БАЛДЫҢ ХИМИЯЛЫҚ ҚҰРАМАНДАРЫНЫҢ МИКРОБҚА ҚАРСЫ ҚАСИЕТТЕРІНЕ ӘДЕБИЕТ ШОЛУ - II БӨЛІМ
Кіріспе. Бал және оның элементтері бактерияға қарсы қасиеттеріне байланысты жараларды және әртүрлі тері инфекцияларын емдеуде маңызды рөл атқарады. Дегенмен, балдағы фитохимиялық заттар мен оның микробқа қарсы қасиеттері мен әсер ету механизмдері туралы қосымша зерттеулер қажет.
Бұл шолудың мақсаты - осы шолу балдағы белгілі фитохимиялық заттардың бактерияға қарсы қасиеттері туралы қолда бар ақпараттың қысқаша мазмұны болып табылады.
Материалдар мен тәсілдер. Тиісті дереккөздерді табу үшін Pubmed, ResearchGate, Cyberleninka және eLibrary сияқты бірнеше дерекқорлар іздестірілді. Зерттеуге енгізу критерийлері: адам мен жануарларды зерттеу, бастапқы зерттеулер (оның ішінде сипаттамалық және аналитикалық зерттеулер, клиникалық сынақтар), қосымша зерттеулер (жүйелі шолулар және мета-талдаулар), оқуға арналған нұсқаулықтар, клиникалық нұсқаулар мен хаттамалар, ағылшын және орыс тілдеріндегі толық мәтінді жарияланымдар болды.
Нәтижелер мен қорытынды. Көптеген зерттеулер балдың құрамындағы әртүрлі компоненттердің грам-оң және грам-теріс микроорганизмдерге қарсы тиімділігін анықтауға бағытталған. Микробқа қарсы тұрақтылық туралы алаңдаушылықтың артуына байланысты бал танымал бактерияға қарсы агентке айналуда. Мысалы, кейбір E. coli штамдарына қарсы препараттардың кейбір түрлеріне, мысалы, үшінші ұрпақ цефалоспориндеріне, фторхинолондарға және аминогликозидтерге төзімділігін дамытты. Сондықтан балдың құрамындағы химиялық компоненттердің бактерияға қарсы қасиеттерін зерттеу микробқа қарсы тұрақтылық мәселесін шешуде пайдалы болуы мүмкін.
Лаура Т. Касым1*, https://orcid.org/0000-0003-4448-6455,
Асия А. Кусаинова2, https://orcid.org/0000-0002-5738-0804
Салтанат М. Адильгожина2,
Дана К. Кожахметова2, https://orcid.org/0000-0002-8367-1461
Мадиана С. Жокебаева2,
Жанар А. Жагипарова3, https://orcid.org/0000-0002-5619-3505
Гульмира А. Дербисалина1, https://orcid.org/0000-0003-3704-5061
Надира Б. Ахтанова1,
1 «Астана медицина университеті» КеАҚ, Астана қ., Қазақстан Республикасы;
2 «Семей медицина университеті» КеАҚ, Семей қ., Қазақстан Республикасы;
3 «Әл-Фараби атындағы Қазақ Ұлттық университет» КЕАҚ, Алматы қ., Қазақстан Республикасы.
1. Antibiotic Resistance Threat in the United States, 2013 https://www.the-hospitalist.org/hospitalist/article/122761/antimicrobial-resistant-infections/antibiotic-resistance-threats-united (accessed: 02.01.2023)
2. Antimicrobial resistance, WHO 2021 https://www.who.int/publications/i/item/9789240027336 (accessed: 02.01.2023)
3. Antibiotic Resistance Threat in the United States, 2019 https://www.cdc.gov/drugresistance/biggest-threats.html (accessed: 02.01.2023)
4. Abd-El Aal A.M., El-Hadidy M.R., El-Mashad N.B., El-Sebaie A.H. Antimicrobial effect of bee honey in comparison to antibiotics on organisms isolated from infected burns // Ann Burns Fire Disasters, 2007. 20(2):83-8. PMID: 21991075; PMCID: PMC3188067.
5. Akujobi C.O., Njoku H.O. Bioassay for Determination of Microbial Sensitivity to Nigerian Honey // Global Journal of Pharmacology. 2010. 4(1), 36-40.
