ПОСТКОВИД КЕЗЕҢДЕГІ ПСИХИКАЛЫҚ ЖӘНЕ МІНЕЗ-ҚҰЛЫҚ АУТҚУЛАРЫ БАР НАУҚАСТАРДЫҢ КЛИНИКАЛЫҚ ЖӘНЕ ӘЛУМЕТТІК-ДЕМОГРАФИЯЛЫҚ СИПАТТАМАЛАРЫ
Кіріспе: Ковид-19 пандемиясының ұзақ мерзімді салдары әлі де біздің заманымыздың өзекті мәселесі болып табылады.
Зерттеу мақсаты: Пациенттердің осы санатқа қатысты емдеу-оңалту іс-шараларын одан әрі жетілдіру үшін ковидтен кейінгі кезеңде психикалық және мінез-құлық бұзылыстары бар адамдардың әлеуметтік-демографиялық және клиникалық сипаттамаларын зерттеу болып табылады.
Материалдар мен әдістер: клиникалық-психопатологиялық, клиникалық-динамикалық. Үздіксіз іріктеу әдісімен ҚР ДСМ "Республикалық психикалық денсаулық ғылыми-практикалық орталығы" ШЖҚ РМК және Алматы қаласының "Психикалық денсаулық орталығы" психосоматикалық бөлімшелеріне жатқызылған психикалық және мінез-құлық бұзылыстары бар науқастардың 2020 жылғы сәуірден 2023 жылғы қаңтарға дейінгі кезеңде 1670 ауру тарихы зерделенді: оның 1050-і РМҚК ҚР ДСМ "Республикалық психикалық денсаулық ғылыми-практикалық орталығынан", ал 620 ауру тарихы ШЖҚ КМК, Алматы қ. "Психикалық денсаулық орталығынан". Әрі қарай зерттеу үшін психикалық және мінез-құлық бұзылыстары мен қоса, коронавирустық инфекциямен тікелей байланы бар пациенттердің 93 ауру тарихы алынды, бұл анамнезбен, оларды инфекциялық стационарларға жатқызу фактісімен, ПТР-талдауларының оң нәтижелерімен дәленделген.
Нәтижелері: Сovid-19-мен ауыратын науқастардағы постковидтік психикалық және мінез-құлық аутқуларының клиникалық көрінісі психопатологиялық симптомдардың полиморфтылығымен және олардың гендерлік айырмашылығымен сипатталды: ер науқастарда депрессиялық (12-44,4%), инсомникалық (4-14,8%) және когнитивті бұзылыстары бар психоорганикалық синдром (4-14,8%) жиі анықталды, содан кейін әйел адамдарда мазасыздық-фобиялық (26-39,4%) және астеникалық (15-22,72%) синдромдар жиі байқалды.
Қорытынды: Ковидтен кейінгі кезеңдегі психикалық және мінез-құлық аутқулары бар науқастар арасында орта жастағы әйелдер басым болды, содан кейін ер адамдар арасында жастар кездеседі. Тексерілген пациенттердің көпшілігі некеде болған және білім деңгейі жоғарылағын анықтадық. Пациенттердің жалпы жиынтығында амбулаториялық жағдайда COVID-19 жұқтырған адамдар басым болды. Зерттелген науқастарда депрессиялық және мазасыздық-фобиялық синдромдар басым болды. Ковидтен кейінгі психикалық бұзылулардың психофармакотерапиясы антипсихотиктермен және транквилизаторлармен бірге антидепрессанттарды емдеу барысында қолданылды.
Саида З. Ешимбетова1, Наталья И. Распопова1, Сапар К. Рахменшеев1,3, Наталья Н. Логачева1,2, Медина А. Абылғазы1, Гулнафис Б. Раманова1, Зарина Ғ. Ғабитова1, Мурат Р. Ажгиреев1, Зарина М. Куренкеева1,
Зауре М. Ибраимова1, Ырысболсын А. Абдибеков1, Назерке Е. Бақбергенова1
1 «Қазақстан-Ресей медициналық университет» МЕББМ, Психиатрия және наркология кафедрасы, Алматы қ., Қазақстан Республикасы;
2 ҚР ДСМ «Республикалық психикалық денсаулық және ғылыми-тәжірибелік орталығы» ШЖҚ РМК, Қазақстан Республикасы;
3 ШЖҚ КМК «Психикалық денсаулық орталығы», Алматы қ., Қазақстан Республикасы.
