АУЫСЫМДЫҚ ЖҰМЫС РЕЖИМІНІҢ МЕДИЦИНА ҚЫЗМЕТКЕРЛЕРДІҢ ТАМАҚТАНУ ӘДЕТІ МЕН ДЕНСАУЛЫҒЫНА ӘСЕРІ. ӘДЕБИ ШОЛУ
Кіріспе. Ауысымдық кесте бойынша медицина саласындағы жұмыс істейтін қызметкерлері ең жоғары психоэмоционалды жүктемесі бар топқа жатады және пациенттердің өміріне байланысты кәсіби жауапкершілік, табиғи емес еңбек жағдайларымен байланысты физикалық стресс, медицинадағы жаңа технологиялармен байланысты жоғары интеллектуалдық стресс болғандықтан олардың арасында кәсіби шаршаудың даму қаупі жоғары. Бұл топтағы қызметкерлердің психологиялық және физиологиялық жағдайына көптеген зерттеулер жүргізілген. Қазақстанда ауысымдық жұмыс пен тамақтану тәртібінің байланысы туралы зерттеулер жүргізілмеген.
Мақсаты: Осы әдеби шолудың мақсаты медицина қызметкерлердің тамақтану мен жұмыс режимінің бұзылуының байланысы туралы зерттеулерді іздеу және талдау.
Іздеу стратегиясы: Мәліметтер PubMed, Cochrain, Lancet деген базалардан алынды. 323 мақала табылды. Іздеу "тамақтанудың бұзылуы", "эндогендік циркадиялық жүйе", "мазасыздық", "ауысымдық жұмыстың бұзылуы", "жану", "диета, тамақтану әдеті, мінез-құлық", "метаболикалық синдром", "ауысымдық жұмысшылардың ұйқысы", "стресс" медицина қызметкерлері кілт сөздерін іздеуден тұрады. Әдеби шолу тақырыбына қатысы жоқ телнұсқалар мен мақалалар алынып тасталды. Қалған 122 мақаланың ішінен типке сәйкес келмейтін мақалалар алынып тасталды: клиникалық сынақтар, мета-анализ, рандомизацияланған бақыланатын сынақ. Соңғы мақалаға 71 мақала таңдалды.
Қосу критерийлері: ауысымдық кесте бойынша жұмыс істейтін, физикалық және психоэмоционалдық жүктемелерді бастан кешіретін медицина қызметкерлерінің тағамдық әдеттері туралы жарияланған мақалалар зерттелді. Зерттеу түрі: клиникалық зерттеулер, мета-анализ, Рандомизацияланған бақыланатын сынақ (РБС), жүйелі шолу, 1 және 2 квартиль журналдарында жарияланған мақалалар. Шеттету критерийлері: 3 квартиль және одан төмен журналдарда жарияланған мақалалар.
Нәтижелер: Әдебиеттерге шолу көрсеткендей, медицина саласындағы жұмыс істейтін қызметкерлерінің тамақтанудың бұзылуы, ұйқының бұзылуы, инсулинге төзімділік пен метаболикалық синдромның даму қаупі, қан қысымының жоғарылауы, ұйқының жоғалуы мен циркадиялық ығысудың салдарынан сергектік пен өнімділіктің бұзылуы, шамадан тыс жұмыс, күйіп қалу синдромы және созылмалы шаршау синдромы, суицид, ұйқының бұзылуы салдарынан ішек микробиотасының өзгеруі және циркадиялық ырғақтар, темекі шегу, алкоголь, проблемаларды басу, иммундық жағдайдың өзгеруі сияқты жаман әдеттер. ауысым жұмысының бұзылуы, түнгі ауысымдағы жұмыстың созылмалы әсері.
Қорытынды: Ауысым жұмысының медицина саласындағы жұмыс істейтін қызметкерлердің физикалық және психикалық денсаулығына үлкен әсерін ескере отырып, тамақтану және еңбекті ұйымдастыру бойынша ұсыныстар жасау үшін олардың денсаулығындағы өзгерістерді зерттейтін ұзақ және терең зерттеулер қажет.
