ИШЕМИЯЛЫҚ АЛДЫН АЛА КОНДИЦИЯЛАУДЫҢ: ЖАСУШАЛЫҚ-МОЛЕКУЛАЛЫҚ МЕХАНИЗМДЕРІ, КАРДИОЛОГИЯЛЫҚ ТӘЖІРИБЕДЕ ҚОЛДАНУДЫҢ ПЕРСПЕКТИВАЛАРЫ. ӘДЕБИЕТТЕРДІ ШОЛУ
Кіріспе: Миокардиальды алдын ала кондициялау қазіргі уақытта үлкен клиникалық қызығушылық тудырады, өйткені оны жандандыру кезінде жүректі қорғау және өлімге әкелмейтін ишемияға метаболикалық бейімделу механизмдері іске қосылады, бұл коронарлық қоры төмен науқастар үшін өте маңызды. Оңалту бағдарламаларында миокардты алдын ала кондициялау феноменін қолдану патогенетикалық негізделген және инновациялық болып табылады.
Мақсаты: Ишемиялық алдын ала кондициялаудың патогенетикалық, жасушалық және молекулалық механизмдерінің қазіргі жағдайы, клиникалық нұсқалары, фармакологиялық алғышарттау мүмкіндігі туралы әдебиет көздерін талдау.
Іздеу стратегиясы: Зерттеу жарияланымдары дәлелді кардиология деректер базасында (PubMed, Scopus, Ebscohost, Medine, The Cochrane Library. SpringerLink, Web of Knowledge (ThomsonReuters), (ResearchGate) және электронды ғылыми кітапханаларда (CyberLeninka) іздестірілді. Қосылу критерийлері: үлкен популяциялар бойынша жүргізілген рандомизацияланған және когорттық зерттеулер туралы есептер, мета-талдаулар және жүйелі шолулар, ағылшын және орыс тілдеріндегі түпнұсқа мақалалар, іздеу тереңдігі 20 жыл (2001-2021). Нәтижелер: Соңғы жылдары ишемиялық алдын ала кондициялаудың молекулалық механизмдері қарқынды зерттелді және осы уақытқа дейін бұл мәселе бойынша көптеген мәліметтер жиналды. Клиникалық жағдайларда алдын ала кондициялау "ауырсынудан өту" феноменіне ұқсайды. Жүктемелік сынамалар кезінде науқастарда стенокардия ұстамалары сезілуі мүмкін, бірақ жүктемені жалғастыра береді, уақыт өте келе ауырсыну өтеді. Қайта жүктемелік сынамалар кезінде жүктемелі стенокардиясы бар науқастарда қыздыру немесе қыздыру феномені (warm-up) жиі дамитыны алдын ала кондициялаудың бар екендігінің дәлелі болып табылады, яғни қайталанатын жүктеме кезінде дене жүктемесіне төзімділік шегін арттыру. Көптеген зерттеулердің нәтижелері ишемиялық алдын ала кондициялауды ынталандыратын және/немесе ұзартатын бірқатар фармакологиялық препараттар бар екенін көрсетті. Қорытынды. Көптеген эксперименттік және клиникалық зерттеулердің талдауы миокардтың ишемиялық зақымдануының алдын алуда фармакологиялық алдын ала кондиционерлеудің жоғары тиімділігін көрсетеді. Бұл құбылысты бастау үшін кейбір антиангинальды фармакологиялық препараттарды қолдану аурудың болжамын айтарлықтай жақсартады және коронарлық артерия ауруларының қайталама профилактикасының тиімділігін қамтамасыз етеді.
Асель А. Чиныбаева*
*"Universyty medical center" корпоративтік қоры, Республикалық клиникалық-диагностикалық орталық, Функционалдық диагностика бөлімі, Нұр-Сұлтан қ., Қазақстан Республикасы.
