COVID-19 ЖҰҚТЫРҒАН НАУҚАСТАРДЫ ОҢАЛТУ
Кіріспе. Ауруханадан шыққаннан кейін және қалыпты өмірге оралғаннан кейін COVID-19 туындаған пневмониямен ауыратын науқастар сыртқы тыныс алу функциясының бұзылуына, физикалық өнімділіктің, Әлеуметтік және психоэмоционалды жұмысының шектеулеріне тап болады. Дүниежүзілік денсаулық сақтау ұйымы COVID-19 кезінде оңалтудың маңыздылығын атап өтті, оның негізгі мақсаты тыныс алу белгілерін жақсарту, функцияларды сақтау және асқынуларды азайту және мүгедектіктің алдын алу болып табылады.
Мақсаты. COVID-19 жұқтырған науқастарда оңалту шараларының тиімділігін бағалау.
Материалдар мен әдістер. Зерттеу дизайны сипаттамалық ретроспективті зерттеу болып табылады. Алматы қаласының 3 ұйымында бір жыл ішінде COVID-19-дан кейін оңалтудың барлық кезеңдерінен өткен пациенттердің ауру тарихы талданды. Зерттеуге оңалтудың үш толық кезеңінен өткен пациенттер енгізілді. Барлық 150 адамның 55-і ғана медициналық оңалтудың 3-ші кезеңінен өтті. COVID-19 қалпына келтіру бағдарламасы жеке әзірленді. Оңалту жоспарына физиотерапия, кинезиотерапия, массаж, физиотерапия, механотерапия, психологиялық коррекция кірді. Оңалту шараларының тиімділігі арнайы шкалалар мен функционалдық тестер негізінде бағаланды.
Нәтижелер. Оңалту курсынан кейін COVID-19 жұқтырған науқастарда оңалтуды бағыттау шкаласының көрсеткіші айтарлықтай өсті. Модифицирленген MRC ентігу шкаласына сәйкес, барлық 55 пациенттің орташа дәрежесі болса, курстан кейін ол жеңіл дәрежеге ауысты. 6 минуттық жаяу жүру функционалдық тестінің мәліметтері бойынша барлық пациенттерде оңалтуға дейін функционалдық II класс, кейін I функционалдық класс анықталды. Оңалтуға дейін Бартел индексі орта есеппен 75 балл, кейін 90 балл деңгейінде анықталды. Курс алдында сатурация көрсеткіші орта есеппен 90 пайыз болса, курстан кейін 97 пайыз анықталды.
Қорытынды. Оңалтудан кейін барлық көрсеткіштер статистикалық тұрғыдан айтарлықтай өсті. Бұл COVID-19 жұқтырған пациенттердің медициналық оңалтудың барлық кезеңдерінен өту тиімділігін растайды.
Аяулым С. Скакова1,
Ляззат К. Кошербаева1, https://orcid.org/0000-0001-8376-4345
Акмарал Ж. Жаримбетова2, Ануар Д. Ахметжан3, Лариса Н. Яровая2,
Оксана А. Юрковская1, https://orcid.org/0000-0002-6251-5574
Ербол М. Смаил1, https://orcid.org/0000-0003-3881-3747
Алтынай М. Досбаева4, https://orcid.org/0000-0002-0554-2680
Жанар М. Жуманбаева4, http://orcid.org/0000-0001-8941-862X
1 «Әл-Фараби атындағы қазақ ұлттық университеті» КеАҚ, Алматы қ., Қазақстан Республикасы;
2 ШЖҚ «№7 қалалық емханасы» КМК, Алматы қ., Қазақстан Республикасы;
3 «С.Д. Асфендияров атындағы қазақ ұлттық медицина университеті" КеАҚ, Алматы қ., Қазақстан Республикасы;
4«Семей медицина университеті» КеАҚ, Семей қ., Қазақстан Республикасы.
1. Agostini F., Mangone M., Ruiu P., Paolucci T., Santilli V., Bernetti A. Rehabilitation setting during and after Covid-19: An overview on recommendations // J Rehabil Med. 2021 Jan 5;53(1):jrm00141. doi: 10.2340/16501977-2776. PMID: 33284353; PMCID: PMC8772378.
2. Ahmed I., Mustafaoglu R., Yeldan I., Yasaci Z., Erhan B. Effect of Pulmonary Rehabilitation Approaches on Dyspnea, Exercise Capacity, Fatigue, Lung Functions, and Quality of Life in Patients With COVID-19: A Systematic Review and Meta-analysis // Arch Phys Med Rehabil. 2022 Oct;103(10):2051-2062. doi: 10.1016/j.apmr.2022.06.007. Epub 2022 Jul 29. PMID: 35908659; PMCID: PMC9334878.
