ҚАН ЖҮЙЕСІНІҢ ҚАТЕРЛІ ІСІГІ БАР ПАЦИЕНТТЕРДІҢ ӨМІР САПАСЫНА МЕДИЦИНАЛЫҚ-ӘЛЕУМЕТТІК ФАКТОРЛАРДЫҢ ӘСЕРІН БАҒАЛАУ
Кіріспе: Обыр әлем бойынша өлім-жітімнің екінші себебі болып табылады. Сол сияқты, Қазақстанда бұл денсаулық сақтау жүйесінің күрделі проблемасы болып отыр және аурулардың ауыртпалығы жыл сайын артып келеді. Обырдың химия терапиясы адамның жай-күйіне жағымсыз әсер етеді. Соңғы бірнеше жылда өмір сапасы (ӨС) науқастың өмір сүруіндегі қатерлі обыр ауруларын емдеудің негізгі мақсаты ретінде қарастырылды.
Мақсаты: Зерттеудің мақсаты қан жүйесінің қатерлі ісігі бар пациенттердің өмір сапасын және олардың факторларын бағалау, сонымен қатар пациенттердің өмір сапасына байланысты факторларды зерттеу болды.
Материалдар және әдістер: 2013 жылғы қаңтар және 2023 жылғы наурыз аралығында Абай және Шығыс Қазақстан облыстарындағы қан обырына шалдыққан ересек науқастарды қостық, қан жүйесінің қатерлі ісігі бар 199 тұлғаның өмір сапасын бағалап, айқас зерттеу жүргізілді. 36 тармақтан (SF-36) тұратын денсаулық туралы қысқаша сауалнама (SF-36) өмір сапасын бағалау құралы болды. Тәуелсіз сұрыптау үшін t-тестерді және бір жақты дисперсиялық талдауды есептегенде статистикалық талдау әртүрлі әлеуметтік-демографиялық және клиникалық сипаттамалары бар топтар арасында өмір сапасының ішкі шкалалары бойынша көрсеткіштерді салыстыру үшін қолданылды. Сонымен қатар, пациенттердің өмір сапасына байланысты факторларды және олардың детерминанттарын анықтау үшін көптеген кемімелдік талдау қосымша жүргізілді.
Нәтижелерi: Нәтижелер адамның өмір сүру сапасының орташа деңгейден төмен көрсеткіштерін көрсетеді, бұл психикалық әл-ауқатқа айтарлықтай әсер етеді. Айта кетерлік жайт, "эмоционалдық қызметтің рөлі" әртүрлі жас топтарындағы өмір сапасының төмендігін көрсетеді. Гендерлік айырмашылық байқалады, әйел адамдар көбінесе «физикалық қызмет» мәселелерімен бетпе-бет келеді, өз кезегінде ер адамдар «эмоционалдық қызметке», «өмірлік белсенділікке» және «психикалық денсаулыққа» қатысты қиындықтармен соқтығысады. Сонымен қатар «жалпы денсаулық» және «өмірге қабілеттілік» көрсеткіштерінде жас айырмашылығы байқалады. Жүргізілген логистикалық кемімелдік талдау адамның өмір сапасының әртүрлі компоненттеріне әсер ететін елеулі предикторлар ретінде жынысын, жасын, әлеуметтік мәртебесін және емдеу жиілігін анықтады.
Қорытындылар: Нәтижелер өмір сапасын және емдеу нәтижелерін жақсарту үшін медициналық, әлеуметтік және психологиялық аспектілерін ескеріп, обырды емдеу тәсілдері тұтастығының маңыздылығына бас назар аударады.
Алия К. Атабаева1, http://orcid.org/0000-0001-7725-2255
Зайтуна А. Хисметова1, https://orcid.org/0000-0001-5937-3045
Адиль Е. Масалимов2, https://orcid.org/0009-0002-1933-3991
Жадра Е. Калбагаева1, http://orcid.org/0000-0003-4398-3927
Динара С. Серикова-Есенгельдина1, https://orcid.org/0000-0002-9470-9488
Евгений Л. Борщук3, https://orcid.org/0000-0002-0973-6343
1 «Семей медицина университеті» КЕАҚ, Семей қ., Қазақстан Республикасы;
2 «Семей медицина университеті» КЕАҚ Университеттік Госпиталі, Семей қ., Қазақстан Республикасы;
3 Ресей Денсаулық сақтау министрлігінің «Орынбор мемлекеттік медицина университеті» федералды мемлекеттік бюджеттік жоғары оқу орны, Орынбор, Ресей Федерациясы.
1. Andersen L. et al. Coping Skills Interventions for Fatigue in Adults with Hematologic Malignancies: A Systematic Review // American Journal of Hospice and Palliative Medicine. 2023. Vol. 40, № 2. P. 183–201.
2. Atabayeva A. et al. Health-Related Quality of Life and Treatment Satisfaction of Patients with Blood Cancer in Kazakhstan: A Cross-Sectional Study // Asian Pacific Journal of Cancer Prevention. 2023. Vol. 24, № 7. P. 2397–2403.
