БАЛАЛАРДЫ ВАКЦИНАЦИЯЛАУ КЕЗІНДЕГІ МЕЙІРБИКЕНІҢ РӨЛІ
Кіріспе: Көптеген елдер балаларды вакцинациялау мәселелерімен қамтамасыз етілген. Егілмеген балаларда пайда болатын жұқпалы асқынулар елдегі жағдайдың қаупі болып саналады, сонымен қоса иммунитеттің тиімсіздігінен популяция ішінде бұл проблемалар кең таралады. Сондықтан, мейірбикелер қызметінің халықты жаппай иммунизациялаумен қамту мәселелерін атқарып келеді, мейірбикелер көбінесе вакцинацияны ұйымдастыру процесіне жауапты маман ретінде және вакциналардың алдын алу тиімділігі мен олардың қауіпсіздігі мәселелеріне, ата-аналарды мен қамқоршыларды ағартуда ісіне тарту да мейірбикелердің мойнында.
Зерттеудің мақсаты: балалар арасында вакцинацияны жаппай жүргізу мейірбикенің рөлін анықтаудың халықаралық тәжірибесі туралы әдеби деректерді талдау.
Іздеу стратегиясы: қойылған мақсаттарды барынша қамту мақсатында біз әдебиет көздеріне шолу жасадық. 2000 жылдан бастап Cinahl, Google Scholar, PubMed, eLibrary, WHO, Cochrane Library, TRIP деректер базасынан 45 толықмәтінді ағылшын және орыс тілді басылымдарға талдау жүргізілді. Іздеу үшін келесі іздеу сұраулары пайдаланылды: "Nurses, vaccine, history / evolution", "nursing, vaccination, epidemiology", "Perception, nursing profession, future", "Career development, nursing, perception", "nurses, children/age all child, knowledge / approach / attitude / organization". Дереккөздердің релеванттылығы тақырыптарды оқу арқылы бағаланып, абстрактпен / аннотациямен танысты.
Зерттеу нәтижелері: табылған жариялар балаларды вакцинациялау кезінде мейірбикенің рөлі туралы түрлі көптеген мәліметтерден тұрды. Вакцинация жүргізудің маңыздылығын растайтын мақалаларға талдау жүргізілді, бұдан әрі вакцинация мен коммуникативтік дағдылардың маңыздылығын түсіну үшін мейірбикелерді оқыту қажеттілігі және ата-аналар мен қамқоршылардың жүргізілген вакцинацияның маңыздылығын түсінудегі мейірбикенің рөлін анықтау қажеттігі анықталды. Шетелдік әдебиетке шолу вакцинациялау қажеттігіне, вакциналардың тиімділігі мен қауіпсіздігіне қатысты пікірлер қарама-қайшы болды. Кейбір мақалаларда авторлар мейірбикелер арасында вакцинация жасауға дайын екендігін, олардың халық арасында оң ағартушылық рөлін атқарғанын атап өтті. Екінші жағынан, мейірбикелер вакцинацияны ұсыныс ретінде қарастырмай, өз денсаулығы үшін жауапкершілік шеңберінде ерік білдіру актісі ретінде қарастырады. Бұл әдеби шолу вакцинация болжамының жеткіліксіз, қолайсыз және шет елдерде де, сондай-ақ біздің елімізде де балалар халқын иммундауды ілгерілету бойынша мейірбикелік іс мамандарының жетекші рөлін белгілеуге көмектеседі.
Қорытынды: қазіргі таңда халық арасында вакцинацияны жүргізу мәселелерінде мейірбикенің рөлі туралы түсінік жеткіліксіз, ал мейірбикелік іс маманының жаппай иммундауды қамтуға әсерін зерттеу қазіргі заманғы денсаулық сақтаудың өзекті мәселелерінің бірі болып табылады.
Алтынай А. Мамедалиева1,2, Майя Н. Жакупова1,
Динара А. Оспанова1, https://orcid/0000-0002-2206-7367
1 Қазақ медициналық үздіксіз білім беру университеті (ҚазМҮББУ), Алматы, Қазақстан Республикасы
2 JAMK Қолданбалы ғылымдар университеті, Юваскуле, Финляндия
1. Allen A. Vaccine - the controversial story of medicine's greatest lifesaver. New York, NY: W.W. Norton & Co. – 2007. Р. 169
2. BCG Vaccination in HIV-Infected Children. Nuttall J.J., Eley B.S. // Tuberc Res Treat. 2011; 2011():712736.
3. Burnett R.J., Larson H.J., Moloi M.H. et al. Addressing public questioning and concerns about vaccination in South Africa: a guide for healthcare workers. Vaccine. 2012; 30: C.72–C.78
4. Centers for Disease Control and Prevention. Progress in immunization information systems – United States, 2010. MMWR Morb Mortal Wkly Rep. 2012; 61: 464–467
5. Crosignani P. et al. Towards the eradication of HPV infection through universal specific vaccination // BMC Public Health 2013. 13, 642 (10.1186/1471-2458-13-642)
6. Editorial. Polio eradication: where are we now? // Lancet. 2013.382, 1381.
7. Esposito S., Tremolati E., Bellasio M., and V.I.P. Study Group. Attitudes and knowledge regarding influenza vaccination among hospital health workers caring for women and children // Vaccine. 2007; 25: 5283–5289
8. European Centre for Disease Prevention and Control. Monthly measles and rubella monitoring report, February 2019. Stockholm: ECDC; 2019. https://ecdc.europa.eu/en/publications-data/monthly-measles-and-rubella-monitoring-report-february-2019 (18 февраля 2019 г.)
