ҚАЗАҚСТАННЫҢ ОҢТҮСТІК ӨҢІРІНДЕ ПАРКИНСОН АУРУЫМЕН АУЫРАТЫН НАУҚАСТАРДЫҢ КЛИНИКАЛЫҚ-ДЕМОГРАФИЯЛЫҚ КӨРСЕТКІШТЕРІН ТАЛДАУ
Кіріспе. Паркинсон ауруы (ПА) - бұл мидың нейродегенеративті прогрессивті ауруы, бұл өмір сапасының төмендеуіне және пациенттің мүгедектігіне әкеледі. ПА-мен ауыратын науқастар санының тұрақты өсуін ескере отырып, мәселе бүкіл әлемде өзекті мәселеге айналуда. ҚР ДСМ Шымкент қаласы мен Түркістан облысы бойынша Республикалық электрондық денсаулық сақтау орталықтарының деректері бойынша ПА таралуының жыл сайын 15-20% - ға өсуі байқалады.
Mақсаты. Қазақстанның Оңтүстік өңірінде ПА бар пациенттердің клиникалық-демографиялық көрсеткіштерін зерделеу.
Материалдар мен әдістер. Қазақстанның оңтүстік өңіріндегі пациенттерге көлденең бір мезгілде когорттық зерттеу жүргізілді. Моторлық және моторлық емес бұзылуларды бағалау үшін Қозғалыс бұзылыстары Қоғамы қайта қараған бірыңғай ПА бағалау шкаласы (MDS-UPDRS) қолданылды [19], клиникалық кезеңді бағалау үшін Хен-Яр шкаласы қолданылды.
Деректерді статистикалық өңдеу кезінде орташа мән, стандартты ауытқу (М±SD) немесе медиана есептелді. Бөлу заңын тексеру қажет болған жағдайда Сандық айнымалыларды талдау Колмогоров-Смирновтың сынағы арқылы жүргізілді, Спирменнің екі жақты дәрежелі корреляциялық талдауы да қолданылды. айырмашылықтар p<0,05 кезінде маңызды деп танылды.
Нәтижелер. Зерттеуге 450 пациент қатысты: қала тұрғындары 36% (N=162) және ауыл тұрғындары 64% (n=288). Қалалық және ауылдық тұрғындар (57,4% және 55,2%) және 60-69 жас аралығындағы пациенттер (тиісінше 38,9% және 34,3%) арасында әйелдердің басым болуы байқалды. Аурудың бүкіл зерттелетін санаттағы дебюті 50-59 және 60-69 жасты құрады. Зерттеушілерді корреляциялық талдау кезінде Хен-Яр бойынша кезеңдер мен UPDRS шкаласының төрт бөлімі (р<0.001) арасындағы оң сенімді маңызды қатынастар анықталды. UPDRS шкаласының жоғарылауымен аурудың ауырлығы артады, бұл ПА-ды растайды.
Қорытынды. Қазақстанның оңтүстік өңірінде ПА-дың клиникалық-демографиялық талдау алғаш рет жүргізілді. Зерттеуге сәйкес, біз талдайтын үлгінің орташа жасы, аурудың орташа ұзақтығы, аурудың дебюті сияқты көрсеткіштері көптеген отандық және шетелдік авторлардың мәліметтерімен сәйкес келеді. ПА пациенттерінің бірыңғай тізілімін құра отырып, белгілі бір аймақта жүргізілген перспективтық зерттеулер ғылыми және практикалық тұрғыдан өте маңызды.
Салтанат О. Абдраимова1, https://orcid.org/0000-0003-0162-2330
Гульнур М. Арыкбаева1,
Назира А. Жаркинбекова1, https://orcid.org/0000-0002-5069-1562
1Оңтүстік Қазақстан медицина академиясы, Неврология, психиатрия, реабилотология және нейрохирургия кафедрасы, Шымкент қ., Қазақстан Республикасы.
1. Абдраимова С. О., Жаркинбекова Н. А. Факторы риска развития болезни Паркинсона в Южном регионе Казахстана // Наука и Здравоохранение. 2023. 2 (Т.25). С. 95–103. doi 10.34689/SH.2023.25.2.014
2. Информационное письмо 38/15 от 29.03.2023 г. Туркестанского областного филиала Республиканского Государственного предприятия на праве хозяйственного введения «Национальный Научный Центр Развития Здравоохранения имени С. Каирбековой» Министерства Здравоохранения Республики Казахстан.
3. Федорова Н.В., Омарова С.М. Леводопа-индуцированные дискинезии при болезни Паркинсона: фармакотерапия и нейрохирургическое лечение // Нервные болезни. 2017. №1. С.22-30.