1. Аронов Д.М., Лупанов В.П. Функциональные пробы в кардиологии. М.: Медицина; 2003. 296с. 2. Аронов Д.М., Лупанов В.П. Функциональные пробы в кардиологии. М: Медпресс-Информ 2007, 212с. 3. Атрощенко Е.С. Новые ишемические синдромы – новая цель для кардиологов // Сердце. Журнал для практикующих врачей. 2006. Т.5, №2 (26),73–78; 4. Бадриддинова Л.Ю., Юргель Н.В., Павлова Л.И. и др. Эффективность и безопасность никорандила у больных стабильной стенокардией // Фарматека : медицинский журнал. 2009. №8. С. 65-68. 5. Глазачев О.С., Лямина Н.П., Спирина Г.К. Интервальное гипоксическое кондиционирование: опыт и перспективы применения в программах кардиореабилитации. Российский кардиологический журнал 2021. 26(5):4426 doi:10.15829/1560-4071-2021-4426 6. Иванов А.П., Горностаева Т.С., Эльгардт И.А. Роль предшествующей инфаркту миокарда стенокардии и феномена ишемического прекондиционирования в сохранности коронарного резерва в раннем постинфарктном периоде // Кардиоваск тер профил 2006. 5(1): 71-5. 7. Маслов Л.Н., Лишманов Ю.Б. Ишемическое посткондиционирование сердца. Часть I // Сибирский медицинский журнал (Томск). 2012. №.3.Т. 27. С.27-34. 8. Маслов Л.Н., Барзах Е.И., Крылатов А.В и др. Опиоидный пептид дельторфин II имитирует кардиопротекторный эффект ишемического прекондиционирования: роль d2-опиоидных рецепторов, протеинкиназы С, КАТФ-каналов // Бюллетень экспериментальной биологии и медицины. 2010. № 5. С. 524. 9. Писаренко О.И. Ишемическое прекондициони-рование: от теории к практике. Кардиология. 2005. №9. С.62–72. 10. Шляхто Е.В., Нифонтов Е.М., Галагудза М.М. Ограничение ишемического и реперфузионного повреждения миокарда с помощью пре- и посткондиционирования: молекулярные механизмы и мишени для фармакотерапии // Креативная кардиология. 2007. №. 1-2. С. 94. 11. Abete P., Rengo F. Ischemic preconditioning in the aging heart: fr om bench to bedside // Ageing Res Rev. 2010. Vol. 9. P. 153-162. 12. АСС/АНА Guidelines for Ambulatory Electrocardiography: ExecutiveSummary and Recommendations (Crawford M.H. et al.) // Circulation 1999. 100: 886-893. 13. Avkiran M. Protection of the myocardium during ischemia and repefusia // Circulation. 1999. Vol.100. P.2469. 14. Bahr R.D., Leino E.V., Christenson R.H. Prodromal unstable angina in acute myocardial infarction: prognostic value of short- and long-term outcome and predictor of infarct size // Am. Heart. J. 2000. Vol. 140(1). P. 126-133. 15. Chacko S.M., Ahmed S. Hypoxic preconditioning induces the expression of pro-survival and pro-angiogenic markers in mesenchymal stem cells // Am J Physiol Cell Physiol 2010. Vol. 299. P. 1562 - 1570. 16. Cohen M.V., Yang X.M. Cardioprotective PKG- independent NO signaling at reperfusion // Am J Physiol Heart Circ Physiol. 2010. Vol. 299. P. 2028-2036. 17. Cokkinos D.V., Pantos С. Myocardial protection in man – from research concept to clinical practice // Heart Fail Rev 2007;12:345-62. 18. Dai W., Simkhovich B.Z., Kloner R.A. Ischemic preconditioning maintains cardioprotection in aging normotensive rats // Exp Gerontol. 2009. Vol. 44. P. 344-349. 19. Dai W., Simkhovich B.Z., Kloner R.A. Ischemic preconditioning maintains cardioprotection in spontaneously hypertensive rats // Exp Gerontol. 2009. Vol. 44. P. 350-359. 20. Deanfield J.E., Maseri A., Selwyn A.P., et al. Myocardial ischaemia during daily life in patients with stable angina: its relation to symptoms and heart rate changes. Lancet. 1983. 2: 753–8. 