6. Allocati N., Masulli M., Alexeyev M.F. Di Ilio C. Escherichia coli in Europe: an overview // International journal of environmental research and public health. 2010. 10(12), 6235–6254. https://doi.org/10.3390/ijerph10126235 (accessed: 02.01.2023)
7. Alvarez-Suarez J.M., Giampieri F., Cordero M., Gasparrini M., Forbes-Hernández T.Y., Mazzoni L. et al. Activation of AMPK/Nrf2 Signalling by Manuka Honey Protects Human Dermal Fibroblasts against Oxidative Damage by Improving Antioxidant Response and Mitochondrial Function Promoting Wound Healing // J. Funct. Foods. 2013. 25, 38–49. doi:10.1016/j.jff.2016.05.008
8. Alvarez-Suarez J.M., Giampieri F., Cordero M., Gasparrini M., Forbes-Hernández T.Y., Mazzoni L., Battino M. Activation of AMPK/Nrf2 signalling by Manuka honey protects human dermal fibroblasts against oxidative damage by improving antioxidant response and mitochondrial function promoting wound healing // Journal of Functional Foods. 2016. 25, 38–49. doi:10.1016/j.jff.2016.05.008
9. Al-Waili N.S., Al-Waili F.S., Akmal M., Ali A., Salom K.Y., Al Ghamdi A.A. Effects of natural honey on polymicrobial culture of various human pathogens // Archives of medical science: AMS. 2014. 10(2), 246–250. https://doi.org/10.5114/aoms.2012.28603
10. Brudzynski K. Effect of hydrogen peroxide on antibacterial activities of Canadian honeys // Canadian journal of microbiology. 2006. 52(12), 1228–1237. https://doi.org/10.1139/w06-086
11. Campeau M.E.M., Patel R. Antibiofilm Activity of Manuka Honey in Combination with Antibiotics // International Journal of Bacteriology. 2014. 1–7. doi:10.1155/2014/795281
12. Carter D.A., Blair S.E., Cokcetin N.N., Bouzo D., Brooks P., Schothauer R., Harry E.J. Therapeutic Manuka Honey: No Longer So Alternative // Frontiers in microbiology. 2016. 7, 569. https://doi.org/10.3389/fmicb.2016.00569 (accessed: 08.01.2023)
13. Chau T.C., Owusu-Apenten R., Nigam P. Total Phenols, Antioxidant Capacity and Antibacterial Activity of Manuka Honey Extract // Journal of Advances in Biology and Biotechnology. 2011. 15(4). https://doi.org/10.9734/JABB/2017/37101 (accessed: 05.01.2023)
14. Chauhan A., Pandey V., Chacko K.M., Khandal R.K. Antibacterial activity of raw and processed honey // Electronic Journal of Biology. 2010. 5 (3), 58–66.
15. Cooper R.A., Halas E., Molan P.C. The efficacy of honey in inhibiting strains of Pseudomonas aeruginosa from infected burns // The Journal of burn care & rehabilitation. 2002. 23(6), 366–370. https://doi.org/10.1097/00004630-200211000-00002 (accessed: 05.01.2023)
16. Ferri M., Ranucci E., Romagnoli P., & Giaccone V. Antimicrobial resistance: A global emerging threat to public health systems // Critical reviews in food science and nutrition. 2017. 57(13), 2857–2876. https://doi.org/10.1080/10408398.2015.1077192 (accessed: 02.01.2023)
17. George N.M., Cutting K.F. Antibacterial Honey (Medihoney™): in-vitro Activity Against Clinical Isolates of MRSA, VRE, and Other Multiresistant Gram-negative Organisms Including Pseudomonas aeruginosa // Wounds: a compendium of clinical research and practice. 2007. 19(9), 231–236.
18. Hammond E.N., Duster M., Musuuza J.S., Safdar N. Effect of United States buckwheat honey on antibiotic-resistant hospital acquired pathogens // The Pan African medical journal. 2016. 25, 212. https://doi.org/10.11604/pamj.2016.25.212.10414 (accessed: 05.01.2023)
19. Hayes G., Wright N., Gardner S.L., Telzrow C.L., Wommack A.J., Vigueira P.A. Manuka honey and methylglyoxal increase the sensitivity of Staphylococcus aureus to linezolid // Lett Appl Microbiol. 2018. 66(6):491-495. doi: 10.1111/lam.12880.
