АКАДЕМИЯЛЫҚ ЖӘНЕ ҚОЛДАНБАЛЫ БАКАЛАВРИАТ СТУДЕНТТЕРІ АРАСЫНДАҒЫ ДӘЛЕЛДІ МЕЙІРБИКЕЛІК ПРАКТИКАДАҒЫ БІЛІМ, КӨЗҚАРАС ЖӘНЕ МІНЕЗ-ҚҰЛЫҚ ДОМЕНДЕРІН САЛЫСТЫРМАЛЫ ТАЛДАУ
Кіріспе. Медбикелерді дәлелді тәжірибеге үйрету-бұл бакалавриатта оқып жүргенде басталатын және олардың мейірбикелік мансабында жалғасатын тұрақты процесс. Академиялық бакалавриат деңгейінде дәлелді мейіргерлік практиканы (ДМП) оқытудың барабарлығы мен тиімділігін зерттеу Қазақстан Республикасында 2019 жылы Erasmus+ қолдауымен ProInCa ("Promoting the Innovation Capacity of Higher Education in Nursing during Health Services' Transition") жобасы шеңберінде басталды. Колледждер мен медициналық жоғары оқу орындарында дәлелді мейірбикелік практика курсы енгізілген сәттен бастап 4 жылдан кейін аталған пәнді жүргізудің тиімділігі бойынша ағымдағы ахуалды мониторингілеу қажеттілігі туындады.
Зерттеудің мақсаты: пәнді одан әрі оңтайландыру үшін мейірбике ісінің қолданбалы және академиялық бакалавриат деңгейлеріндегі ДМП бойынша білім беру бағдарламаларының тиімділігін бағалау және салыстыру.
Зерттеу материалдары мен әдістері. "Білім, көзқарас және мінез-құлық домендерін бағалау арқылы дәлелді тәжірибені оқыту мен оқытуды бағалау" сауалнамасын қолдана отырып, анонимді онлайн-сауалнама жүргізілді. Астана қ. "Даналық" колледжі мен Жоғары Медициналық колледжінің екінші курсының жүз алпыс үш студенті және "Семей медицина университеті" КЕАҚ-да біліктілікті арттыру циклынан өткен жүз қырық бес медбикеден 2023 жылдың қыркүйегінде ДМП курсына дейін және одан кейін сұхбат алынды. Статистикалық маңыздылық деңгейін бағалау үшін студенттің жұптасқан Т-критерийі қолданылды.
Нәтижелер. "Білім" саласында академиялық бакалавриат студенттері күнделікті тәжірибеде ДМП білім мен дағдылардың маңыздылығы туралы төмен түсінік көрсетті (16,16±2,07 қарсы 19,1±1,84; p= 0,001), ал қолданбалы бакалавриат студенттері оқуға дейін де, одан кейін де тұрақты жоғары деңгейде болды (21,76±2,87 қарсы 21,94±3,36; p=0,001). "Қарым-қатынас" саласындағы айтарлықтай айырмашылықтар салыстырмалы топтар арасында да айқын болды, академиялық бакалавриат студенттері ДМП практикалық тәсіл ретінде үлкен күмәнмен қарады. Осы скептицизмге қарамастан, академиялық бакалавриат студенттері ДМП білімі мен дағдыларын күнделікті тәжірибеде қолдануға үлкен сенімділік танытты (20,66±6,87 қарсы 23,28±5,58; p=0,001), сонымен қатар ДМП өзінің қазіргі және болашақ жұмысына енгізуге жоғары дайындық (34,05±4,69 қарсы 36,2±3,75; p=0,001).
Қорытындылар. Осылайша, қолданбалы және академиялық бакалавриат студенттері дәлелді практика курсынан кейін білімнің жақсарғанын көрсетті, оны кәсіби қызметінде қолдануға дайын екендіктерін білдірді, дегенмен мейірбике ісін өнер ретінде қабылдау әлі де өз тәжірибесіне және пациентке жеке көзқарасқа баса назар аудара отырып сақталады.