21. Downey J.M., Cohen M.V. Reducing infarct size in the setting of acute myocardial infarction // Prog Cardiovasc Dis. 2006. 48: 363. 22. Ebrahim Z., Yellon D.M., Baxter G.F. Ischemic preconditioning is lost in aging hypertensive rat heart // Exp Gerontol. 2007. Vol.42. P. 807-814. 23. Ebrahim Z., Yellon D.M., Baxter G.F. Ischemic preconditioning and independent effects of aging and longstanding hypertension // Exp Gerontol. 2007. Vol.42. P. 815-823. 24. Evrengul H., Seleci D., Tanriverdi H., Kaftan A. The antiarrhithmic effect and clinical consequences of ischemic preconditioning. Coron Artery Dis 2006. 17(3): 283-8. 25. Fan W.J., van Vuuren D., Genade S., Lochner A. Kinases and phosphatases in ischaemic preconditioning: a re-evaluation // Basic Res Cardiol. 2010. Vol. 105. P. 495-511. 26. Frässdorf J., Huhn R., Niersmann C., Weber N.C. Morphine induces preconditioning via activation of
Reviews Science & Healthcare, 2021 (Vol. 23) 6
148
mitochondrial K(Ca) channels // Can J Anaesth. 2010. Vol. 57. P. 767-773. 27. Haider H.Kh., Ashraf M. Preconditioning and stem cell survival // J Cardiovasc Transl Res. 2010. Vol.3. P.89-102. 28. Hausenloy D.J., Yellon D.M. Preconditioning and postconditioning: underlying mechanisms and clinical application // Atherosclerosis. 2009. Т.23. №.2. С.334-341. 29. Hausenloy D.J., Yellon D.M. The second window of preconditioning (SWOP) wh ere are we now? // Cardiovascular drugs and therapy. 2010. Т.24. №.3. С.235-254. 30. He A., Jiang Y., Gui C. et al. The antiapoptotic effect of mesenchymal stem cell transplantation on ischemic myocardium is enhanced by anoxic preconditioning // Can J Cardiol. 2009. Vol. 25. P. 353-358. 31. Headrick J.P., Lasley R.D. Adenosine receptors and reperfusion injury of the heart // Handb Exp Pharmacol. 2009. Vol. 193. P. 189-214. 32. Нerrmann J.L., Abarbanell A.M., Weil B.R. Optimizing Stem Cell Function for the Treatment of Ischemic Heart Disease // J Surg Res. 2010. Vol.161. P.173. 33. Hong D.M. et al. Effects of remote ischemic preconditioning with postconditioning in patients undergoing off-pump coronary artery bypass surgery--randomized controlled trial // Circulation journal: official journal of the Japanese Circulation Society. 2011. Т.76. №. 4. С.884-890. 34. Horinaka S., Yabe A., Yagi H. et al. Effects of nicorandil on cardiovascular events in patients with coronary artery disease in the Japanese Coronary Artery Disease (JCAD) study // Circ J. 2010. Vol.74. P.503-509. 35. Hu Z.Y., Liu J. Mechanism of cardiac preconditioning with volatile anesthetics // Anaesth Intensive Care. 2009. Vol. 37. P. 532-538. 36. John Peart., Headrick J. Clinical cardioprotection and the value of conditioning responses // Am J Physiol Heart Circ Physiol. 2009. Vol. 296. P. 1705-1720. 37. Kamota T., Li T.S., Morikage N. et al. Ischemic pre-conditioning enhances the mobilization and recruitment of bone marrow stem cells to protect against ischemia/reperfusion injury in the late phase // J Am Coll Cardiol. 2009. Vol. 53. P. 1814-1822. 38. Kharbanda R.K. Cardiac conditioning: a review of evolving strategies to reduce ischemia-reperfusion injury. Heart 2010; 96: 1179-86 39. Kawada T., Akiyama T., Shimizu S. et al. Detection of endogenous acetylcholine release during brief ischemia in the rabbit ventricle: a possible trigger for ischemic preconditioning // Life Sci. 2009. Vol. 85. P.597-601. 