20. Jenkins R.E., Cooper R. Synergy between oxacillin and manuka honey sensitizes methicillin-resistant Staphylococcus aureus to oxacillin // The Journal of antimicrobial chemotherapy. 2012. 67(6), 1405–1407. https://doi.org/10.1093/jac/dks071 (accessed: 11.01.2023)
21. Jenkins R., Cooper R. Improving antibiotic activity against wound pathogens with manuka honey in vitro // PloS one. 2012. 7(9), e45600. https://doi.org/10.1371/journal.pone.0045600 (accessed: 13.01.2023)
22. Jenkins R., Burton N., Cooper R. Effect of manuka honey on the expression of universal stress protein A in meticillin-resistant Staphylococcus aureus // International journal of antimicrobial agents. 2011. 37(4), 373–376. https://doi.org/10.1016/j.ijantimicag.2010.11.036 (accessed: 11.01.2023)
23. Jull A.B., Cullum N., Dumville J.C., Westby M.J., Deshpande S., Walker N. Honey as a topical treatment for wounds // The Cochrane database of systematic reviews. 2015. (3), CD005083. https://doi.org/10.1002/14651858.CD005083.pub4 (accessed: 08.01.2023)
24. Karayil S., Deshpande S.D., & Koppikar G.V. Effect of honey on multidrug resistant organisms and its synergistic action with three common antibiotics // Journal of postgraduate medicine. 1988. 44(4), 93–96.
25. Kumar N.D., Kalluru R.S., Ahmed S., Abhilashini A., Jayaprakash T., Garlapati R., Sowmya B., Reddy K.N. Comparison of the Antibacterial Efficacy of Manuka Honey Against E. faecalis and E. coli - An In vitro Study // Journal of clinical and diagnostic research: JCDR. 2014. 8(8), ZC29–ZC31. https://doi.org/10.7860/JCDR/2014/9676.4738 (accessed: 15.01.2023)
26. Lee J.H., Park J.H., Kim J.A., Neupane G.P., Cho M.H., Lee C.S., Lee J. Low concentrations of honey reduce biofilm formation, quorum sensing, and virulence in Escherichia coli O157:H7 // Biofouling. 2011. 27(10), 1095–1104. https://doi.org/10.1080/08927014.2011.633704 (accessed: 15.01.2023)
27. Liu M.Y., Cokcetin N.N., Lu J., Turnbull L., Carter D. A., Whitchurch C.B., Harry E.J. Rifampicin-Manuka Honey Combinations Are Superior to Other Antibiotic-Manuka Honey Combinations in Eradicating Staphylococcus aureus Biofilms // Frontiers in microbiology. 2018. 8, 2653. https://doi.org/10.3389/fmicb.2017.02653 (accessed: 15.01.2023)
28. Liu M., Lu J., Müller P., Turnbull L., Burke C.M., Schlothauer R.C., Carter D.A., Whitchurch C.B., Harry E.J. Antibiotic-specific differences in the response of Staphylococcus aureus to treatment with antimicrobials combined with manuka honey // Frontiers in microbiology. 2015. 5, 779. https://doi.org/10.3389/fmicb.2014.00779 (accessed: 13.01.2023)
29. Lu J., Carter D.A., Turnbull L., Rosendale D., Hedderley D., Stephens J., Gannabathula S., Steinhorn G., Schlothauer R.C., Whitchurch C.B., Harry E.J. The effect of New Zealand kanuka, manuka and clover honeys on bacterial growth dynamics and cellular morphology varies according to the species // PloS one. 2013. 8(2), e55898. https://doi.org/10.1371/journal.pone.0055898 (accessed: 06.01.2023)
30. Lu J., Turnbull L., Burke C.M., Liu M., Carter D.A., Schlothauer R.C., Whitchurch C.B., Harry E.J. Manuka-type honeys can eradicate biofilms produced by Staphylococcus aureus strains with different biofilm-forming abilities // PeerJ. 2014. 2, e326. https://doi.org/10.7717/peerj.326 (accessed: 06.01.2023)