3. Bray F. et al. Global cancer statistics 2018: GLOBOCAN estimates of incidence and mortality worldwide for 36 cancers in 185 countries // CA: A Cancer Journal for Clinicians. 2018. Vol. 68, № 6. P. 394–424.
4. Chen C.L. et al. Outcomes and Prognostic Factors in Critical Patients with Hematologic Malignancies // Jour-nal of Clinical Medicine. 2023. Vol. 12, № 3. P. 89.
5. Efficace F. et al. Optimizing health-related quality of life in patients with chronic myeloid leukemia treated with tyrosine kinase inhibitors // Expert Review of Hematology. 2021. Vol. 14, № 3. P. 293–302.
6. Kobayashi D., Morishita S. Physical Exercise and Immune Function in Patients with Hematological Malignan-cies // Physical Therapy and Research in Patients with Cancer. 2023. P. 191–214.
7. Kinoshita Y. et al. Reliability, validity, and responsiveness of the Japanese version of the EORTC QLQ-ELD14 in evaluating the health-related quality of life of elderly patients with cancer // Journal of Cancer Research and Clinical Oncology. 2023. Vol. 149, № 8. P. 4899–4914.
8. Lau C. et al. Disparities in access to palliative care facilities for patients with and without cancer: A retrospec-tive review // Palliative Medicine. 2021. Vol. 35, № 6. P. 1191–1201.
9. Momenimovahed Z. et al. Ovarian cancer in the world: Epidemiology and risk factors // International Journal of Women’s Health. 2019. Vol. 11. P. 287–299.
10. Nct. Calm for Hematological Cancer Sleep Disturbance. https://clinicaltrials.gov/show/NCT05294991. 2022.
11. Sankaranarayanan R., Ramadas K., Qiao Y. lin. Managing the changing burden of cancer in Asia // BMC Medicine. 2014. Vol. 12, № 1. P. 3.
12. Siegel R.L. et al. Cancer statistics, 2023 // CA: A Cancer Journal for Clinicians. 2023. Vol. 73, № 1. P. 17–48.
13. Tsang M. et al. The Value of an Embedded Outpatient Palliative Care Program in Malignant Hematology: Concurrent Care and the Impact on Health Care Utilization // Blood. 2020. Vol. 136, № Supplement 1. P. 14–15.
14. Turdaliyeva B. et al. Prevalence and Associated Factors of Depression Symptoms in Women Newly Diag-nosed with Breast Cancer in Kazakhstan // Asian Pacific Journal of Cancer Prevention. 2022. Vol. 23, № 7. P. 2483–2489.
15. Yfantis A. et al. Health-related quality of life of young women with breast cancer. Review of the literature // Journal of B.U.ON. 2018. Vol. 23, № 1. P. 1–6.
Көрген адамдардың саны: 36
Мақалалар санаты:
Біртума зерттеулер
Библиографиялық сілтемелер
Атабаева А.К., Хисметова З.А., Масалимов А.Е., Калбагаева Ж.Е., Серикова-Есенгельдина Д.С., Борщук Е.Л. Қан жүйесінің қатерлі ісігі бар пациенттердің өмір сапасына медициналық-әлеуметтік факторлардың әсерін бағалау // Ғылым және Денсаулық сақтау. 2024. 1 (Т.26). Б. 46-52. doi 10.34689/SH.2024.26.1.006Ұқсас жариялымдар:
РАДИОЛОГИЯДА ЖАЛПЫ ТРУНКУС АРТЕРИОЗЫН ЗЕРТТЕУДІҢ ДИАГНОСТИКАЛЫҚ ӘДІСТЕРІ
МЕХАНИКАЛЫҚ САРҒАЮ ОПЕРАЦИЯСЫ КЕЗІНДЕ КОАГУЛОПАТИЯЛЫҚ ҚАН КЕТУДІҢ АЛДЫН АЛУ ӘДІСІ
ТҮЙІРШІКТЕЛГЕН ІРІҢДІ ЖАРАЛАРДЫ АУТОТЕРІЖАМАУМЕН ЕМДЕУДІҢ ОҢТАЙЛАНДЫРУ НӘТИЖЕЛЕРІ
ЖУАН ІШЕК ПЕН АНОРЕКТАЛДЫ АЙМАҚҚА ОПЕРАЦИЯ ЖАСАҒАН БАЛАЛАРДЫ РЕАБИЛИТАЦИЯЛАУ НЕГІЗДЕРІ
ҚАЗАҚСТАН РЕСПУБЛИКАСЫНДАҒЫ 2013-2022 ЖЫЛДАРҒА АРНАЛҒАН ӨМІРІНІҢ БІРІНШІ ЖЫЛЫНДАҒЫ БАЛАЛАРДЫҢ ДЕНСАУЛЫҚ КӨРСЕТКІШТЕРІ