ТУБЕРКУЛЕЗ: ТАРАЛУЫ, ҚАУІП ФАКТОРЛАРЫ ЖӘНЕ БІРІНШІ ҚАТАРДАҒЫ ПРЕПАРАТТАРҒА ТӨЗІМДІЛІК
Кіріспе: Қазақстанда (ҚР) Ұлттық фтизиопульмонология орталығының мәліметтері бойынша туберкулезбен (ТБ) сырқаттанушылықтың төмендеуі байқалады, алайда проблема өзектілігін сақтайды. Ауру халықтың әлеуметтік осал топтары арасында жиі кездеседі-үйсіз адамдар, тұтқындар, мигранттар және иммунитеті төмен адамдар. Республика бойынша сырқаттанушылықтың орташа көрсеткіші 100 000 тұрғынға шаққанда шамамен 55 жағдайды құрайды, бұл Орталық Азия бойынша орташа көрсеткіштен жоғары.
Осы шолудың мақсаты - негізгі әлеуметтік-демографиялық деректерді, қауіп факторларын және көп төзімді нысандарды ескере отырып, әлемде және Қазақстан Республикасында туберкулездің таралуын зерделеу.
Іздеу стратегиясы: Негізгі түйінді сөздер мен синонимдер анықталғаннан кейін соңғы жеті жылды қамтитын ағылшын тілді (PubMed, Google Scholar, Embase) және орыс тілді мәліметтер базасында (Cyberleninka, eLibrary) әдебиеттерді іздеу жүргізілді. Таңдалған басылымдар дәйексөзді талдаудан өтті және абстрактілер өзектілігі тексерілді. Қосу критерийлеріне сәйкес келетін зерттеулер егжей-тегжейлі шолу үшін толық көлемде алынды. Қосылу критерийлері: 2017 жылдан бері жарияланған ағылшын немесе орыс тілдеріндегі тақырыпқа сәйкес зерттеулер, соның ішінде бастапқы/қайталама зерттеулер, жүйелі шолулар, мета-талдаулар, клиникалық нұсқаулықтар, монографиялар және конференция тезистері.
Нәтижелер және қорытынды: Дүниежүзілік Денсаулық сақтау ұйымының (ДДҰ) мәліметтері бойынша жыл сайын белсенді туберкулездің 10 миллионнан астам жаңа жағдайы тіркеледі. ҚР-да 2022 жылы ТБ сырқаттанушылық деңгейі 100 000 тұрғынға шаққанда 78 жағдайды құрады. ҚР-да туберкулезбен сырқаттанушылықтың төмендеуіне қарамастан, аурудың ауыртпалығы, әсіресе жекелеген өңірлерде және белгілі бір топтар арасында елеулі болып қала береді. 2019 жылдың деректері бойынша сырқаттанушылықтың ең жоғары деңгейі - 100 000 адамға шаққанда 115 - Қызылорда облысында, ал ең төменгісі - 100 000 адамға шаққанда 55 - Қарағанды облысында және оған іргелес аудандарда тіркелген. Бұл айырмашылықтар табысқа, өмір сүру жағдайына, халықтың жасына және қатар жүретін аурулардың ауырлығына байланысты болуы мүмкін. Көптеген дәріге төзімді туберкулездің таралуы да маңызды мәселе болып қала береді: жаңа жағдайлардың шамамен 25% және бұрын емделген пациенттердің шамамен 50% - ы бірінші қатардағы препараттарға төзімді. ҚР Үкіметі аурумен белсенді күресіп, аурушаңдықты төмендетуде және емдеу көрсеткіштерін жақсартуда айтарлықтай прогреске қол жеткізді.
Түйінді сөздер: туберкулез, эпидемиология, қауіп факторлары, дәрілік тұрақтылық, Қазақстан Республикасы.
Көрген адамдардың саны: 109
Библиографиялық сілтемелер
Кусаинова А.А., Адилжанов А.Б., Адильгожин М.С., Шалгумбаева Г.М., Дербисалина Г.А., Бекбергенова Ж.Б., Умбетжанова А.Т., Кожахметова Д.К., Жокебаева М.С., Шамшудинов Т.М., Касым Л.Т. Туберкулез: таралуы, қауіп факторлары және бірінші қатардағы препараттарға төзімділік // Ғылым және Денсаулық сақтау. 2024. Т.26 (5). Б. 177-187. doi 10.34689/SH.2024.26.5.021Ұқсас жариялымдар:
ЖҮКТІ ӘЙЕЛДЕРДЕГІ АУРУХАНАДАН ТЫС ПНЕВМОНИЯ. КЛИНИКАЛЫҚ ЖАҒДАЙ.
ОРТА ЖАСТАҒЫ ЖӘНЕ ЕГДЕ ЖАСТАҒЫ АДАМДАРДАҒЫ ДЕНЕ САЛМАҒЫ ИНДЕКСІ МЕН СҮЙЕКТІҢ МИНЕРАЛДЫ ТЫҒЫЗДЫҒЫ АРАСЫНДАҒЫ БАЙЛАНЫС
ДЕРМАТОФИТТЕРДІҢ АНТИМИКОТИКАЛЫҚ ПРЕПАРАТТАРҒА ТӨЗІМДІЛІГІНІҢ ҚАЗІРГІ ЖАҒДАЙЫ
БРОНХӨКПЕЛІК ДИСПЛАЗИЯНЫ ЗЕРТТЕУДЕГІ БИОМЕДИЦИНАЛЫҚ ИНФОРМАТИКАНЫҢ РӨЛІ
САРКОИДОЗ ЖӘНЕ ӨКПЕ ТУБЕРКУЛЕЗІ КЕЗІНДЕГІ ГРАНУЛЕМАТОЗДЫ ҚАБЫНУДЫ КЛИНИКА-МОРФОЛОГИЯЛЫҚ ЖӘНЕ МОРФОМЕТРИЯЛЫҚ БАҒАЛАУ