Қарлығаш Қ. Ыдырышева1,2,
Раушан З. Мағзұмова3,
Виталий Г. Сазонов1,4
1 «University Medical Center» Корпоративтік қор анестезиология және реаниматология департаменті, Нұр-Сұлтан қаласы, Қазақстан Республикасы;
2 «Астана медицина университеті» КеАҚ, Нұр-Сұлтан қаласы, Қазақстан Республикасы;
3 «Астана медицина университеті» КЕАҚ, Қоғамдық денсаулық сақтау және менеджмент кафедрасы,
Нұр-Сұлтан қаласы, Қазақстан Республикасы;
4 Назарбаев Университетінің Медицина мектебі, Нұр-Сұлтан қаласы, Қазақстан Республикасы;
1. Abebe M., Kebede Y.G., Mengistu F. Prevalence of Stress and Associated Factors among Regular Students at Debre Birhan Governmental and Nongovernmental Health Science Colleges North Showa Zone, Amhara Region, Ethiopia 2016 // Psychiatry J, 2018. 2018: p. 7534937.
2. Abut Y.C., Kitapcioglu D., Erkalp K., Toprak N., Boztepe A., Sivrikaya U., Paksoy I., Gur E.K., Eren G., Bilen A. Job burnout in 159 anesthesiology trainees // Saudi J Anaesth, 2012. 6(1): p. 46-51.
3. Alghamdi S.A., Alqarni A.A., Alghamdi A.F., Alghamdi T.K., Hasosah N.M., Aga S.S., Khan M.A. Knowledge, attitude, and practices regarding dietary habits among medical and non-medical university students // J Family Med Prim Care, 2021. 10(9): p. 3436-3443.
4. AlJaber M.I., Alwehaibi A.I., Algaeed H.A., Arafah A.M., Binsebayel O.A. Effect of academic stressors on eating habits among medical students in Riyadh, Saudi Arabia // J Family Med Prim Care, 2019. 8(2): p. 390-400.
5. Balan S.A., Bubenek-Turconi S.I., Droc G., Marinescu E., Nita E., Popa M.C., Popescu-Spineni D., Tomescu D. Burnout syndrome in the Anaesthesia and Intensive Care Unit // Rom J Anaesth Intensive Care, 2019. 26(1): p. 31-36.
6. Bertsias G., Mammas I., Linardakis M., Kafatos A. Overweight and obesity in relation to cardiovascular disease risk factors among medical students in Crete, Greece // BMC Public Health, 2003. 3: p. 3.
7. Books C., Coody L.C., Kauffman R., Abraham S. Night Shift Work and Its Health Effects on Nurses // Health Care Manag (Frederick), 2017. 36(4): p. 347-353.
8. Burisch M. A longitudinal study of burnout: The relative importance of dispositions and experiences // Work & Stress, 2002. 16(1): p. 1-17.
9. Chang W.P., Peng Y.X. Differences between fixed day shift workers and rotating shift workers in gastrointestinal problems: a systematic review and meta-analysis. Ind Health, 2021. 59(2): p. 66-77.
10. Cho Y.S., Lee S., Yoon J.H., Lee J., Park J.B., Lee K.J., Jeong I. Short rest between shifts and risk of hypertension in hospital workers // J Hypertens, 2020. 38(2): p. 211-217.
11. Crowley J., Ball L., Hiddink G.J. Nutrition in medical education: a systematic review // Lancet Planet Health, 2019. 3(9): p. e379-e389.
12. D'Ettorre G., Pellicani V., Greco M., Caroli A., Mazzotta M. Metabolic syndrome in shift healthcare workers // Med Lav, 2019. 110(4): p. 285-292.
13. D’Ettorre G., Pellicani V., Greco M., Mazzotta M., Vullo A. Assessing and managing the shift work disorder in healthcare workers // Med Lav, 2018. 109(2): p. 144-150.
14. Daouda O.S., Hocine M.N., Temime L. Determinants of healthcare worker turnover in intensive care units: A micro-macro multilevel analysis // PLoS One, 2021. 16(5): p. e0251779.