31. Lusby P.E., Coombes A.L., Wilkinson J.M. Bactericidal activity of different honeys against pathogenic bacteria // Archives of medical research. 2005. 36(5), 464–467. https://doi.org/10.1016/j.arcmed.2005.03.038 (accessed: 06.01.2023)
32. Maddocks S.E., Jenkins R.E. Honey: a sweet solution to the growing problem of antimicrobial resistance? // Future microbiology. 2013. 8(11), 1419–1429. https://doi.org/10.2217/fmb.13.105 (accessed: 13.01.2023)
33. Majtan J. Honey: an immunomodulator in wound healing. Wound repair and regeneration: official publication of the Wound Healing Society [and] the European Tissue Repair Society. 2014. 22(2), 187–192. https://doi.org/10.1111/wrr.12117 (accessed: 13.01.2023)
34. Mandel H.H., Sutton G.A., Abu E., Kelmer G. Intralesional application of medical grade honey improves healing of surgically treated lacerations in horses // Equine veterinary journal. 2020. 52(1), 41–45. https://doi.org/10.1111/evj.13111 (accessed: 13.01.2023)
35. Mason A.D., Jr McManus A.T., Pruitt B.A. Jr. Association of burn mortality and bacteremia. A 25-year review // Archives of surgery (Chicago, Ill.: 1960). 1986. 121(9), 1027–1031. https://doi.org/10.1001/archsurg.1986.01400090057009 (accessed: 03.01.2023)
36. Mat Lazim N., Abdullah B., Salim R. The effect of Tualang honey in enhancing post tonsillectomy healing process. An open labelled prospective clinical trial // International journal of pediatric otorhinolaryngology. 2013. 77(4), 457–461. https://doi.org/10.1016/j.ijporl.2012.11.036 (accessed: 15.01.2023)
37. Mavric E., Wittmann S., Barth G., Henle T. Identification and quantification of methylglyoxal as the dominant antibacterial constituent of Manuka (Leptospermum scoparium) honeys from New Zealand // Molecular nutrition & food research. 2008. 52(4), 483–489. https://doi.org/10.1002/mnfr.200700282 (accessed: 15.01.2023)
38. McLoone P., Tabys D., Fyfe L. Honey Combination Therapies for Skin and Wound Infections: A Systematic Review of the Literature // Clinical, cosmetic and investigational dermatology. 2020. 13, 875–888. https://doi.org/10.2147/CCID.S282143 (accessed: 11.01.2023)
39. Merckoll P., Jonassen T.Ø., Vad M.E., Jeansson S.L., Melby K.K. Bacteria, biofilm and honey: a study of the effects of honey on 'planktonic' and biofilm-embedded chronic wound bacteria // Scandinavian journal of infectious diseases. 2009. 41(5), 341–347. https://doi.org/10.1080/00365540902849383 (accessed: 13.01.2023)
40. Müller P., Alber D.G., Turnbull L., Schlothauer R.C., Carter D.A., Whitchurch C.B., Harry E.J. Synergism between Medihoney and rifampicin against methicillin-resistant Staphylococcus aureus (MRSA) // PloS one. 2013. 8(2), e57679. https://doi.org/10.1371/journal.pone.0057679 (accessed: 13.01.2023)
41. Nair H., Tatavilis N., Pospíšilová I., Kučerová J., Cremers N. Medical-Grade Honey Kills Antibiotic-Resistant Bacteria and Prevents Amputation in Diabetics with Infected Ulcers: A Prospective Case Series // Antibiotics (Basel, Switzerland). 2020 9(9), 529. https://doi.org/10.3390/antibiotics9090529 (accessed: 15.01.2023)
42. O’Meara S.M., Cullum N.A., Majid M. et al. Systematic reviews of wound care management: (3) antimicrobial agents for chronic wounds; (4) diabetic foot ulceration // Health Technology Assessment 4. 2000. 1–237.