1. Мельников К.Н., Повереннова И.Е., Качковский М.А., Кузьмина Т.М., Антонов А.И. Астеновегетативный синдром у перенесших COVID-19 // Саратовский научно-медицинский журнал, 2022. 18(1), С.128-132.
2. Орынбасарова А., Закирова М. Оценка психологического состояния больных, переболевших COVID-19, подтвержденных положительным ПЦР // Научный взгляд в будущее, 2021. (22-01), С. 82-91.
3. Распопова Н.И., Ешимбетова С.З., Джамантаева М.Ш., Сулейменова А.А., Аймакова И.М., Куламкадырова Н.С. Психические нарушения у лиц, перенесших COVID-19, и методы их терапии // Вестник Казахского Национального медицинского университета, 2021. (4), С. 228-234.
4. Aiyegbusi O.L., Hughes S.E., Turner G., Rivera S.C., McMullan C., Chandan J.S., Haroon S., Price G., Davies E.H., Nirantharakumar K., Sapey E., Calvert M.J. TLC Study Group. Symptoms, complications and management of long COVID: a review // JRSocMed. 2021 Sep. 114(9):428-442. doi: 10.1177/01410768211032850. Epub 2021 Jul 15. PMID: 34265229. PMCID: PMC8450986.
5. Al-Aly Z., Bowe B., Xie Y. Long COVID after breakthrough SARS-CoV-2 infection // Nat Med. 2022 Jul. 28(7):1461-1467. doi: 10.1038/s41591-022-01840-0. Epub 2022 May 25. PMID: 35614233; PMCID: PMC9307472.
6. Carod-Artal F.J. Post-COVID-19 syndrome: epidemiology, diagnostic criteria and pathogenic mechanisms involved // Rev Neurol. 2021 Jun 1. 72(11):384-396. English, Spanish. doi: 10.33588/rn.7211.2021230. PMID: 34042167.
7. Ceban F., Ling S., Lui L.M.W., Lee Y., Gill H., Teopiz K.M., Rodrigues N.B., Subramaniapillai M., Di Vincenzo J.D., Cao B., Lin K., Mansur R.B., Ho R.C., Rosenblat J.D., Miskowiak K.W., Vinberg M., Maletic V., McIntyre R.S. Fatigue and cognitive impairment in Post-COVID-19 Syndrome: A systematic review and meta-analysis // Brain Behav Immun. 2022 Mar;101:93-135. doi: 10.1016/j.bbi.2021.12.020. Epub 2021 Dec 29. PMID: 34973396; PMCID: PMC8715665.
8. Fernández-de-Las-Peñas C., Gómez-Mayordomo V., de-la-Llave-Rincón AI., et al. Anxiety, depression and poor sleep quality as long-term post-COVID sequelae in previously hospitalized patients: A multicenter study // J Infect. 2021 Oct. 83(4):496-522. doi: 10.1016/j.jinf.2021.06.022. Epub 2021 Jun 27. PMID: 34192525, PMCID: PMC8236125.
9. Gautam N., Madathil S., Tahani N., Bolton S., Parekh D., Stockley J., Goyal S., Qureshi H., Yasmin S., Cooper B.G., Short J., Geberhiwot T. Medium-Term Outcomes in Severely to Critically Ill Patients With Severe Acute Respiratory Syndrome Coronavirus 2 Infection // Clin Infect Dis. 2022 Jan 29;74(2):301-308. doi: 10.1093/cid/ciab341. PMID: 33893486; PMCID: PMC8135551.
10. Hampshire A., Trender W., Chamberlain S.R., Jolly A.E., Grant J.E., Patrick F., Mazibuko N., Williams S.C., Barnby J.M., Hellyer P., Mehta M.A. Cognitive deficits in people who have recovered from COVID-19 // E Clinical Medicine. 2021 Sep. 39:101044. doi: 10.1016/j.eclinm.2021.101044. Epub 2021 Jul 23. PMID: 34316551. PMCID: PMC8298139.