3. Barker-Davies R.M., O'Sullivan O., Senaratne K.P.P., Baker P., Cranley M. et al. The Stanford Hall consensus statement for post-COVID-19 rehabilitation // Br J Sports Med. 2020 Aug;54(16):949-959. doi: 10.1136/bjsports-2020-102596. Epub 2020 May 31. PMID: 32475821; PMCID: PMC7418628.
4. Carvalho A.C., Moreira J., Cubelo P., Cantista P., Branco C.A., Guimarães B. Therapeutic respiratory and functional rehabilitation protocol for intensive care unit patients affected by COVID-19: a structured summary of a study protocol for a randomised controlled trial // Trials. 2021 Apr 12;22(1):268. doi: 10.1186/s13063-021-05210-y. PMID: 33845878; PMCID: PMC8039799.
5. Curci C., Pisano F., Bonacci E., Camozzi D.M., Ceravolo C., Bergonzi R. et al. Early rehabilitation in post-acute COVID-19 patients: data from an Italian COVID-19 Rehabilitation Unit and proposal of a treatment protocol // Eur J Phys Rehabil Med. 2020 Oct;56(5):633-641. doi: 10.23736/S1973-9087.20.06339-X. Epub 2020 Jul 15. PMID: 32667150.
6. de Sire A, Andrenelli E., Negrini F., Patrini M. et al. International Multiprofessional Steering Committee of Cochrane Rehabilitation REH-COVER Action. Rehabilitation and COVID-19: a rapid living systematic review by Cochrane Rehabilitation Field updated as of December 31st, 2020 and synthesis of the scientific literature of 2020 // Eur J Phys Rehabil Med. 2021 Apr;57(2):181-188. doi: 10.23736/S1973-9087.21.06870-2. Epub 2021 Feb 18. PMID: 33599442.
7. Dixit S., Borghi-Silva A., Bairapareddy K.C. Revisiting pulmonary rehabilitation during COVID-19 pandemic: a narrative review // Rev Cardiovasc Med. 2021 Jun 30;22(2):315-327. doi: 10.31083/j.rcm2202039. PMID: 34258900.
8. Everaerts S., Heyns A., Langer D., Beyens H., Hermans G., et al. COVID-19 recovery: benefits of multidisciplinary respiratory rehabilitation // BMJ Open Respir Res. 2021 Sep;8(1):e000837. doi: 10.1136/bmjresp-2020-000837. PMID: 34489236; PMCID: PMC8423511.
9. Fugazzaro S., Contri A., Esseroukh O., et al. Reggio Emilia COVID-19 Working Group. Rehabilitation Interventions for Post-A cute COVID-19 Syndrome: A Systematic Review // Int J Environ Res Public Health. 2022 Apr 24;19(9):5185. doi: 10.3390/ijerph19095185.
10. Goel N., Goyal N., Nagaraja R., Kumar R. Systemic corticosteroids for management of 'long-COVID': an evaluation after 3 months of treatment // Monaldi Arch Chest Dis. 2021 Nov 3;92(2). doi: 10.4081/monaldi.2021.1981. PMID: 34730322.
11. Li J., Huang D.Q., Zou B., Yang H., Hui W.Z., Rui F. et al. Epidemiology of COVID-19: A systematic review and meta-analysis of clinical characteristics, risk factors, and outcomes // J Med Virol. 2021 Mar;93(3):1449-1458. doi: 10.1002/jmv.26424.
12. Maestri R., Bruschi C., Fracchia C., Pinna G.D., et al. Physiological and clinical characteristics of patients with COPD admitted to an inpatient pulmonary rehabilitation program: A real-life study // Pulmonology. 2019 Mar-Apr;25(2):71-78. doi: 10.1016/j.pulmoe.2018.07.001. Epub 2018 Aug 22. PMID: 30143469.
13. McCloskey B., Zumla A., Ippolito G., Blumberg L., et al. WHO Novel Coronavirus-19 Mass Gatherings Expert Group. Mass gathering events and reducing further global spread of COVID-19: a political and public health dilemma // Lancet. 2020 Apr 4;395(10230):1096-1099. doi: 10.1016/S0140-6736(20)30681-4. Epub 2020 Mar 20. PMID: 32203693; PMCID: PMC7138150.