15. de Freitas Eda S., Canuto R., Henn R.L., Olinto B.A., Macagnan J.B., Pattussi M.P., Busnello F.M., Olinto M.T. Alteration in eating habits among shift workers of a poultry processing plant in southern Brazil // Cien Saude Colet, 2015. 20(8): p. 2401-10.
16. Erschens R., Keifenheim K.E., Herrmann-Werner A., Loda T., Schwille-Kiuntke J., Bugaj T.J., Nikendei C., Huhn D., Zipfel S., Junne F. Professional burnout among medical students: Systematic literature review and meta-analysis // Med Teach, 2019. 41(2): p. 172-183.
17. Figueiro M.G., White R.D. Health consequences of shift work and implications for structural design // J Perinatol, 2013. 33 Suppl 1: p. S17-23.
18. Ganesan S., Magee M., Stone J.E., Mulhall M.D., Collins A., Howard M.E., Lockley S.W., Rajaratnam S.M.W., Sletten T.L. The Impact of Shift Work on Sleep, Alertness and Performance in Healthcare Workers // Sci Rep, 2019. 9(1): p. 4635.
19. Gao Y., Gan T., Jiang L., Yu L., Tang D., Wang Y., Li X., Ding G. Association between shift work and risk of type 2 diabetes mellitus: a systematic review and dose-response meta-analysis of observational studies // Chronobiol Int, 2020. 37(1): p. 29-46.
20. Goldberg R., Boss R.W., Chan L., Goldberg J., Mallon W.K., Moradzadeh D., Goodman E.A., McConkie M.L. Burnout and its correlates in emergency physicians: four years' experience with a wellness booth // Acad Emerg Med, 1996. 3(12): p. 1156-64.
21. Gopalakrishnan S., Ganeshkumar P., Prakash M.V., Christopher Amalraj V. Prevalence of overweight/obesity among the medical students, Malaysia // Med J Malaysia, 2012. 67(4): p. 442-4.
22. Gupta C.C., Coates A.M., Dorrian J., Banks S. The factors influencing the eating behaviour of shiftworkers: what, when, where and why // Ind Health, 2019. 57(4): p. 419-453.
23. Haus E., Reinberg A., Mauvieux B., Le Floc'h N., Sackett-Lundeen L., Touitou Y. Risk of obesity in male shift workers: A chronophysiological approach. Chronobiol Int, 2016. 33(8): p. 1018-36.
24. Ibrahim N.K., Mahnashi M., Al-Dhaheri A., Al-Zahrani B. et al. Risk factors of coronary heart disease among medical students in King Abdulaziz University, Jeddah, Saudi Arabia // BMC Public Health, 2014. 14: p. 411.
25. Jawed S., Tariq S., Tariq S., Kamal A. Frequency of nutritional anemia among female medical students of Faisalabad // Pak J Med Sci, 2017. 33(2): p. 398-403.
26. Juntunen J., Asp S., Olkinuora M., Aarimaa M., Strid L., Kauttu K. Doctors' drinking habits and consumption of alcohol // BMJ, 1988. 297(6654): p. 951-4.
27. Kaetsu A., Fukushima T., Moriyama M., Shigematsu T. Smoking behavior and related lifestyle variables among physicians in Fukuoka, Japan: a cross sectional study // J Epidemiol, 2002. 12(3): p. 199-207.
28. Kulkarni K., Schow M., Shubrook J.H. Shift Workers at Risk for Metabolic Syndrome // J Am Osteopath Assoc, 2020. 120(2): p. 107-117.
29. Landrigan C.P., Czeisler C.A., Barger L.K., Ayas N.T., Rothschild J.M., Lockley S.W. Harvard Work Hours Health and Safety Group. Effective implementation of work-hour limits and systemic improvements // Jt Comm J Qual Patient Saf, 2007. 33 (11 Suppl): p. 19-29.
30. Laraqui O., Manar N., Laraqui S., Boukili M., Ghailan T., Deschamps F., El Houssine Laraqui C. Job perception and well-being among healthcare workers in Morocco // Sante Publique, 2017. 29(6): p. 887-895.