9. Gavi. The Vaccine Alliance. The Advance Market Commitment Pilot for Pneumococcal Vaccines: Outcomes and impact evaluation. 2019. https://www.gavi.org/results/evaluations/pneumococcal-amc-outcomes-and-impact-evaluation/
10. Geison G.L. Pasteur: an underestimated hero of science: an essay review [The private science of Louis Pasteur. Princeton University Press, 1995]. Roll-Hansen N Centaurus. 1998; 40(1):81-93.
11. Glass R.I., Parashar U., Patel M., Gentsch J., Jiang B. Rotavirus vaccines: Successes and challenges // J. Infect. 2013. 68, S9–S18. (10.1016/j.jinf.2013.09.010)
12. Global Polio Eradication Initiative. 2018 IN REVIEW. Progress in the challenging last mile of eradication. 2019. http://polioeradication.org/news-post/2018-in-review/ (доступ 3 февраля 2019 г.)
13. Glynn I., Glynn J. The life and death of smallpox. Cambridge, UK: Cambridge University Press 2004.- Р.51
14. Gottvall M., Tydén T., Larsson M., Stenhammar C., & Höglund A.T. Informed Consent for HPV Vaccination: A Relational Approach // Health Care Analysis, 2013. 23(1), 50–62.
15. Greenwood B. The contribution of vaccination to global health: past, present and future. Philosophical transactions of the Royal Society of London. Series B, Biological sciences. - 2014; 369(1645):20130433. Published. doi:10.1098/rstb.2013.0433
16. Henderson D.A. Smallpox—the death of a disease. Amherst N.Y.: Prometheus Books, 2009. – Р. 256-267
17. Kelly J.S., Zimmerman L.A., Reed K., Enger K.S. Immunization information systems national research and evaluation agenda // J Public Health Manag Pract. 2007;13: 35–38
18. Klugman K.P., et al. Meta-analysis of the efficacy of conjugate vaccines against invasive pneumococcal diseases. In Pneumococcal vaccines: the impact of conjugate vaccine (eds Siber GR, Klugman K.P., Mäkela P.H., editors.). Washington, DC: ASM Press. 2008. Р. 317–326
19. Lu Y.J., et al. GMP-grade pneumococcal whole-cell vaccine injected subcutaneously protects mice from nasphayngeal colonization and fatal aspiration-sepsis. Vaccine. 2010. 28, 7468–7475.
20. Manca T. Health professionals and the vaccine narrative: “the power of the personal story” and the management of medical uncertainty // Health, Risk & Society, 2016. 18(3-4), 114–136.
21. Muscat M., Bang H., Wohlfahrt J., Glismann S., Molbak K., and EUVAC.NET Group.Measles in Europe: an epidemiological assessment // Lancet. 2009; 373: 383–389
22. Nilsen K., Aasland O.G., & Klouman E. The HPV vaccine: knowledge and attitudes among public health nurses and general practitioners in Northern Norway after introduction of the vaccine in the school-based vaccination programme // Scandinavian Journal of Primary Health Care, 2017.35(4), 387–395.
23. Pearce A., Marshall H., Bedford H., Lynch J. Barriers to childhood immunisation: Findings from the Longitudinal Study of Australian Children // Vaccine. 2015;33(29):3377-83.
24. Pelucchi C., Esposito S., Galeone C. et al. Knowledge of human papillomavirus infection and its prevention among adolescents and parents in the greater Milan area, Northern Italy // BMC Public Health. 2010; 10: 378
25. Pless A., Mc Lennan S.R., Nicca D., Shaw D.M., Elger B.S. Reasons why nurses decline influenza vaccination: a qualitative study // BMC Nursing, 2017. 16(1). doi:10.1186/s12912-017-0215-5
26. Rhodes D.L., Draper M., Woolman K., & Cox C. Practices and Attitudes of Missouri School Nurses Regarding Immunization Records and Sel ect Immunizations of Graduating High School Seniors // Journal of Community Health, 2017. 42(5), 872–877
27. Rhudy L.M., Tucker S.J., Ofstead C.L., Poland G.A. Personal Choice or Evidence-Based Nursing Intervention: Nurses’ Decision-Making about Influenza Vaccination. Worldviews on Evidence-Based Nursing. 2010. p.111-120
28. Riccò M., Cattani S., Casagranda F., Gualerzi G., Signorelli C. Knowledge, attitudes, beliefs and practices of occupational physicians towards vaccinations of health care workers: A cross sectional pilot study in North-Eastern Italy. International Journal of Occupational Medicine and Environmental Health. 2017;30(5):775-790.