11 Huang C., Huang L., Wang Y., Li X., Ren L., Gu X., Cao B. 6-month consequences of COVID-19 in patients discharged from hospital: a cohort study // The Lancet, 2021. 397(10270), 220–232. doi:10.1016/s0140-6736(20)32656-8
12. Huang L., Yao Q., Gu X., Wang Q., Ren L., Wang Y., Cao B. 1-year outcomes in hospital survivors with COVID-19: a longitudinal cohort study // The Lancet, 2021. 398(10302), 747–758. doi:10.1016/s0140-6736(21)01755-4
13 Kyzar E.J., Purpura L.J., Shah J., Cantos A., Nordvig A.S., Yin M.T. Anxiety, depression, insomnia, and trauma-related symptoms following COVID-19 infection at long-term follow-up // Brain Behav Immun Health. 2021 Oct. 16:100315. doi: 10.1016/j.bbih.2021.100315. Epub 2021 Jul 30. PMID: 34345869, PMCID: PMC8321961.
14. Mazza M.G., De Lorenzo R., Conte C., Poletti S., Vai B., Bollettini I., Melloni E.M.T., Furlan R., Ciceri F., Rovere-Querini P. COVID-19 BioB Outpatient Clinic Study group; Benedetti F. Anxiety and depression in COVID-19 survivors: Role of inflammatory and clinical predictors // Brain Behav Immun. 2020 Oct;89:594-600. doi: 10.1016/j.bbi.2020.07.037. Epub 2020 Jul 30. PMID: 32738287; PMCID: PMC7390748.
15. Renaud-Charest O., Lui L.M.W., Eskander S., Ceban F., Ho R., Di Vincenzo J.D., Rosenblat J.D., Lee Y., Subramaniapillai M., McIntyre R.S. Onset and frequency of depression in post-COVID-19 syndrome: A systematic review // J Psychiatr Res. 2021 Dec;144:129-137. doi: 10.1016/j.jpsychires.2021.09.054. Epub 2021 Sep 30. PMID: 34619491; PMCID: PMC8482840.
16. Rogers J. P., Chesney E., Oliver D., Pollak T.A., McGuire P., Fusar-Poli P. Psychiatric and neuropsychiatric presentations associated with severe coronavirus infections: a systematic review and meta-analysis with comparison to the COVID-19 pandemic // The Lancet Psychiatry, 2020. 7(7), 611-627.
17. Simonetti A., Bernardi E., Janiri D., Mazza M., Montanari S., Catinari A., Terenzi B., Tosato M., Galluzzo V., Ciciarello F., Landi F., Sani G. Suicide Risk in Post-COVID-19 Syndrome // J Pers Med. 2022 Dec 7;12(12):2019. doi: 10.3390/jpm12122019. PMID: 36556240, PMCID: PMC9785632.
18. Schou T.M., Joca S., Wegener G., Bay-Richter C. Psychiatric and neuropsychiatric sequelae of COVID-19 - A systematic review // Brain Behav Immun. 2021 Oct;97:328-348. doi: 10.1016/j.bbi.2021.07.018. Epub 2021 Jul 30. PMID: 34339806, PMCID: PMC8363196.
19. 2020. 6-month neurological and psychiatric outcomes in 236 379 survivors of COVID-19: a retrospective cohort study using electronic health records // Lancet Psychiatry. 2021 May;8(5):416-427. doi: 10.1016/S2215-0366(21)00084-5. Epub 2021 Apr 6. PMID: 33836148; PMCID: PMC8023694.
20. Wang S., Quan L., Chavarro J.E., et al. Associations of Depression, Anxiety, Worry, Perceived Stress, and Loneliness Prior to Infection with Risk of Post–COVID-19 Conditions // JAMA Psychiatry. 2022, 79(11):1081–1091. doi:10.1001/jamapsychiatry.2022.2640
21 Woodward S.F., Bari S., Vike N., Lalvani S., Stetsiv K., Kim B.W., Stefanopoulos L., Maglaveras N., Breiter H., Katsaggelos A.K. Anxiety, Post-COVID-19 Syndrome-Related Depression, and Suicidal Thoughts and Behaviors in COVID-19 Survivors: Cross-sectional Study // JMIR Form Res. 2022 Oct 25;6(10):e36656. doi: 10.2196/36656. PMID: 35763757; PMCID: PMC9604174.
22 Xie Y., Xu E., Al-Aly Z. Risks of mental health outcomes in people with covid-19: cohort study // BMJ. 2022 Feb 16;376:e068993. doi: 10.1136/bmj-2021-068993. PMID: 35172971, PMCID: PMC8847881.
23 Yong S.J. Long COVID or post-COVID-19 syndrome: putative pathophysiology, risk factors, and treatments // Infect Dis (Lond). 2021 Oct;53(10):737-754. doi: 10.1080/23744235.2021.1924397. Epub 2021 May 22. PMID: 34024217, PMCID: PMC8146298.