40. Kauf T.L. et al. The cost of acute myocardial infarction in the new millennium: evidence from a multinational registry //American heart journal. 2006. Т. 151. №.1. С. 206-212. 41. Kay IP, Kittelson J, Stewart RA. Collateral recruitment and ‘’warm-up’’ after first exercise in ischemic heart disease. Am Heart J 2000; 140: 121-5. 42. Kim H.S., Cho J.E., Hong S.W. et al. Remifentanil protects myocardium through activation of anti-apoptotic pathways of survival in ischemia-reperfused rat heart // Physiol Res. 2010. Vol. 59. P. 347-356. 43. Kis A., Yellon D.M., Baxter G.F. Second window of protection following myocardial preconditioning: an essential role for PI3 kinase and p70S6 kinase // Journal of molecular and cellular cardiology. 2003. Т.35. №.9. С.1063-1071. 44. Kremastinos D.Th. The Phenomenon of Preconditioning Today // Hellenic J Cardiol. 2005. Vol. 46. P.1-4. 45. Kondo-Nakamura M., Shintani-Ishida K., Uemura K. et al. Brief exposure to carbon monoxide preconditions cardiomyogenic cells against apoptosis in ischemia-reperfusion // Biochem Biophys Res Commun. 2010. Vol. 393. P. 449-454. 46. Li JJ, Huang CX, Jiang H, et al. Ischemic preconditioning detected by treadmill exercise tests in patients with stable angina Angiology 2003; 54(1): 45-50. 47. Li R., Wong G.T., Wong T.M. et al. Intrathecal morphine preconditioning induces cardioprotection via activation of delta, kappa, and mu opioid receptors in rats // Anesth Analg. 2009. Vol. 108. P. 23-29. 48. Lishmanov I.B., Maslov L.N., Khaliulin I.G. et al. Role of heat shock proteins, aldose reductase, Bcl-2 protein and microRNA in the mechanism of delayed preconditioning of heart // Ross Fiziol Zh Im I M Sechenova. 2010. Vol. 96. - P. 472-488. 49. Liodromitis E.K., Cokkinos P., Zoga A. et al. Oral nicorandil recaptures the waned protection from preconditioning in vivo // Br J Pharmacol. 2003. Vol.138. P.1101-1106. 50. Loubani M. The aging human myocardium: tolerance to ischemia and responsiveness to ischemic preconditioning // J Thorac Cardiovasc Surg. 2003. Vol. 126. P. 143-147. 51. Lu Xh., Ran K., Xu Jm. Preconditioning of morphine protects rabbit myocardium from ischemia-reperfusion injury // Zhejiang Da Xue Xue Bao Yi Xue Ban. 2009. Vol. 38. P. 399-403. 52. Mahaffey K.W., Puma J.A., Barbagelata A. et al. For the AMISTAD Investigators: Adenosine as an adjunct to thrombolytic therapy for acute myocardial infarction // J Am Coll. 1999. Vol.34. P.1711-1720. 53. Masaharu Ishihara. Diabetes mellitus prevents ischemic preconditioning in patients with a first acute anterior wall myocardial infarction // J Am Coll Cardiol. 2001. Vol. 38. P. 1007-1011. 54. Matsuzaki S., Szweda P.A., Szweda L.I. et al. Regulated production of free radicals by the mitochondrial electron transport chain: Cardiac ischemic preconditioning // Adv Drug Deliv Rev. 2009. Vol. 61. P.1324-1331. 55. Meyer K., Schipke J.D. Inotropic, vasodilating and preconditioning actions of levosimendan in the heart //Thorac Cardiovasc Surg. 2008. Vol. 56. P. 379-385. 56. Pan H.L. et al. Cardiac interstitial bradykinin release during ischemia is enhanced by ischemic preconditioning // American Journal of Physiology-Heart and Circulatory Physiology. 2000. Т. 279. №. 1. С. H116-H121. 57. Pantos C., Mourouzis I. Protection of the abnormal heart // Heart Fail Rev. 2007. Vol. 12. P. 319-330. 58. Peart J., Headrick J. Clinical cardioprotection and the value of conditioning responses // Am J Physiol Heart Circ Physiol. 2009. Vol. 296. P. 1705-1720.