31. Ledda C., Cina D., Matera S., Mucci N., Bracci M., Rapisarda V. High HOMA-IR Index in Healthcare Shift Workers. Medicina (Kaunas), 2019. 55(5).
32. Lemaire J.B., Wallace J.E., Dinsmore K., Roberts D. Food for thought: an exploratory study of how physicians experience poor workplace nutrition // Nutr J, 2011. 10(1): p. 18.
33. Lockley S.W., Barger L.K., Ayas N.T., Rothschild J.M., Czeisler C.A., Landrigan C.P., Harvard H. Effects of health care provider work hours and sleep deprivation on safety and performance // Jt Comm J Qual Patient Saf, 2007. 33(11 Suppl): p. 7-18.
34. Loef B., Nanlohy N.M., Jacobi R.H.J., van de Ven C., Mariman R., van der Beek A.J., Proper K.I., van Baarle D. Immunological effects of shift work in healthcare workers // Sci Rep, 2019. 9(1): p. 18220.
35. Mahran G., Taher A., Saleh N. Challenges and work crisis facing critical care nurses // Egyptian Nursing Journal, 2017. 14(3): p. 235-241.
36. McElroy S.F., Olney A., Hunt C., Glennon C. Shift work and hospital employees: A descriptive multi-site study // Int J Nurs Stud, 2020. 112: p. 103746.
37. Meerlo P., Koehl M., van der Borght K., Turek F.W. Sleep restriction alters the hypothalamic-pituitary-adrenal response to stress // J Neuroendocrinol, 2002. 14(5): p. 397-402.
38. Morris C.J., Yang J.N., Garcia J.I., Myers S., Bozzi I., Wang W., Buxton O.M., Shea S.A., Scheer F.A. Endogenous circadian system and circadian misalignment impact glucose tolerance via separate mechanisms in humans // Proc Natl Acad Sci U S A, 2015. 112(17): p. E2225-34.
39. Mota M.C., Waterhouse J., De-Souza D.A., Rossato L.T., Silva C.M., Araujo M.B., Tufik S., de Mello M.T., Crispim C.A. Association between chronotype, food intake and physical activity in medical residents // Chronobiol Int, 2016. 33(6): p. 730-9.
40. Musaiger A.O., Al-Khalifa F., Al-Mannai M. Obesity, unhealthy dietary habits and sedentary behaviors among university students in Sudan: growing risks for chronic diseases in a poor country. Environ Health Prev Med // 2016. 21(4): p. 224-30.
41. Nisar N., Qadri M.H., Fatima K., Perveen S. Dietary habits and life style among the students of a private medical university Karachi // J Pak Med Assoc, 2009. 59(2): p. 98-101.
42. Nollet M., Wisden W., Franks N.P. Sleep deprivation and stress: a reciprocal relationship // Interface Focus, 2020. 10(3): p. 20190092.
43. Ohida N., Otsuka Y., Kaneita Y., Nakagome S., Jike M., Itani O., Ohida T. Factors Related to Alcohol Consumption Among Japanese Physicians // Asia Pac J Public Health, 2018. 30(3): p. 296-306.
44. Oishi M., Suwazono Y., Sakata K., Okubo Y., Harada H., Kobayashi E., Uetani M., Nogawa K. A longitudinal study on the relationship between shift work and the progression of hypertension in male Japanese workers // J Hypertens, 2005. 23(12): p. 2173-8.
45. Oro P., Esquerda M., Mas B., Vinas J., Yuguero O., Pifarre J. Effectiveness of a Mindfulness-Based Programme on Perceived Stress, Psychopathological Symptomatology and Burnout in Medical Students // Mindfulness (N Y), 2021. 12(5): p. 1138-1147.
46. Potter G.D.M., Wood T.R. The Future of Shift Work: Circadian Biology Meets Personalised Medicine and Behavioural Science // Front Nutr, 2020. 7: p. 116.
47. Quick J.C., Henderson D.F. Occupational Stress: Preventing Suffering, Enhancing Wellbeing // Int J Environ Res Public Health, 2016. 13(5).
