БАЛАЛАРДАҒЫ СОЗЫЛМАЛЫ БҮЙРЕК АУРУЫ КЛИНИКАСЫНДАҒЫ D ВИТАМИНІНІҢ РӨЛІ
Өзектілігі Балалардағы созылмалы бүйрек ауруының (СБА) қауіп факторларын, прогрессия тетіктерін, ерте болжаушыларын білу (терминальды созылмалы бүйрек жекіліксіздігі) тСБЖ дамуының алдын алуға ықпал етеді және нефропротективті стратегияның негізін құрайды.
Мақсаты: бүйрек патологиясы бар балаларда D дәрумені тапшылығының жиілігін анықтау және балалардағы созылмалы бүйрек ауруының прогрессиясы мен болжауындағы D витаминінің рөлін негіздеу.
Материалдар мен әдістері. Клиникалық жағдай - бақылау зерттеуін, облыстық балалар клиникалық ауруханасының нефрология бөлімшесінде ем алған, Д витаминінің тапшылығы бар СБА диагнозы қойылған 0-ден 17 жасқа дейінгі 36 бала кіреді. Бақылау тобына 0 ден 17 жасқа дейінгі соның ішінде СБА диагнозымен қоса D дәрумені жеткіліксіз және\немесе қалыпты D дәрумені бар 54 бала кірді.
Зерттеу нәтижелері. Біздің зерттеуімізде D дәрумені деңгейі мен артериялық гипертензия, тершеңдік, ашуланшақтық, ісіну, шаршау, тәбеттің төмендеуі арасындағы табиғи күшті кері байланыс анықталды. Жағдай тобында D дәрумені деңгейі мен артериялық гипертензия, тершеңдік, ашуланшақтық, ісіну, шаршау, тәбеттің төмендеуі арасындағы табиғи күшті кері байланыс анықталды. Корреляциялық талдау D дәрумені деңгейі мен протеинурия, зәр шығару синдромы сияқты зертханалық көрсеткіштер арасындағы орташа күштің кері байланысын көрсетті, D дәрумені көрсеткіші мен қатар жүретін аурулар арасында әлсіз күштің кері байланысы байқалды.
Бақылау тобындағы балаларда D дәрумені мен GFR деңгейі, D дәрумені деңгейі мен ҚҚСД сатысы арасындағы күшті тікелей байланыс байқалады, корреляциялық талдау D дәрумені деңгейі мен ісіну, тітіркену, шаршау, артериялық гипертензия, тәбеттің төмендеуі сияқты клиникалық көріністер арасындағы орташа күшті кері байланысты көрсетті.
Қорытынды. Клиникалық ағымның маңызды ерекшеліктері анықталды: артериялық гипотензия синдромы-32%; артериялық гипертензия синдромы - 30,1%; сол жақ қарыншаның гипертрофиясы - 38,2%; анемия - 50,7%; қандағы зәр қышқылының жоғарылауы - 38,4%; қайталама гиперпаратиреоидизм - 41,1%.
Д витаминінің жетіспеушілігі кезеңнен кезеңге дейін артады, ал екінші сатыдағы балалардың 52% - у анықталады және бесінші сатыдағы тапшылықтың максимумына жетеді, 10 есе төмендейді.
Сандуғаш Б. Дюсенова1, https://orsid.org/0000-0001-9667-0735
Гүлмира А. Сарманкулова1, https://orsid.org/0000-0001-6393-5944
Мақпал М. Сабиева1, https://orsid.org/0000-0003-2322-400X
Қанипа С. Тлегенова1, https://orsid.org/0000-0003-0759-7068
Вероника В. Курилова1, https://orsid.org/0000-0002-8278-0789
1 КеАҚ "Қарағанды медицина университеті", Қарағанды, Қазақстан Республикасы.
1. Канатбаева А.Б. и др. Результаты сплошного скрининга по раннему выявлению хронической болезни почек у жителей г. Алматы // Нефрология и диализ. 2012. Т.14 (2). С. 109-113.
2. Республиканский центр развития здравоохранения МЗ РК. Версия: Клинические протоколы МЗ РК - 2014 (Казахстан). Утверждено на Экспертной комиссии по вопросам развития здравоохранения Министерства здравоохранения Республики Казахстан протокол №10 от «04» июля 2014 года. (http.diseases.medelement.com) (Дата обращения: 22.05.2023).
3. Хроническая болезнь почек у детей РЦРЗ (Республиканский центр развития здравоохранения МЗ РК) Клинические протоколы МЗ РК - 2019 (Казахстан). Одобрено Объединенной комиссией по качеству медицинских услуг Министерства здравоохранения Республики Казахстан от «05» декабря 2022 года. Протокол №175. (http.diseases.medelement.com) (Дата обращения: 04.05.2023).
4. Койчубеков Б.К. Биостатистика. Учебное пособие. Караганда: КГМУ, 2014. – 106 с.
5. Bikbov B. et al. Global, regional, and national burden of chronic kidney disease, 1990–2017: a systematic analysis for the Global Burden of Disease Study 2017 // Lancet. 2020. Vol. 395(10225). P.709-733. DOI: 10.1016/S0140-6736(20)30045-3.
6. Brück K. et al. Translational research in nephrology: Chronic kidney disease prevention and public health // Clin. Kidney J. 2015. Vol. 8, № 6. P. 647–655.