Наука и Здравоохранение, 2021 6 (Т.23) Обзор литературы
149
59. Phadke K, Mulcahy D, Fox K. Clinical validation of four solid state ambulatory monitoring devices in detecting shift of the ST segment // Int J Cardiol. 991. 33:445– 6. 60. Reimer K.A., Murry C.E., Jenning R.B. Cardiac adaptation to isсhemia. Ischemic preconditioning increases myocardial tolerance to subsequent ischemic episodes. Circulation 1990. 82 (6): 2266-8. 61. Prasad V. Myocardial preconditioning against ischemia-reperfusion injury is abolished in Zucker obese rats with insulin resistance // Am J Physiol Regul Integr Comp Physiol. 2007. Vol. 292. P. 920-926. 62. Rezkalla S.H., Kloner R.A. Preconditioning in humans // Heart failure reviews. 2007. Т.12. №.3-4. С. 201-206. 63. Sadat U. Signaling pathways of cardioprotective ischemic preconditioning // Int J Surg. 2009. Vol. 7. P. 490- 498. 64. Sadigh B., Shahgaldi K., Sylvén C. Preconditioning effects of adenosine in patients with severe coronary artery disease but preserved coronary flow reserve // Coron Artery Dis. 2009. Vol. 20. P. 354-359. 65. Sadigh B., Quintana M., Sylvén C., Berglund M. The ischemic preconditioning effect of adenosine in patients with ischemic heart disease // Cardiovasc Ultrasound. 2010. Vol.7. P. 52. 66. Staat P., Rioufol G., Piot C. et al. Postconditioning the human heart // Circulation. 2005. Vol.112. P.2143–2148. 67. Sean Davidson. Signalling via the reperfusion injury signalling kinase (RISK) pathway links closure of the mitochondrial permeability transition pore to cardioprotection // The International Journal of Biochemistry & Cell Biology. 2006. Vol. 38. P. 414-419. 68. Semenza G.L. Hypoxia-inducible factor 1: regulator of mitochondrial metabolism and mediator of ischemic preconditioning // Biochimica et Biophysica Acta (BBA)-Molecular Cell Research. 2011. Т.1813. №7. С.1263-1268. 69. Sepac A., Sedlic F. Isoflurane preconditioning elicits competent endogenous mechanisms of protection from oxidative stress in cardiomyocytes derived from human embryonic stem cells // Anesthesiology. 2010. Vol. 113. P. 906-916. 70. Sivaraman V., Hausenloy D.J., Wynne A.M. et al. Preconditioning the diabetic human myocardium // J Cell Mol Med. 2010. Vol. 14. P. 1740-1746. 71. Smul T.M., Redel A., Stumpner J. et al. Time course of desflurane-induced preconditioning in rabbits // J Cardiothorac VascAnesth. 2010. Vol.24. P. 91-98 72. Sun H.T., Xue F.S., Liu K.P. et al. Effect of remifentanil preconditioning on myocardial ischemia-reperfusion injury // Zhongguo Yi Xue Ke Xue Yuan Xue Bao. 2009. Vol.31. P. 612-615. 73. Takahashi Т. Acute hyperglycaemia prevents the protective effect of pre- infarction angina on microvascular function after primary angioplasty for acute myocardial infarction // Heart. 2008. Vol.94. P. 1402-1406. 74. Talukder M.A., Yang F., Shimokawa H. et al. Ischemic preconditioning of the heart // Am J Physiol Heart Circ Physiol. 2010. Vol. 299. P.437-445. 75. Talukder M.A., Yang F., Shimokawa H. et al. eNOS is required for acute in vivo ischemic preconditioning of the heart: effects of ischemic duration and sex // Am J Physiol Heart Circ Physiol. 2010. Vol. 299. P.446-453. 76. Tani et al. Dysfunctional ischemic preconditioning mechanisms in aging // Cardiovascular Research. 2001. Vol.49. P. 11-14. 