COVID-19 news coverage // Sci Commun. 2020;42:679–97.
17. Ho C.S., Chee C.Y., Ho R.C. Mental health strategies to combat the psychological impact of COVID-19 beyond paranoia and panic // Ann. Acad. Med. Singapore. 2020. 49:1–3.
18. Houghton C., Meskell P., Delaney H., Smalle M., Glenton C., Booth A., et al. Barriers and facilitators to healthcare workers’ adherence with infection prevention and control guidelines for respiratory infectious diseases: a rapid qualitative evidence synthesis // Emergencias. 2021;33(1):62–4.
19. Huang Y., Zhao N. Mental health burden for the public affected by the COVID-19 outbreak in China: Who will be the high-risk group? // Psychol Health Med. 2021;26(1):23–34.
20. Kang L., Li Y., Hu S. The mental health of medical workers in Wuhan, China dealing with the 2019 novel coronavirus // The Lancet Psychiatry. 2020. 7(3):e14.
21. Lai J., Ma S., Wang Y. Factors associated with mental health outcomes among health care workers exposed to coronavirus disease 2019 // JAMA Netw open. 2020. 3(3):e203976.
22. Lee S.A., Jobe M.C., Mathis A.A. Mental health characteristics associated with dysfunctional coronavirus anxiety. Psychol Med. 2021 Jun;51(8):1403-1404. doi: 10.1017/S003329172000121X. Epub 2020 Apr 16. PMID: 32297852; PMCID: PMC7184195.
23. Lee S.M., Kang W.S., Cho A., Kim T., Park J.K. Psychological impact of the 2015 MERS outbreak on hospital workers and quarantined hemodialysis patients // Compr. Psychiatry. 2018. 87:123–127.
24. Liang Y., Chen M., Zheng X., Liu J. Screening for Chinese medical staff mental health by SDS and SAS during the outbreak of COVID-19 // J. Psychosom. Res. 2020. 133:1101–1102.
25. Li Q., Guan X., Wu P., Wang X., Zhou L., Tong Y., et al. Early transmission dynamics in Wuhan, China, of novel coronavirus-infected pneumonia // N. Engl. J. Med. 2020. 382(13):1199–1207.
26. Li Z., Ge J., Yang M., Feng J., Qiao M., Jiang R., et al. Vicarious traumatization in the general public, members, and non-members of medical teams aiding in COVlD-19 control // Brain Behav. Immun. 2020 Mar 10:S0889-1591(20)30309-3. doi: 10.1016/j.bbi.2020.03.007.
27. Li Z., Ge J., Yang M., Feng J., Liu C., Yang C. Vicarious traumatization: a psychological problem that cannot be ignored during the COVlD-19 pandemic. Brain Behav // Tmmun. 2020 Apr 20: S0889-1591(20)30613-9. doi: 10.1016/j.bbi.2020.04.047.
28. Luo Y., Chua C.R., et al. A systematic review of the impact of viral respiratory epidemics on mental health: an implication on the coronavirus disease 2019 pandemic // Front Psychiatry. 2020;11:565098.
29. Lynch J., Evans N., Ice E., Costa D.K. Ignoring nurses: media coverage during the COVID-19 pandemic // Ann Am Thorac Soc. 2021;18(8):1278–82.
30. Mahase E. Coronavirus covid-19 has killed more people than SARS and MERS combined, despite a lower case fatality rate // BMJ. 2020. 368:m641.
31. Mohindra R., R.R, Suri V., Bhalla A., Singh S.M. Issues relevant to mental health promotion in frontline health care providers managing quarantined/isolated COVID-19 patients // Asian J Psychiatr. 2020 Jun;51:102084. doi: 10.1016/j.ajp.2020.102084. Epub 2020 Apr 7. PMID: 32289728; PMCID: PMC7138416.
32. Müller N. In: Key Issues in Mental Health. Sartorius N., Holt R.I.G., Maj M., editors. S. Karger A.G.; Basel: Infectious diseases and mental health; 2014. pp. 99–113.