Перизат А. Каражигитова1,
Лаура Т. Касым1*, https://orcid.org/0000-0003-4448-6455,
Асия А. Кусаинова2, https://orcid.org/0000-0002-5738-0804,
Жулдыз Т. Жетмекова2, https://orcid.org/0000-0001-8510-7023
Дана К. Кожахметова2, https://orcid.org/0000-0002-8367-1461
Айнур С. Ботабаева2,
Алмас A. Кусаинов1, https://orcid.org/0000-0003-1003-1735
Дарья А. Жунисова2,
Гульмира А. Дербисалина1, https://orcid.org/0000-0003-3704-5061
1 «Астана медицина университеті» КеАҚ, Астана қ., Қазақстан Республикасы;
2 «Семей медицина университеті» КеАҚ, Семей қ., Қазақстан Республикасы.
1. Anderson J.J., Mokracek M., Lindy C.N. A nursing quality program driven by evidence-based practice. // Nurs Clin North Am. 2009. 44(1):83-xi. doi:10.1016/j.cnur.2008.10.012
2. Beyea S.C., Slattery M.J. Historical perspectives on evidence-based nursing // Nursing Science Quarterly. 2013. Т. 26. №.2. С.152-155.
3. Bjorkstrom M.E., Johansson I.S., Hamrin E.K.F., Athlin E.E. Swedish nursing students’ attitudes to and awareness of research and development within nursing // Journal of Advanced Nursing. 2003. 41, 393–402.
4. Bonner A., Sando J. Examining the knowledge, attitude and use of research by nurses // J Nurs Manag [Internet]. 2008.16(3):334-43. [cited 2023 Oct 8]. Available from: https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/18324993
5. Bostrom A.M., Ehrenberg A., Gustavsson J.P., Wallin L. Registered nurses’ application of evidence-based practice: a national survey // Journal of Evaluation in Clinical Practice, 2009. 15, 1159– 1163.
6. Brown C.E., Kim S.C., Stichler J.F., Fields W. Predictors of knowledge, attitudes, use and future use of evidence-based practice among baccalaureate nursing students at two universities // Nurse Education Today. 2010. 30, 521–527.
7. Burns H.K., Foley S.M. Building a foundation for an evidence-based approach to practice: teaching basic concepts to undergraduate freshman students // Journal of Professional Nursing. 2005. Т. 21. №.6. С. 351-357.
8. Cheng H.M., Guo F.R., Hsu T.F., Chuang S.Y., Yen H.T., Lee F.Y., Yang Y.Y., Chen T.L., Lee W.S., Chuang C.L., Chen C.H., Ho T. Two strategies to intensify evidence-based medicine education of undergraduate students: a randomised controlled trial // Ann Acad Med Singap. 2012 Jan. 41(1):4-11. PMID: 22499474.
9. Engle R.L., Mohr D.C., Holmes S.K. et al. Evidence-based practice and patient-centered care: Doing both well // Health Care Manage Rev. 2021. 46(3):174-184. doi:10.1097/HMR.0000000000000254
10. Florin J., Ehrenberg A., Wallin L., Gustavsson P. Educational support for research utilization and capability beliefs regarding evidence-based practice skills: a national survey of senior nursing students // Journal of Advanced Nursing. 2012. 68, 888–897.
11. Forsman H., Wallin L., Gustavsson P., Rudman A. Nursing students’ intentions to use research as a predictor of use one year post graduation: a prospective study // International Journal of Nursing Studies. 2012. 49, 1155–1164.
12. Halabi J.O., Hamdan-Mansour A. Attitudes of Jordanian nursing students towards nursing research // Journal of Research in Nursing. 2010. 17, 363– 373.
13. Henderson A., Cooke M., Creedy D.K., Walker R. Nursing students’ perceptions of learning in practice environments: a review // Nurse Education Today. 2012. 32, 299–302.
14. Higgins G., Spencer R.L., Kane R. A systematic review of the experiences and perceptions of the newly qualified nurse in the United Kingdom // Nurse Education Today. 2010. 30, 499–508.