29. RTS S, Clinical Trials Partnership. 2011. First results of phase 3 trial of RTS,S/ASO1 malaria vaccine in African children // N. Engl. J. Med. 365, 1863–1875.
30. Sabchareon A., et al. Protective efficacy of the recombinant, live-attenuated, CYD tetravalent dengue vaccine in Thai schoolchildren: a randomised, controlled phase 2b trial // Lancet. 2012. 380, 1559–1567.
31. Salmon D.A., Moulton L.H., Omer S.B., DeHart M.P., Stokley S., Halsey N.A. Factors associated with refusal of childhood vaccines among parents of school-aged children: a case-control study // Archives of Pediatric and Adolescent Medicine. 2005;159(5):470–476.
32. Santibanez T.A., Shefer A., Briere E.C., Cohn A.C., Groom A.V. Effects of a nationwide Hib vaccine shortage on vaccination coverage in the United States // Vaccine. 2012; 30: 941–947
33. Seder R.A. et al. Protection against malaria by intravenous immunization with a nonreplicating sporozoite vaccine. Science. 2013. 341, 1359–1365
34. Sundar S. Shrestha, Gregory S. Wallace, Martin I. Meltzer, Modeling the national pediatric vaccine stockpile: Supply shortages, health impacts and cost consequences, Vaccine, Volume 28, Issue 38, 2010, Pages 6318-6332
35. "Ten health issues WHO will tackle this year". Who.int. Retrieved. 2019. 01. 19.
36. United Nations Children's Fund. Committing to child survival: a promise renewed. New York, NY: UNICEF publications. 2013. – Р.12
37. Wakefield A.J., et al. Ileal-lymphoid-nodular hyperplasia, non-specific colitis, and pervasive developmental disorder in children. Lancet. 1998.351, 637–641.
38. WHO. Immunization, Vaccines and Biological. Measles. 2018. https://www.who.int/immunization/diseases/measles/en/ (доступ 3 февраля 2019 г.)
39. WHO. Immunization, Vaccines and Biological. Tetanus. 2018. https://www.who.int/immunization/diseases/tetanus/en/ (доступ 3 февраля 2019 г.)
40. WHO. Weekly Epidemiological Record (WER). 2017. https://www.who.int/wer/2017/wer9227/en/
41. Wilson J.R. Margin of safety. The story of the poliomyelitis vaccine. London, UK: Collins 1963. – Р.118
42. World Health Organisation. 2013. Global routine vaccination coverage 2012. Wkly Epidemiol. Rec. 88, 482–485.
43. Wu X., Smith T.G., Rupprecht C.E. Fr om brain passage to cell adaptation: the road of human rabies vaccine development.// Expert Rev Vaccines. 2011 Nov; 10(11):1597-608.
44. Youde J. Cattle scourge no more. The eradication of rinderpest and its lessons for global health campaigns. Politics Life Sci. 2013 Spring; 32(1):43-57.
45. Khizhnyak N. V Minzdrave nazvali prichiny vspyshki kori v Kazakhstane [The Ministry of Health called the causes measles outbreak in Kazakhstan]. Sputnik Kazakhstan. 2019. https://ru.sputniknews.kz/health/20190117/8900645/kor-kazakhstan-minzdrav.html (18.02.2019 года).
Көрген адамдардың саны: 476
Мақалалар санаты:
Әдебиеттерге шолу
Библиографиялық сілтемелер
Мамедалиева А.А., Жакупова М.Н., Оспанова Д.А. Балаларды вакцинациялау кезіндегі мейірбикенің рөлі // Ғылым және Денсаулық сақтау. 2019. 3 (Т.21). Б. 20-29.Ұқсас жариялымдар:
ІШ АСУЫНЫҢ ЗАРАҚАТЫНДАҒЫ ДИАГНОСТИКАЛЫҚ ЖӘНЕ ЕМДЕУ ЛАПАРОСКОПИЯСЫ. ӘДЕБИЕТТЕРДІ ШОЛУ.
БІРІНШІЛІК БИЛИАРЛЫ ХОЛАНГИТІ БАР НАУҚАСТАРДЫҢ ӨМІР САПАСЫ МЕН ОНЫ БАҒАЛАУДЫҢ ӘДІСТЕРІ
БАУЫРДЫҢ ДӘРІЛІК-ИНДУКЦИЯЛАНҒАН ЗАҚЫМДАНУЫ ЖӘНЕ ГЕНДЕРЛІК АЙЫРМАШЫЛЫҚТАР
КӨП АҒЗАЛЫ ДИСФУНКЦИЯСЫ БАР НАУҚАСТАРДАҒЫ ИНТРААБДОМИНАЛЬДЫ ГИПЕРТЕНЗИЯ МЕН АСҚАЗАН-ІШЕК ЖОЛДАРЫНЫҢ ЗАҚЫМДАНУ МАРКЕРЛЕРІНІҢ ӨЗАРА БАЙЛАНЫСЫ
ЖЕДЕЛ КОРОНАРЛЫҚ СИНДРОМ МЕН КӨМІРСУЛАР АЛМАСУЫНЫҢ БҰЗЫЛУЫНЫҢ БАЙЛАНЫСЫ