33. Muller A.E., Hafstad E.V., Himmels J.P.W., Smedslund G., Flottorp S., Stensland S.O., et al. The mental health impact of the covid-19 pandemic on healthcare workers, and interventions to help them: a rapid systematic review // Psychiatry Res. 2020;293:113441.
34. National Health Commission of the People’s republic of China. The guidelines of psychological crisis intervention for COVID-19 pneumonia. Available at: http://www.nhc.gov.cn/jkj/s3577/202001/6adc08b966594253b2b791be5c3b9467. January 27, 2020.
35. Naushad V.A., Bierens J.J., Nishan K.P. et al. A systematic review of the impact of the disaster on the mental health of medical responders // Prehospital Disaster Med. 2019. 34:632–643.
36. Neto M.L.R., Almeida H.G., Esmeraldo J.D. et al. When health professionals look death in the eye: the mental health of professionals who deal daily with the 2019 coronavirus outbreak // Psychiatry Res. 2020 Apr. 13 doi: 10.1016/j.psychres.2020.112972.
37. Pappa S., Ntella V., et al. Prevalence of depression, anxiety, and insomnia among healthcare workers during the COVID-19 pandemic: a systematic review and meta-analysis // Brain Behav Immun. 2020;88:901–7.
38. Rana W., Mukhtar S., Mukhtar S. Mental health of medical workers in Pakistan during the pandemic COVID-19 outbreak // Asian J Psychiatr. 2020 Jun;51:102080. doi: 10.1016/j.ajp.2020.102080. Epub 2020 Apr 7. PMID: 32283512; PMCID: PMC7139243.
39. Restauri N., Sheridan A.D. Burnout and posttraumatic stress disorder in the coronavirus disease 2019 (COVID-19) pandemic: intersection, impact, and interventions // J Am Coll Radiol. 2020. 17(7):921–926. doi: 10.1016/j.jacr.2020.05.021.
40. Rimmer A. Covid-19: give NHS staff rest spaces and free parking not thank yous, says the doctor // BMJ. 2020. 368:1171. doi: 10.1136/bmj.m1171.
41. Rosenbaum L. Facing covid-19 in Italy: ethics, logistics, and therapeutics on the epidemic’s front line. Recenti Prog Med. 2020;111(4):192–7.
42. Shanafelt T.D., Boone S., Tan L. Burnout and satisfaction with work-life balance among US physicians relative to the general US population // Arch Intern Med. 2012. 172(18):1377–1385.
43. Shanafelt T.D., Hasan O., Dyrbye L.N. Changes in burnout and satisfaction with work-life balance in physicians and the general US working population between 2011 and 2014 // Mayo Clin Proc. 2015. 90(12):1600–1613.
44. Sim K., Huak, Chan Y., Chong P.N., Chua H.C., Wen, Soon S. Psychosocial and coping responses within the community health care setting towards a national outbreak of an infectious disease // J. Psychosom. Res. 2010. 68:195–202.
45. Styra R., Hawryluck L., Robinson S., Kasapinovic S., Fones C., Gold W.L. Impact on health care workers employed in high-risk areas during the Toronto SARS outbreak // J. Psychosom. Res. 2008. 64:177–183.
46. Tam C.W.C., Pang E.P.F., Lam L.C.W., Chiu H.F.K. Severe acute respiratory syndrome (SARS) in Hong Kong in, 2003: stress and psychological impact among frontline healthcare workers // Psychol. Med. 2004. 34:1197–1204.
47. Tang L., Bie B., Park S.E., Zhi D. Social media and outbreaks of emerging infectious diseases: a systematic review of the literature // Am. J. Infect. Control. 2018;46:962–972.