15. Jia Y., Zhuang X., Zhang Y., Meng G., Qin S., Shi W.X., Wu X., Zhang Y.P. Adaptation and validation of the Evidence-based Practice Profile Questionnaire (EBP2Q) for clinical postgraduates in a Chinese context // BMC Med Educ. 2023 Aug 21. 23(1):588. doi: 10.1186/s12909-023-04594-6. PMID: 37605185. PMCID: PMC10440888.
16. Johnston J.M., Leung G.M., Fielding R., Tin K.Y., Ho L.M. The development and validation of a knowledge, attitude and behaviour questionnaire to assess undergraduate evidence-based practice teaching and learning // Med Educ. 2003 Nov. 37(11):992-1000. doi: 10.1046/j.1365-2923.2003.01678.x. PMID: 14629412.
17. Kassym L., Akhmetova A., Zhetmekova Zh., Bahun M. Effectiveness of evidence-based nursing educational materials for Kazakhstan undergraduate nursing students // 13th International scientific conference «Responsibilities of health policy – makers and managers for the retention and development of nurses and other healthcare professionals - 2020: International year of the nurse and the midwife» Jesenice, 2020. p.179-184
18. Kerr H., Rainey D. (Addressing the current challenges of adopting evidence-based practice in nursing // British Journal of Nursing, 2021. 30(16), 970-974. https://doi.org/10.12968/bjon.2021.30.16.970
19. Kyriakoulis K. et al. Educational strategies for teaching evidence-based practice to undergraduate health students: systematic review // Journal of educational evaluation for health professions. 2016. Т. 13. С 1-9
20. Ma X., Xu B., Liu Q., Zhang Y., Xiong H., Li Y. Effectiveness of evidence-based medicine training for undergraduate students at a Chinese Military Medical University: a self-controlled trial // BMC Med Educ. 2014 Jul 4. 14:133. doi: 10.1186/1472-6920-14-133. PMID: 24996537. PMCID: PMC4091652
21. Mackey A., Bassendowski S. The history of evidence-based practice in nursing education and practice // Journal of professional nursing. 2017. Т.33. №.1. С.51-55.
22. Majid S., Foo S., Luyt B. et al. Adopting evidence-based practice in clinical decision making: nurses' perceptions, knowledge, and barriers // J Med Libr Assoc. 2011. 99(3):229-236. doi:10.3163/1536-5050.99.3.010
23. Melanie H., Rahim L., Léonie H., Cesar A.H. Feasibility of a new clinical journal club implementation and its association with knowledge, attitudes, and application of evidence-based practice among chiropractic students and trainees: a beforeand-after healthcare education improvement study // Chiropractic & Manual Therapies. 2023. 23:588 https://doi.org/10.1186/s12909-023-04594-6.
24. Moch S.D., Cronje R.J., Branson J. Part I. Undergraduate nursing evidence-based practice education: Envisioning the role of students // Journal of Professional Nursing, 2010, 26(1), 5–13. DOI: 10.1016/j.profnurs.2009.01.015.
25. Ryan E.J. Undergraduate nursing students' attitudes and use of research and evidence-based practice - an integrative literature review // J Clin Nurs. 2016 Jun. 25(11-12):1548-56. doi: 10.1111/jocn.13229. Epub 2016 Mar 16. PMID: 26990808.
26. Sams L., Penn B.K., Facteau L. The challenge of using evidence-based practice // Journal of Nursing Administration. 2004. 34:407-414.
27. Saunders H., Gallagher-Ford L., Kvist T., Vehviläinen-Julkunen K. Practicing Healthcare Professionals' Evidence-Based Practice Competencies: An Overview of Systematic Reviews // Worldviews Evid Based Nurs. 2019 Jun. 16(3):176-185. doi: 10.1111/wvn.12363. Epub 2019 May 10. PMID: 31074582.