4. Abbas M.M., Xu Z., Tan L.C.S. Epidemiology of Parkinson's Disease-East Versus West // Mov Disord Clin Pract. 2017 Dec 22;5(1):14-28. doi: 10.1002/mdc3.12568. PMID: 30363342; PMCID: PMC6174379
5. Aradi S.D., Hauser R.A. Medical Management and Prevention of Motor Complications in Parkinson's Disease // Neurotherapeutics. 2020 Oct;17(4):1339-1365. doi: 10.1007/s13311-020-00889-4. PMID: 32761324; PMCID: PMC7851275.
6. Ascherio A., Schwarzschild M.A. The epidemiology of Parkinson's disease: risk factors and prevention // Lancet Neurol. 2016 Nov;15(12):1257-1272. doi: 10.1016/S1474-4422(16)30230-7. Epub 2016 Oct 11. PMID: 27751556.
7. Balestrino R., Schapira A.H.V. Parkinson disease // Eur J Neurol. 2020 Jan. 27(1):27-42. doi: 10.1111/ene.14108. Epub 2019 Nov 27. PMID: 31631455.
8. Beitz J.M. Parkinson's disease: a review // Front Biosci (Schol Ed). 2014 Jan 1;6(1):65-74. doi: 10.2741/s415. PMID: 24389262.
9. Bloem B.R., Okun M.S., Klein C. Parkinson's disease // Lancet. 2021 Jun 12. 397(10291):2284-2303. doi: 10.1016/S0140-6736(21)00218-X. Epub 2021 Apr 10. PMID: 33848468.
10. Braak H., Del Tredici K., Rüb U., de Vos R.A., Jansen Steur E.N., Braak E. Staging of brain pathology related to sporadic Parkinson's disease // Neurobiol Aging. 2003 Mar-Apr. 24(2):197-211. doi: 10.1016/s0197-4580(02)00065-9. PMID: 12498954.
11. Cagac A. Farming, well water consumption, rural living, and pesticide exposure in early life as the risk factors for Parkinson disease in Iğdır province // Neurosciences. 2020. 25, 129–135. doi:10.17712/nsj.2020.2.20190104.
12. Cerri S., Mus L., Blandini F. Parkinson's Disease in Women and Men: What's the Difference? // J Parkinsons Dis. 2019. 9(3):501-515. doi: 10.3233/JPD-191683. PMID: 31282427. PMCID: PMC6700650.
13. Chia S.J., Tan E.K., Chao Y.X. Historical Perspective: Models of Parkinson’s Disease // International Journal of Molecular Sciences. 2020. 21, 2464.
14. Goetz C.G., Poewe W., Rascol O., Sampaio C., Stebbins G.T., Counsell C., Giladi N., Holloway R.G., Moore C.G., Wenning G.K., Yahr M.D., Seidl L. Movement Disorder Society Task Force on Rating Scales for Parkinson's Disease. Movement Disorder Society Task Force report on the Hoehn and Yahr staging scale: status and recommendations // Mov Disord. 2004 Sep.19(9):1020-8. doi: 10.1002/mds.20213. PMID: 15372591.
15. Hayes M.T. Parkinson's Disease and Parkinsonism. Am J Med. 2019 Jul. 132(7):802-807. doi: 10.1016/j.amjmed.2019.03.001. Epub 2019 Mar 16. PMID: 30890425.
16. Jurado-Coronel J.C, Cabezas R., Ávila Rodríguez M.F., Echeverria V., García-Segura L.M., Barreto G.E. Sex differences in Parkinson's disease: Features on clinical symptoms, treatment outcome, sexual hormones and genetics // Front Neuroendocrinol. 2018 Jul. 50:18-30. doi: 10.1016/j.yfrne.2017.09.002. Epub 2017 Sep 30. PMID: 28974386.
17. Lee A., Gilbert R.M. Epidemiology of Parkinson Disease // Neurol Clin. 2016 Nov. 34(4):955-965. doi: 10.1016/j.ncl.2016.06.012. Epub 2016 Aug 18. PMID: 27720003.
18. Meoni S., Macerollo A., Moro E. Sex differences in movement disorders // Nat Rev Neurol. 2020 Feb;16(2):84-96. doi: 10.1038/s41582-019-0294-x. Epub 2020 Jan 3. PMID: 31900464.
19. Movement Disorder Society Task Force on Rating Scales for Parkinson's Disease. The Unified Parkinson's Disease Rating Scale (UPDRS): status and recommendations // Mov Disord. 2003 Jul. 18(7):738-50. doi: 10.1002/mds.10473. PMID: 12815652.
20. Post B., Van Den Heuvel L., Van Prooije T., Van Ruissen X., Van De Warrenburg B., Nonnekes J. Young Onset Parkinson’s Disease: A Modern and Tailored Approach // Journal of Parkinson's Disease 2020. 10. S29–S36.