48. World Health Organization. Statement on the Second Meeting of the International Health Regulations (2005) Emergency Committee Regarding the Outbreak of Novel Coronavirus (2019-nCoV) Published January 30, 2020. Accessed: December 6, 2022: https://www.who.int/news/item/30-01-2020-statement-on-the-second-meeting-of-the-international-health-regulations-(2005)-emergency-committee-regarding-the-outbreak-of-novel-coronavirus-(2019-ncov)
49. Wu K.K., Chan S.K., Ma T.M. Posttraumatic stress after SARS // Emerg. Infect. Dis. 2005. 11:1297–1300.
50. Wu K.K., Chan S.K., Ma T.M. Posttraumatic stress, anxiety, and depression in survivors of the severe acute respiratory syndrome (SARS) // J. Trauma. Stress. 2005. 18:39–42.
51. World Health Organization. 2023. WHO Coronavirus (COVID-19) Dashboard. Accessed: December 6, 2022: https://covid19.who.int/
52. Xiang Y.-T., Yang Y., Li W., Zhang L., Zhang Q., Cheung T., Ng C.H. Timely mental health care for the 2019 novel coronavirus outbreak is urgently needed // Lancet. Psychiatry. 2020. 7(3):228–229.
53. Xiao H., Zhang Y., Kong D., Li S., Yang N. The effects of social support on sleep quality of medical staff treating patients with coronavirus disease 2019 (COVID-19) in January and February 2020 in China // Med Sci Monit. Mar 5, 2020. 26:e923549. doi: 10.12659/MSM.923549. PMID: 32132521; PMCID: PMC7075079.
Көрген адамдардың саны: 72
Мақалалар санаты:
COVID-19-өзекті тақырып
Библиографиялық сілтемелер
Арынтаева Н.E., Гриффин И., Кору-Сенгул Т., Аимбетова Г.Е., Байсугурова В.Ю., Багиярова Ф.A., Жумагалиулы А. COVID-19 пандемиясы кезіндегі медицина қызметкерлерінің психикалық денcаулығы: әдебиеттерге шолу // Ғылым және Денсаулық сақтау. 2023. 2 (Т.25). Б. 23-29. doi 10.34689/SH.2023.25.2.003Ұқсас жариялымдар:
COVID-19 КОРОНАВИРУСТЫҚ ИНФЕКЦИЯСЫНЫҢ ПАНДЕМИЯСЫ КЕЗІНДЕГІ АРТЕРИЯЛЫҚ ГИПЕРТЕНЗИЯ АҒЫМЫ МЕН СЕМІЗДІКТІҢ ЕРЕКШЕЛІКТЕРІ. ӘДЕБИ ШОЛУ
КОРОНАВИРУСТЫҚ ИНФЕКЦИЯНЫҢ САЛДАРЫ: КОВИДТАН КЕЙІНГІ СИНДРОМЫ ЖӘНЕ ОНЫҢ ПСИХИКАЛЫҚ КӨРІНІСТЕРІ. ӘДЕБИЕТТІК ШОЛУ.
COVID-19 ПАНДЕМИЯСЫМЕН КҮРЕСУДЕ ЖАСАНДЫ ИНТЕЛЛЕКТТІ ҚОЛДАНУ: ҚАЗІРГІ ТЕНДЕНЦИЯЛАР МЕН ПЕРСПЕКТИВАЛАР. ӘДЕБИЕТКЕ ШОЛУ
SARS-COV-2-МЕН БАЙЛАНЫСТЫ КӨП ЖҮЙЕЛІ ҚАБЫНУ СИНДРОМЫ БАР БАЛАЛАРДЫҢ ИММУНОЛОГИЯЛЫҚ ӨЗГЕРІСТЕРІ
COVID-19 ДӘУІРІНДЕГІ ЕРЕСЕКТЕРДЕГІ ЖРВИ-ДІҢ АУЫР ФОРМАСЫНДА ЭНИСАМИЯ ЙОДИД ПРЕПАРАТЫНЫҢ ВИРУСҚА ҚАРСЫ ТИІМДІЛІГІ