24 Zhumanbayeva Zh.M., Кrykpaeva A.S., Serikbayev A.S., Dosbayeva А.М., Amrenova K.Sh., Sharapiyeva A.М., Kudaibergenov R.N., Juszkiewicz K., Zhussupov S.M. Post–COVID syndrome. Review // Nauka i Zdravookhranenie [Science & Healthcare]. 2022, (Vol.24) 5, pp. 45-51. doi 10.34689/SH.2022.24.5.006
References:
1. Mel'nikov K.N., Poverennova I.E., Kachkovskii M.A., Kuz'mina T.M., Antonov A.I. Astenovegetativnyi sindrom u perenesshikh COVID-19 [Asthenovegetative syndrome in patients with COVID-19]. Saratovskii nauchno-meditsinskii zhurnal [Saratov Journal of Medical Science], 2022. 18(1), pp.128-132. [in Russian]
2. Orynbasarova A., Zakirova M. Otsenka psikhologicheskogo sostoyaniya bol'nykh, perebolevshikh COVID-19, podtverzhdennykh polozhitel'nym PTsR [Assessment of the psychological state of patients who have had COVID-19, confirmed by positive PCR]. Nauchnyi vzglyad v budushchee [A scientific look into the future], 2021. (22-01), pp. 82-91. [in Russian]
3. Raspopova N.I., Eshimbetova S.Z., Dzhamantaeva M.Sh., Suleimenova A.A., Aimakova I.M., Kulamkadyrova N.S. Psikhicheskie narusheniya u lits, perenesshikh COVID-19, i metody ikh terapii [Psychological disorders with COVID-19 methods of their therapy]. Vestnik Kazakhskogo Natsional'nogo meditsinskogo universiteta [Vestnik of the Kazakh National Medical University], 2021. (4), pp. 228-234. [in Russian]
Көрген адамдардың саны: 61
Мақалалар санаты:
COVID-19-өзекті тақырып
Библиографиялық сілтемелер
Ешимбетова С.З., Распопова Н.И., Рахменшеев С.К., Логачева Н.Н., Абылғазы М.А., Раманова Г.Б., Ғабитова З.Ғ., Ажгиреев М.Р., Куренкеева З.М., Ибраимова З.М., Абдибеков Ы.А., Бақбергенова Н.Е. Постковид кезеңдегі психикалық және мінез-құлық аутқулары бар науқастардың клиникалық және әлуметтік-демографиялық сипаттамалары // Ғылым және Денсаулық сақтау. 2023. 6 (Т.25). Б.152-160. doi 10.34689/SH.2023.25.6.018Ұқсас жариялымдар:
COVID-19 КОРОНАВИРУСТЫҚ ИНФЕКЦИЯСЫНЫҢ ПАНДЕМИЯСЫ КЕЗІНДЕГІ АРТЕРИЯЛЫҚ ГИПЕРТЕНЗИЯ АҒЫМЫ МЕН СЕМІЗДІКТІҢ ЕРЕКШЕЛІКТЕРІ. ӘДЕБИ ШОЛУ
КОРОНАВИРУСТЫҚ ИНФЕКЦИЯНЫҢ САЛДАРЫ: КОВИДТАН КЕЙІНГІ СИНДРОМЫ ЖӘНЕ ОНЫҢ ПСИХИКАЛЫҚ КӨРІНІСТЕРІ. ӘДЕБИЕТТІК ШОЛУ.
COVID-19 ПАНДЕМИЯСЫМЕН КҮРЕСУДЕ ЖАСАНДЫ ИНТЕЛЛЕКТТІ ҚОЛДАНУ: ҚАЗІРГІ ТЕНДЕНЦИЯЛАР МЕН ПЕРСПЕКТИВАЛАР. ӘДЕБИЕТКЕ ШОЛУ
SARS-COV-2-МЕН БАЙЛАНЫСТЫ КӨП ЖҮЙЕЛІ ҚАБЫНУ СИНДРОМЫ БАР БАЛАЛАРДЫҢ ИММУНОЛОГИЯЛЫҚ ӨЗГЕРІСТЕРІ
COVID-19 ДӘУІРІНДЕГІ ЕРЕСЕКТЕРДЕГІ ЖРВИ-ДІҢ АУЫР ФОРМАСЫНДА ЭНИСАМИЯ ЙОДИД ПРЕПАРАТЫНЫҢ ВИРУСҚА ҚАРСЫ ТИІМДІЛІГІ