48. Reed D.A., Fletcher K.E., Arora V.M. Systematic review: association of shift length, protected sleep time, and night float with patient care, residents' health, and education // Ann Intern Med, 2010. 153(12): p. 829-42.
49. Reynolds A.C., Paterson J.L., Ferguson S.A., Stanley D., Wright K.P., Dawson D. The shift work and health research agenda: Considering changes in gut microbiota as a pathway linking shift work sleep loss and circadian misalignment, and metabolic disease // Sleep Med Rev, 2017. 34: p. 3-9.
50. Sateia M.J. International classification of sleep disorders-third edition: highlights and modifications // Chest, 2014. 146(5): p. 1387-1394.
51. Savic S., Gavran L., Tesanovic G. Assessment of physical activity and body weight among medical students in Banja Luka, Bosnia and Herzegovina // Med Glas (Zenica), 2020. 17(1): p. 188-193.
52. Sgoifo A., Buwalda B., Roos M., Costoli T., Merati G., Meerlo P. Effects of sleep deprivation on cardiac autonomic and pituitary-adrenocortical stress reactivity in rats // Psychoneuroendocrinology, 2006. 31(2): p. 197-208.
53. Shah T., Purohit G., Nair S.P., Patel B., Rawal Y., Shah R.M. Assessment of obesity, overweight and its association with the fast food consumption in medical students // J Clin Diagn Res, 2014. 8(5): p. CC05-7.
54. Shanafelt T.D., Boone S., Tan L., Dyrbye L.N., Sotile W., Satele D., West C.P., Sloan J., Oreskovich M.R. Burnout and satisfaction with work-life balance among US physicians relative to the general US population // Arch Intern Med, 2012. 172(18): p. 1377-85.
55. Souza R.V., Sarmento R.A., de Almeida J.C., Canuto R. The effect of shift work on eating habits: a systematic review // Scand J Work Environ Health, 2019. 45(1): p. 7-21.
56. Suwazono Y., Dochi M., Sakata K., Okubo Y., Oishi M., Tanaka K., Kobayashi E., Nogawa K. Shift work is a risk factor for increased blood pressure in Japanese men: a 14-year historical cohort study // Hypertension, 2008. 52(3): p. 581-6.
57. Tanaka M., Mizuno K., Fukuda S., Shigihara Y., Watanabe Y. Relationships between dietary habits and the prevalence of fatigue in medical students // Nutrition, 2008. 24(10): p. 985-9.
58. Thomas M.R., Dyrbye L.N., Huntington J.L., Lawson K.L., Novotny P.J., Sloan J.A., Shanafelt T.D. How do distress and well-being relate to medical student empathy? A multicenter study // J Gen Intern Med, 2007. 22(2): p. 177-83.
59. Thorpy M. Understanding and diagnosing shift work disorder // Postgrad Med, 2011. 123(5): p. 96-105.
60. Torquat, L., Mielke G.I., Brown W.J., and Kolbe-Alexander T. Shift work and the risk of cardiovascular disease. A systematic review and meta-analysis including dose-response relationship // Scand J Work Environ Health, 2018. 44(3): p. 229-238.
61. Vanttola P., Puttonen S., Karhula K., Oksanen T., Harma M. Prevalence of shift work disorder among hospital personnel: A cross-sectional study using objective working hour data // J Sleep Res, 2020. 29(3): p. e12906.
62. Vargas I. and Lopez-Duran N. Investigating the effect of acute sleep deprivation on hypothalamic-pituitary-adrenal-axis response to a psychosocial stressor // Psychoneuroendocrinology, 2017. 79: p. 1-8.
63. Vibhute N.A., Shah U., Belgaumi U., Kadashetti V., Bommanavar S., Kamate W. Prevalence and awareness of nutritional anemia among female medical students in Karad, Maharashtra, India: A cross-sectional study // J Family Med Prim Care, 2019. 8(7): p. 2369-2372.