14. Reinert G., Müller D., Wagner P., Martínez-Pozas O., Cuenca-Záldivar J.N. et al. Pulmonary Rehabilitation in SARS-CoV-2: A Systematic Review and Meta-Analysis of Post-Acute Patients // Diagnostics (Basel). 2022 Dec 2;12(12):3032. doi: 10.3390/diagnostics12123032. PMID: 36553039; PMCID: PMC9776761.
15. Rooney S., Webster A., Paul L. Systematic Review of Changes and Recovery in Physical Function and Fitness After Severe Acute Respiratory Syndrome-Related Coronavirus Infection: Implications for COVID-19 Rehabilitation // Phys Ther. 2020 Sep 28;100(10):1717-1729. doi: 10.1093/ptj/pzaa129. PMID: 32737507; PMCID: PMC7454932.
16. Sari D.M., Wijaya LC.G. General rehabilitation for the Post-COVID-19 condition: A narrative review // Ann Thorac Med. 2023 Jan-Mar;18(1):10-14. doi: 10.4103/atm.atm_286_22. Epub 2023 Jan 25. PMID: 36968333; PMCID: PMC10034826.
17. Sheehy L.M. Considerations for Postacute Rehabilitation for Survivors of COVID-19 // JMIR Public Health Surveill. 2020 May 8;6(2):e19462. doi: 10.2196/19462. PMID: 32369030; PMCID: PMC7212817.
18. Zampogna E., Paneroni M., Belli S., Aliani M., Gandolfo A., et al. Pulmonary Rehabilitation in Patients Recovering from COVID-19 // Respiration. 2021;100(5):416-422. doi: 10.1159/000514387. Epub 2021 Mar 30. PMID: 33784696; PMCID: PMC8089404.
19. Kulchitskaya D.B., Fesyun A.D., Samoilov A.S., Kolbasova S.N. Experience of using physical factors in the rehabilitation of patients who have suffered pneumonia associated with covid-19 // Bulletin of Restorative Medicine. 2022. №1. pp.125-132.
20. Peregudova N.N., Kosyakov A.V., Abrosimov V.N. Assessment of the functional parameters of the respiratory system in patients with chronic obstructive pulmonary disease during a 6-minute step test // Nauka molodykh – Eruditio Juvenium. 2019. №3. pp. 6-17
Көрген адамдардың саны: 89
Мақалалар санаты:
COVID-19-өзекті тақырып
Библиографиялық сілтемелер
Скакова А.С., Кошербаева Л.К., Жаримбетова А.Ж., Ахметжан А.Д., Яровая Л.Н., Юрковская О.А., Смаил Е.М., Досбаева А.М., Жуманбаева Ж.М. COVID-19 жұқтырған науқастарды оңалту // Ғылым және Денсаулық сақтау. 2023. 2 (Т.25). Б. 30-34. doi 10.34689/SH.2023.25.2.004Ұқсас жариялымдар:
COVID-19 КОРОНАВИРУСТЫҚ ИНФЕКЦИЯСЫНЫҢ ПАНДЕМИЯСЫ КЕЗІНДЕГІ АРТЕРИЯЛЫҚ ГИПЕРТЕНЗИЯ АҒЫМЫ МЕН СЕМІЗДІКТІҢ ЕРЕКШЕЛІКТЕРІ. ӘДЕБИ ШОЛУ
КОРОНАВИРУСТЫҚ ИНФЕКЦИЯНЫҢ САЛДАРЫ: КОВИДТАН КЕЙІНГІ СИНДРОМЫ ЖӘНЕ ОНЫҢ ПСИХИКАЛЫҚ КӨРІНІСТЕРІ. ӘДЕБИЕТТІК ШОЛУ.
COVID-19 ПАНДЕМИЯСЫМЕН КҮРЕСУДЕ ЖАСАНДЫ ИНТЕЛЛЕКТТІ ҚОЛДАНУ: ҚАЗІРГІ ТЕНДЕНЦИЯЛАР МЕН ПЕРСПЕКТИВАЛАР. ӘДЕБИЕТКЕ ШОЛУ
SARS-COV-2-МЕН БАЙЛАНЫСТЫ КӨП ЖҮЙЕЛІ ҚАБЫНУ СИНДРОМЫ БАР БАЛАЛАРДЫҢ ИММУНОЛОГИЯЛЫҚ ӨЗГЕРІСТЕРІ
COVID-19 ДӘУІРІНДЕГІ ЕРЕСЕКТЕРДЕГІ ЖРВИ-ДІҢ АУЫР ФОРМАСЫНДА ЭНИСАМИЯ ЙОДИД ПРЕПАРАТЫНЫҢ ВИРУСҚА ҚАРСЫ ТИІМДІЛІГІ