21. Postuma R.B., Berg D., Stern M., Poewe W., Olanow C.W., et al. MDS clinical diagnostic criteria for Parkinson's disease // Movement Disorders 2015. 30, 1591–1601. doi:10.1002/mds.26424
22. Pringsheim T., Jette N., Frolkis A., Steeves T.D. The prevalence of Parkinson's disease: a systematic review and meta-analysis // Mov Disord. 2014 Nov. 29(13):1583-90. doi: 10.1002/mds.25945. Epub 2014 Jun 28. PMID: 24976103.
23. Reich S.G., Savitt J.M. Parkinson's Disease // Med Clin North Am. 2019 Mar. 103(2):337-350. doi: 10.1016/j.mcna.2018.10.014. Epub 2018 Dec 3. PMID: 30704685.
24. Tanner C.M., Kamel F., Ross G.W., et al. Rotenone, paraquat, and Parkinson’s disease // Environ Health Perspect. 2011. 119: 866–72.
25. Tysnes O.B., Storstein A. Epidemiology of Parkinson’s disease // Journal of Neural Transmission. 2017. 124. 901–905. doi:10.1007/s00702-017-1686-y
26. Wong S.L., Gilmour H., Ramage-Morin P.L. Parkinson's disease: Prevalence, diagnosis and impact // Health Rep. 2014 Nov. 25(11):10-4. PMID: 25408491.
References:
1. Abdraimova S.O., Zharkinbekova N.A. Faktory riska razvitiya bolezni Parkinsona v Yuzhnom regione Kazakhstana [Parkinson's disease risk factors in the Southern region of Kazakhstan]. Nauka i Zdravookhranenie [Science & Healthcare]. 2023. 2 (T.25). pp. 95–103. doi 10.34689/SH.2023.25.2.014 [in Russian]
2. Informatsionnoe pis'mo 38/15 ot 29.03.2023 g. Turkestanskogo oblastnogo filiala Respublikanskogo Gosudarstvennogo predpriyatiya na prave khozyaistvennogo vvedeniya «Natsional'nyi Nauchnyi Tsentr Razvitiya Zdravookhraneniya imeni S. Kairbekovoi» Ministerstva Zdravookhraneniya Respubliki Kazakhstan [Information letter 38/15 dated March 29, 2023 of the Turkestan regional branch of the Republican State Enterprise on the right of economic administration “National Scientific Center for Health Development named after S. Kairbekova” of the Ministry of Health of the Republic of Kazakhstan]. [in Russian]
3. Fedorova N.V., Omarova S.M. Levodopa-indutsirovannye diskinezii pri bolezni Parkinsona: farmakoterapiya i neirokhirurgicheskoe lechenie [Levodopa-induced dyskinesias in Parkinson’s disease: pharmacotherapy and neurosurgical treatment]. Nervnye bolezni [Nervous diseases], 2017, no. 1, pp. 22-30. [in Russian]
Көрген адамдардың саны: 16
Мақалалар санаты:
Біртума зерттеулер
Библиографиялық сілтемелер
Абдраимова С.О., Арыкбаева Г.М., Жаркинбекова Н.А. Қазақстанның оңтүстік өңірінде Паркинсон ауруымен ауыратын науқастардың клиникалық-демографиялық көрсеткіштерін талдау // Ғылым және Деңсаулық. 2024. 1 (Т.26). Б. 31-37. doi 10.34689/SH.2024.26.1.004Ұқсас жариялымдар:
РАДИОЛОГИЯДА ЖАЛПЫ ТРУНКУС АРТЕРИОЗЫН ЗЕРТТЕУДІҢ ДИАГНОСТИКАЛЫҚ ӘДІСТЕРІ
МЕХАНИКАЛЫҚ САРҒАЮ ОПЕРАЦИЯСЫ КЕЗІНДЕ КОАГУЛОПАТИЯЛЫҚ ҚАН КЕТУДІҢ АЛДЫН АЛУ ӘДІСІ
ТҮЙІРШІКТЕЛГЕН ІРІҢДІ ЖАРАЛАРДЫ АУТОТЕРІЖАМАУМЕН ЕМДЕУДІҢ ОҢТАЙЛАНДЫРУ НӘТИЖЕЛЕРІ
ЖУАН ІШЕК ПЕН АНОРЕКТАЛДЫ АЙМАҚҚА ОПЕРАЦИЯ ЖАСАҒАН БАЛАЛАРДЫ РЕАБИЛИТАЦИЯЛАУ НЕГІЗДЕРІ
ҚАЗАҚСТАН РЕСПУБЛИКАСЫНДАҒЫ 2013-2022 ЖЫЛДАРҒА АРНАЛҒАН ӨМІРІНІҢ БІРІНШІ ЖЫЛЫНДАҒЫ БАЛАЛАРДЫҢ ДЕНСАУЛЫҚ КӨРСЕТКІШТЕРІ