7. Freudenberg N. Healthy-food procurement: using the public plate to reduce food insecurity and diet-related diseases // Lancet Diabetes Endocrinol. 2016. № 4(5). pp. 383–4.
8. Giles-Corti B., Vernez-Moudon A., Reis R., Turrell G. et al. City planning and population health: a global challenge // Lancet. 2016. № 388(10062). pp. 2912–24.
9. Johansen K.L. et al. US renal data system 2020 annual data report: epidemiology of kidney disease in the United States // American Journal of Kidney Diseases. 2021. Vol. 77, № 4. P. A7-A8.
10. Jha V. et al. Chronic kidney disease: global dimension and perspectives // The Lancet. 2013. Vol. 382, №. 9888. pp. 260-272.
11. Kickbusch I., Allen L., Franz C. The commercial determinants of health // Lancet Glob Health. 2016. № 4(12). pp. e895–6.
12. Mills K.T., Xu Y., Zhang W., Bundy J.D., et al. A systematic analysis of worldwide population-based data on the global burden of chronic kidney disease in 2010 // Kidney Int. 2015. № 88(5). pp. 950–7.
13. Moosa M.R., Maree J.D., Chirehwa M.T., Benatar S.R. Use of the ‘Accountability for reasonableness’ approach to improve fairness in accessing dialysis in a middle-income country // PLoS One. 2016. № 11(10). e0164201.
14. Muralidharan A., White S. The need for kidney transplantation in low- and middle-income countries in 2012: an epidemiological perspective // Transplantation. 2015. № 99(3). pp. 476–81.
15. Norton J.M., Moxey-Mims M.M., Eggers P.W., Narva A.S., et al. Social determinants of racial disparities in CKD // J Am Soc Nephrol. 2016. № 27(9). pp. 2576–95.
16. Olowu W.A., Niang A., Osafo C., Ashuntantang G., et al. Outcomes of acute kidney injury in children and adults in sub-Saharan Africa: a systematic review // Lancet Glob Health. 2016. № 4(4). e242–50.
References [1-4]:
1. Kanatbaeva A.B. i dr. Rezul'taty sploshnogo skrininga po rannemu vyyavleniyu khronicheskoi bolezni pochek u zhitelei g. Almaty ]. Nefrologiya i dializ [Results of the screening for chronic kidney disease in population of Almaty-city]. 2012. T.14 (2). pp. 109-113. [in Russian].
2. Respublikanskii tsentr razvitiya zdravookhraneniya MZ RK. Versiya: Klinicheskie protokoly MZ RK - 2014 (Kazakhstan). Utverzhdeno na Ekspertnoi komissii po voprosam razvitiya zdravookhraneniya Ministerstva zdravookhraneniya Respubliki Kazakhstan protokol №10 ot «04» iyulya 2014 goda. (http.diseases.medelement.com) (Accepted: 22.05.2023).
3. Khronicheskaya bolezn' pochek u detei RCRZ (Respublikanskii tsentr razvitiya zdravookhraneniya MZ RK) Klinicheskie protokoly MZ RK - 2019 (Kazakhstan). Odobreno Obyedinennoi komissiei po kachestvu meditsinskikh uslug Ministerstva zdravookhraneniya Respubliki Kazakhstan ot «05» dekabrya 2022 goda. Protokol №175(http.diseases.medelement.com) (Accepted: 04.05.2023).
4. Kojchubekov B.K. Biostatistika. Uchebnoe posobie [Biostatistics. Tutorial]. Karaganda: KGMU, 2014. – 106 p.
Көрген адамдардың саны: 222
Мақалалар санаты:
Біртума зерттеулер
Библиографиялық сілтемелер
Дюсенова С.Б., Сарманкулова Г.А., Сабиева М.М., Тлегенова К.С., Курилова В.В. Қазақстан Балалардағы созылмалы бүйрек ауруы клиникасындағы D витаминінің рөлі // Ғылым және Денсаулық сақтау. 2023. 4 (Т.25). Б.109-117. doi 10.34689/SH.2023.25.4.013Ұқсас жариялымдар:
РАДИОЛОГИЯДА ЖАЛПЫ ТРУНКУС АРТЕРИОЗЫН ЗЕРТТЕУДІҢ ДИАГНОСТИКАЛЫҚ ӘДІСТЕРІ
МЕХАНИКАЛЫҚ САРҒАЮ ОПЕРАЦИЯСЫ КЕЗІНДЕ КОАГУЛОПАТИЯЛЫҚ ҚАН КЕТУДІҢ АЛДЫН АЛУ ӘДІСІ
ТҮЙІРШІКТЕЛГЕН ІРІҢДІ ЖАРАЛАРДЫ АУТОТЕРІЖАМАУМЕН ЕМДЕУДІҢ ОҢТАЙЛАНДЫРУ НӘТИЖЕЛЕРІ
ЖУАН ІШЕК ПЕН АНОРЕКТАЛДЫ АЙМАҚҚА ОПЕРАЦИЯ ЖАСАҒАН БАЛАЛАРДЫ РЕАБИЛИТАЦИЯЛАУ НЕГІЗДЕРІ
ҚАЗАҚСТАН РЕСПУБЛИКАСЫНДАҒЫ 2013-2022 ЖЫЛДАРҒА АРНАЛҒАН ӨМІРІНІҢ БІРІНШІ ЖЫЛЫНДАҒЫ БАЛАЛАРДЫҢ ДЕНСАУЛЫҚ КӨРСЕТКІШТЕРІ