77. Thuc L.C., Teshima Y., Takahashi N. Mitochondrial K(ATP) channels-derived reactive oxygen species activate pro-survival pathway in pravastatin-induced cardioprotection // Apoptosis. 2010. Vol. 15. P. 669-678. 78. Trezkalla S.H., Kloner R.A. Preconditioning in humans // Heart Fail Rev. 2007. Vol. 12. P. 201-206. 79. Tuomainen P, Vanninen E, Halonen P, et al. Characterization of the warm up phenomenon in patients with coronary artery disease. Am Heart J 2002; 144: 870-6. 80. Wan R., Camandola S. Intermittent Food Deprivation Improves Cardiovascular and Neuroendocrine Responses to Stress in Rats. The American Society for Nutritional Sciences // J. Nutr. 2003. Vol.133. P. 1921-1929. 81. Wei H., Vander Heide R.S. Ischemic preconditioning and heat shock activate Akt via a focal adhesion kinase-mediated pathway in Langendorff-perfused adult rat hearts // Am J Physiol Heart Circ Physiol. 2010. Vol. 298. P. 152-157. 82. Wong G.T., Ling Ling J., Irwin M.G. Activation of central opioid receptors induces cardioprotection against ischemia-reperfusion injury // Anesth Analg. 2010. Vol. 111. P. 24-28. 83. Xu Z.D., Jin M., He W.X. Remifentanil preconditioning lowers cardiac troponin I levels in patients undergoing off-pump coronary artery bypass graft surgery // Nan Fang YiKe Da Xue Xue Bao. 2009. Vol.29. P. 1554-1556. 84. Yadav H.N., Singh M., Sharma P.L. Modulation of the cardioprotective effect of ischemic preconditioning in hyperlipidaemic rat heart // Eur J Pharmacol. 2010. Vol. 643. P. 78-83. 85. Yang X. M. et al. Postconditioning’s protection is not dependent on circulating blood factors or cells but involves adenosine receptors and requires PI3–kinase and guanylyl cyclase activation // Basic research in cardiology. 2005. Т.100. №.1. С. 57-63. 86. Yang X., Cohen M. V., Downey J.M. Mechanism of cardioprotection by early ischemic preconditioning // Cardiovascular Drugs and Therapy. 2010. Т.24. №.3. С.225-234. 87. Yang J. Valsartan preconditioning protects against myocardial ischemia- reperfusion injury through TLR4/NF-kappaB signaling pathway // Mol Cell Biochem. 2009. Vol. 330. P. 39-46. 88. Yao L. Hypoxic Preconditioning Enhances the Benefit of Cardiac Progenitor-Cell Therapy for Treatment of Myocardial Infarction by Inducing CXCR4 Expression // Circ Res. 2009. Vol. 104. P. 1209-1216. 89. Zadorozhny M.V., Iavorovski A.G. Method of pharmacological myocardial preconditioning with halogen-containing anesthetics in cardiosurgical patients // Anesteziol Reanimatol. 2008. Vol. 5. P. 4-8. 90. Zeiher A. et al. Stem cell therapy of cardiac disease: an update // Nephrology Dialysis Transplantation. 2004. Vol. 19. P. 1673-1677.
Reviews Science & Healthcare, 2021 (Vol. 23) 6
150
References [1-10]: 1. Aronov D.M., Lupanov V.P. Funktsional'nye proby v kardiologii [Functional tests in cardiology]. M.: Meditsina [M.: Medicine]. 2003. 296p. [in Russian] 2. Aronov D.M., Lupanov V.P. Funktsional'nye proby v kardiologii [Functional tests in cardiology]. M: Medpress-Inform, 2007, 212p. 3. Atroshchenko E.S. Novye ishemicheskie sindromy – novaya tsel' dlya kardiologov [New ischemic syndromes – a new goal for cardiologists]. Serdtse. Zhurnal dlya praktikuyushchikh vrachei [Heart. Journal for practicing physicians]. 