43. Oliveira A., Ribeiro H.G., Silva A.C., Silva M.D., Sousa J.C., Rodrigues C.F., Sillankorva S. Synergistic Antimicrobial Interaction between Honey and Phage against Escherichia coli Biofilms // Frontiers in Microbiology. 2017. 8. doi:10.3389/fmicb.2017.02407
44. Paitan Y. Current Trends in Antimicrobial Resistance of Escherichia coli // Current Topics in Microbiology and Immunology. 2018. doi:10.1007/82_2018_110
45. Paramasivan S., Drilling A.J., Jardeleza C., Jervis-Bardy J., Vreugde S., Wormald P.J. Methylglyoxal-augmented manuka honey as a topical anti-Staphylococcus aureus biofilm agent: safety and efficacy in an in vivo model // International forum of allergy & rhinology. 2014. 4(3), 187–195. https://doi.org/10.1002/alr.21264 (accessed: 08.01.2023)
46. Rabie E., Serem J.C., Oberholzer H.M., Gaspar A.R., Bester M.J. How methylglyoxal kills bacteria: An ultrastructural study // Ultrastructural pathology. 2016. 40(2), 107–111. https://doi.org/10.3109/01913123.2016.1154914 (accessed: 15.01.2023)
47. Scepankova H., Combarros-Fuertes P., Fresno J. M., Tornadijo M.E., Dias M.S., Pinto C.A., Saraiva J.A., Estevinho L.M. Role of Honey in Advanced Wound Care // Molecules (Basel, Switzerland). 2021. 26(16), 4784. https://doi.org/10.3390/molecules26164784 (accessed: 03.01.2023)
48. Stephens J.M., Schlothauer R.C., Morris B.D., Yang D., Fearnley L., Greenwood D.R., Loomes K.M. Phenolic compounds and methylglyoxal in some New Zealand manuka and kanuka honeys // Food Chemistry. 2010. 120(1), 78–86. doi:10.1016/j.foodchem.2009.09.074
49. Taneja N., Kaur H. Insights into Newer Antimicrobial Agents Against Gram-negative Bacteria // Microbiology insights. 2016. 9, 9–19. https://doi.org/10.4137/MBI.S29459
(accessed: 13.01.2023)
Көрген адамдардың саны: 69
Мақалалар санаты:
Әдебиеттерге шолу
Библиографиялық сілтемелер
Касым Л.Т., Кусаинова А.А., Адильгожина С.М., Кожахметова Д.К., Жокебаева М.С., Жагипарова Ж.А., Дербисалина Г.А., Ахтанова Н.Б. Балдың химиялық құрамандарының микробқа қарсы қасиеттеріне әдебиет шолу - II Бөлім // Ғылым және Денсаулық сақтау. 2023. 2 (Т.25). Б. 244-251. doi 10.34689/SH.2023.25.2.031Ұқсас жариялымдар:
ІШ АСУЫНЫҢ ЗАРАҚАТЫНДАҒЫ ДИАГНОСТИКАЛЫҚ ЖӘНЕ ЕМДЕУ ЛАПАРОСКОПИЯСЫ. ӘДЕБИЕТТЕРДІ ШОЛУ.
БІРІНШІЛІК БИЛИАРЛЫ ХОЛАНГИТІ БАР НАУҚАСТАРДЫҢ ӨМІР САПАСЫ МЕН ОНЫ БАҒАЛАУДЫҢ ӘДІСТЕРІ
БАУЫРДЫҢ ДӘРІЛІК-ИНДУКЦИЯЛАНҒАН ЗАҚЫМДАНУЫ ЖӘНЕ ГЕНДЕРЛІК АЙЫРМАШЫЛЫҚТАР
КӨП АҒЗАЛЫ ДИСФУНКЦИЯСЫ БАР НАУҚАСТАРДАҒЫ ИНТРААБДОМИНАЛЬДЫ ГИПЕРТЕНЗИЯ МЕН АСҚАЗАН-ІШЕК ЖОЛДАРЫНЫҢ ЗАҚЫМДАНУ МАРКЕРЛЕРІНІҢ ӨЗАРА БАЙЛАНЫСЫ
ЖЕДЕЛ КОРОНАРЛЫҚ СИНДРОМ МЕН КӨМІРСУЛАР АЛМАСУЫНЫҢ БҰЗЫЛУЫНЫҢ БАЙЛАНЫСЫ