28. Sukkarieh-Haraty O., Hoffart N. Integrating Evidence-Based Practice into a Lebanese Nursing Baccalaureate Program: Challenges and Successes // Int J Nurs Educ Scholarsh. 2017 Oct 3. 14(1):/j/ijnes.2017.14.issue-1/ijnes-2017-0026/ijnes-2017-0026.xml. doi: 10.1515/ijnes-2017-0026. PMID: 28976908.
29. Young T., Rohwer A., Volmink J., Clarke M. What are the effects of teaching evidence-based health care (EBHC)? Overview of systematic reviews // PLoS One. 2014 Jan 28. 9(1):e86706. doi: 10.1371/journal.pone.0086706. PMID: 24489771; PMCID: PMC3904944.
30. Zadeh H.H., Khajeali N., Khalkhali H., Mohammadpour Yo. Effect of evidence-based nursing on critical thinking disposition among nursing students // Life Science Journal. 2014. 11. 487-491.
Көрген адамдардың саны: 34
Мақалалар санаты:
Медициналық білімберу
Библиографиялық сілтемелер
Каражигитова П.А., Касым Л.Т., Кусаинова А.А., Жетмекова Ж.Т., Кожахметова Д.К., Ботабаева А.С., Кусаинов А.A., Жунисова Д.А., Дербисалина Г.А. Академиялық және қолданбалы бакалавриат студенттері арасындағы дәлелді мейірбикелік практикадағы білім, көзқарас және мінез-құлық домендерін салыстырмалы талдау // Ғылым және Денсаулық сақтау. 2024. 1 (Т.26). Б. 221-231. DOI 10.34689/SH.2024.26.1.026Ұқсас жариялымдар:
2022-2023 ОҚУ ЖЫЛЫНДАҒЫ ҚОҒАМДЫҚ ДЕНСАУЛЫҚ САҚТАУ, СТОМАТОЛОГИЯ, ФАРМАЦИЯ ЖӘНЕ МЕЙІРГЕР ІСІ МЕКТЕБІНІҢ БІЛІМ АЛУШЫЛАРЫНЫҢ ПӘНДЕРІН ҚОРЫТЫНДЫ БАҒАЛАУДЫ ТАЛДАУ
ХАЛЫҚАРАЛЫҚ АКАДЕМИЯЛЫҚ ҰТҚЫРЛЫҚТЫ ЖӘНЕ ШЕТЕЛДЕН СТУДЕНТТЕРДІ ҚАБЫЛДАУДЫ ЖҮЙЕЛЕУ: СЕМЕЙ МЕН ЖАПОНИЯДА (КОЧИ ЖӘНЕ ХИРОСИМА) ОДАН ӘРІ БІРЛЕСКЕН ЖҰМЫСТАРДЫ ОРНАТУҒА ҰМТЫЛУ
АКАДЕМИЯЛЫҚ ЖӘНЕ ҚОЛДАНБАЛЫ БАКАЛАВРИАТ СТУДЕНТТЕРІ АРАСЫНДАҒЫ ДӘЛЕЛДІ МЕЙІРБИКЕЛІК ПРАКТИКАДАҒЫ БІЛІМ, КӨЗҚАРАС ЖӘНЕ МІНЕЗ-ҚҰЛЫҚ ДОМЕНДЕРІН САЛЫСТЫРМАЛЫ ТАЛДАУ
2022-2023 ОҚУ ЖЫЛЫНДАҒЫ МЕДИЦИНА МЕКТЕБІНІҢ БІЛІМ АЛУШЫЛАРЫНЫҢ ПӘНДЕРІН ҚОРЫТЫНДЫ БАҒАЛАУДЫ ТАЛДАУ
ЖОҒАРЫ БІЛІМ БЕРУДЕГІ ҚОҒАМДЫҢ ДЕНСАУЛЫҚ САҚТАУЫНДАҒЫ КӘСІП АРАЛЫҚ ЫНТЫМАҚТАСТЫҚ ЖӘНЕ БОЛАШАҚ МАМАНДАР ПЕРСПЕКТИВАСЫ