2006. T.5, №2 (26), pp.73–78 [in Russian] 4. Badriddinova L.Yu., Yurgel' N.V., Pavlova L.I. i dr. Effektivnost' i bezopasnost' nikorandila u bol'nykh stabil'noi stenokardiei [Efficacy and safety of nicorandil in patients with stable angina pectoris]. Farmateka: meditsinskii zhurnal [Pharmateca: medical Journal]. 2009. №8. pp. 65-68. [in Russian] 5. Glazachev O.S., Lyamina N.P., Spirina G.K. Interval'noe gipoksicheskoe konditsionirovanie: opyt i perspektivy primeneniya v programmakh kardioreabilitatsii. [Interval hypoxic conditioning: experience and prospects of application in cardiorehabilitation programs]. Rossiiskii kardiologicheskii zhurnal [Russian Journal of Cardiology] 2021. 26(5):4426 doi:10.15829/1560-4071-2021-4426 [in Russian] 6. Ivanov A.P., Gornostaeva T.S., El'gardt I.A. Rol' predshestvuyushchei infarktu miokarda stenokardii i fenomena ishemicheskogo prekonditsionirovaniya v sokhrannosti koronarnogo rezerva v rannem postinfarktnom periode [The role of angina pectoris preceding myocardial infarction and the phenomenon of ischemic preconditioning in the preservation of the coronary reserve in the early postinfarction period]. Kardiovask ter profil [Cardiovask ter profil]. 2006. 5(1): pp.71-5. [in Russian] 7. Maslov L.N., Lishmanov Yu.B. Ishemicheskoe postkonditsionirovanie serdtsa. Chast' I. [Ischemic postconditioning of the heart. Part I]. Sibirskii meditsinskii zhurnal (Tomsk) [Siberian Medical Journal (Tomsk)]. 2012. №.3. T. 27. pp.27-34. [in Russian] 8. Maslov L.N., Barzakh E.I., Krylatov A.V i dr. Opioidnyi peptid del'torfin II imitiruet kardioprotektornyi effekt ishemicheskogo prekonditsionirovaniya: rol' d2-opioidnykh retseptorov, proteinkinazy S, KATF-kanalov [Opioid peptide deltorfin II simulates the cardioprotective effect of ischemic preconditioning: the role of d2-opioid receptors, protein kinase C, CATF channels]. Byulleten' eksperimental'noi biologii i meditsiny [Bulletin of Experimental Biology and Medicine]. 2010. № 5. pp. 524. [in Russian] 9. Pisarenko O.I. Ishemicheskoe prekonditsioni-rovanie: ot teorii k praktike [Ischemic preconditioning: from theory to practice]. Kardiologiya [Cardiology]. 2005. №9. pp.62–72. [in Russian] 10. Shlyakhto E.V., Nifontov E.M., Galagudza M.M. Ogranichenie ishemicheskogo i reperfuzionnogo povrezhdeniya miokarda s pomoshch'yu pre- i postkonditsionirovaniya: molekulyarnye mekhanizmy i misheni dlya farmakoterapii [Limitation of ischemic and reperfusion myocardial injury by pre- and postconditioning: molecular mechanisms and targets for pharmacotherapy]. Kreativnaya kardiologiya [Creative Cardiology]. 2007. №. 1-2. 94 p. [in Russian]
Көрген адамдардың саны: 114
Мақалалар санаты:
Әдебиеттерге шолу
Библиографиялық сілтемелер
Чиныбаева А.А. Ишемиялық алдын ала кондициялаудың: жасушалық-молекулалық механизмдері, кардиологиялық тәжірибеде қолданудың перспективалары. Әдеби шолу // Ғылым және Денсаулық сақтау. 2021. 6 (Т.23). Б. 140-150. doi:10.34689/SH.2021.23.6.016Ұқсас жариялымдар:
ІШ АСУЫНЫҢ ЗАРАҚАТЫНДАҒЫ ДИАГНОСТИКАЛЫҚ ЖӘНЕ ЕМДЕУ ЛАПАРОСКОПИЯСЫ. ӘДЕБИЕТТЕРДІ ШОЛУ.
БІРІНШІЛІК БИЛИАРЛЫ ХОЛАНГИТІ БАР НАУҚАСТАРДЫҢ ӨМІР САПАСЫ МЕН ОНЫ БАҒАЛАУДЫҢ ӘДІСТЕРІ
БАУЫРДЫҢ ДӘРІЛІК-ИНДУКЦИЯЛАНҒАН ЗАҚЫМДАНУЫ ЖӘНЕ ГЕНДЕРЛІК АЙЫРМАШЫЛЫҚТАР
КӨП АҒЗАЛЫ ДИСФУНКЦИЯСЫ БАР НАУҚАСТАРДАҒЫ ИНТРААБДОМИНАЛЬДЫ ГИПЕРТЕНЗИЯ МЕН АСҚАЗАН-ІШЕК ЖОЛДАРЫНЫҢ ЗАҚЫМДАНУ МАРКЕРЛЕРІНІҢ ӨЗАРА БАЙЛАНЫСЫ
ЖЕДЕЛ КОРОНАРЛЫҚ СИНДРОМ МЕН КӨМІРСУЛАР АЛМАСУЫНЫҢ БҰЗЫЛУЫНЫҢ БАЙЛАНЫСЫ