64. Weaver M.D., Vetter C., Rajaratnam S.M.W., O'Brien C.S., Qadri S., Benca R.M., Rogers A.E., Leary E.B., Walsh J.K., Czeisler C.A., Barger L.K. Sleep disorders, depression and anxiety are associated with adverse safety outcomes in healthcare workers: A prospective cohort study // J Sleep Res, 2018. 27(6): p. e12722.
65. Wilf Miron R., Malatskey L., Rosen L.J. Health-related behaviours and perceptions among physicians: results from a cross-sectional study in Israel // BMJ Open, 2019. 9(9): p. e031353.
66. Winston J., Johnson C., Wilson S. Barriers to healthy eating by National Health Service (NHS) hospital doctors in the hospital setting: results of a cross-sectional survey // BMC Res Notes, 2008. 1: p. 69.
67. Wong H., Wong M.C., Wong S.Y., Lee A. The association between shift duty and abnormal eating behavior among nurses working in a major hospital: a cross-sectional study // Int J Nurs Stud, 2010. 47(8): p. 1021-7.
68. Wright K.P., Jr., Drake A.L., Frey D.J., Fleshner M., Desouza C.A., Gronfier C., Czeisler C.A. Influence of sleep deprivation and circadian misalignment on cortisol, inflammatory markers, and cytokine balance // Brain Behav Immun, 2015. 47: p. 24-34.
69. Wu Y.S., Tzeng W.C., Chu C.M., Wang W.Y. Metabolic Syndrome and Its Related Factors among Hospital Employees: A Population-Based Cohort Study // Int J Environ Res Public Health, 2021. 18(18).
70. Yousif M.M., Kaddam L.A., Humeda H.S. Correlation between physical activity, eating behavior and obesity among Sudanese medical students Sudan // BMC Nutr, 2019. 5: p. 6.
71. Zhang C., Yang L., Liu S., Ma S., Wang Y., Cai Z., Du H., Li R., Kang L., Su M., Zhang J., Liu Z., Zhang B. Survey of Insomnia and Related Social Psychological Factors Among Medical Staff Involved in the 2019 Novel Coronavirus Disease Outbreak // Front Psychiatry, 2020. 11: p. 306.
Көрген адамдардың саны: 88
Мақалалар санаты:
Әдебиеттерге шолу
Библиографиялық сілтемелер
Ыдырышева К.К., Магзумова Р.З., Сазонов В.Г. Ауысымдық жұмыс режимінің медицина қызметкерлердің тамақтану әдеті мен денсаулығына әсері. Әдеби шолу // Ғылым және Денсаулық сақтау. 2022. 2 (Т.24). Б. 140-148. doi: 10.34689/SH.2022.24.2.017Ұқсас жариялымдар:
ІШ АСУЫНЫҢ ЗАРАҚАТЫНДАҒЫ ДИАГНОСТИКАЛЫҚ ЖӘНЕ ЕМДЕУ ЛАПАРОСКОПИЯСЫ. ӘДЕБИЕТТЕРДІ ШОЛУ.
БІРІНШІЛІК БИЛИАРЛЫ ХОЛАНГИТІ БАР НАУҚАСТАРДЫҢ ӨМІР САПАСЫ МЕН ОНЫ БАҒАЛАУДЫҢ ӘДІСТЕРІ
БАУЫРДЫҢ ДӘРІЛІК-ИНДУКЦИЯЛАНҒАН ЗАҚЫМДАНУЫ ЖӘНЕ ГЕНДЕРЛІК АЙЫРМАШЫЛЫҚТАР
КӨП АҒЗАЛЫ ДИСФУНКЦИЯСЫ БАР НАУҚАСТАРДАҒЫ ИНТРААБДОМИНАЛЬДЫ ГИПЕРТЕНЗИЯ МЕН АСҚАЗАН-ІШЕК ЖОЛДАРЫНЫҢ ЗАҚЫМДАНУ МАРКЕРЛЕРІНІҢ ӨЗАРА БАЙЛАНЫСЫ
ЖЕДЕЛ КОРОНАРЛЫҚ СИНДРОМ МЕН КӨМІРСУЛАР АЛМАСУЫНЫҢ БҰЗЫЛУЫНЫҢ БАЙЛАНЫСЫ