ШЫҒЫС ҚАЗАҚСТАНДА АРТЕРИЯЛЫҚ ГИПЕРТОНИЯМЕН АУЫРАТЫН НАУҚАСТАРДА АНТИГИПЕРТЕНЗИВТІК ТЕРАПИЯНЫҢ БЕЙІМДІЛІГІНЕ ӘСЕР ЕТЕТІН ФАКТОРЛАР
Зерттеу мақсаты – Шығыс Қазақстан тұрғындары популяциясында артериалды гипертензиямен ауыратын науқастардың медикаментозды терапияға бейімділігіне әлеуметтік-экономикалық, клиникалық және фармакоэпидемиологиялық факторлардың әсер ету анализі.
Материалдар мен әдістер: Зерттеу дизайны – бірмезеттік көлденең зерттеу. Зерттеуге 25-80 жас аралығындағы артериалды гипертензиямен ауыратын 2346 науқас алынған, соның ішінде 1281 ер адам(54,6%) және 1065 әйел адам (45,4%). Орташа жас 55,2±1,1 жыл.
Артериалды гипертензиямен ауыратын науқастардың медикаментозды терапияға бейімділігі бағаланды. Бейімділіктің дәрежесіне байланысты зерттелгендер 3 топқа бөлінді: «жоқ», «жартылай», «толық». Бейімділікке әсер ету факторлары ретінде: жыныс, жас,экономикалық статус, АҚҚ жоғарылау дәрежесі(шектелген систолиялық АГ вариантын қосқанда), жүрек және қантамыр жүйесі жағынан асқынулардың болуы,қосалқы аурулардың болуы (ЖИА, қантты диабет), медикаментозды терапия варианты.
Зерттеу нәтижелері: Медикаментозды терапияға толық бейімділік 41,1% жағдай, бейімділіктің жоқтығы 26,9% жағдай. Ең төменгі бейімделу жас адамдарда (25-40 жас) – барлық топтағы орташа көрсеткіш айырмасы жоғары( толық бейімделу үшін ер адамдарда р=0,003).
Жоғары бейімділік АГ III дәрежесімен ауыратын науқастарда байқалды, ол АҚҚ жоғарылауы бойынша басқа топтың сәйкес көрсеткіштерінен жоғары болды.ЖИА, ҚД сияқты қосалқы аурулары бар және екеуі де бар науқастарда толық бейімділік ол аурулардың жоқ кездегісінен жиірек байқалды (ЖИА - р<0,001, ҚД - р=0,003). Толық бейімділіктің жоғары көрсеткіші миокард инфарктын басынан өткергендерде анықталды. Анамнезінде АГ асқынулары жоқ науқастармен айырмасы көп (р<0,001). Жоғары бейімділік көрсеткіші жоғары және қанағаттанарлық экономикалық статустағы адамдарда қарапайым адамдарға қарағанда жоғары (р=0,002, р=0,001).
Толық бейімділіктің ең жоғары жиілігі антигипертензивті препараттардың бекітілген комбинациясын қолданғанда байқалды. Ары қарай бета-адреноблокаторлармен, кальций антогонистерімен монотерапия, жеке дәрілік заттардың байланыстары, АИР, ангиотензиндік рецепторлардың блокаторлары тұр. Толық бейімділіктің төмен көрсеткіштері АПФ ингибиторлары, диуретиктер, басқа фармакологиялық топ препараттырнда байқалды.
Бейімділік дамуында медикаментозды терапия вариантының ролі көп дәрежеде III дәрежелі АГ және ИСАГ кезінде көрінеді.
Қорытынды:
Артериялды гипертонияның фармакотерапиясының бейімділігін анықтайтын негізгі факторы қан қысымының жоғарлау дәрежесі болды. Экономикалық фактордың және ілеспелі аурулардың рөлі қалыпты болды.
Бейімділікке ең көп әсерді жүргізілген медикаментозды терапия варианты көрсетті.
Ең жақсы нәтиже препараттардың бекітілген комбинациясын қолдану кезінде байқалды.
Айгерим Е. Мусина, http://orcid.org/0000-0002-0114-5397
Райхан Е. Тулеутаева, http://orcid.org/0000-0001-1312-1965
Семей қаласының Мемлекеттік медицина университеті, Фармакология және дәлелді медицина кафедрасы, Семей қаласы, Казақстан
1. Abegaz T.M., Shehab A., Gebreyohannes E.A., Bhagavathula A.S., Elnour A.A. Noncompliance to antihypertensive drugs: A systematic review and meta-analysis // Medicine (Baltimore). 2017 Jan;96(4):e5641.
2. Arshad A.R. Frequency of Poor Compliance to Antihypertensive Treatment and an Analysis of Clinico-demographic Correlates // J Coll Physicians Surg Pak. 2015 Dec;25(12):911-3.
3. Baggarly S.A., Kemp R.J., Wang X., Magoun A.D. Factors associated with medication compliance and persistence of treatment for hypertension in a Medicaid population // Res Social Adm Pharm. 2014 Nov-Dec;10(6):e99-112.
4. Bautista L.E., Vera-Cala L.M., Colombo C., Smith P. Symptoms of depression and anxiety and compliance to antihypertensive medication // Am J Hypertens. 2012 Apr;25(4):505-11.
5. Calderón-Larrañaga A., Diaz E., Poblador-Plou B., Gimeno-Feliu L.A., Abad-Díez J.M., Prados-Torres A. Non-compliance to antihypertensive medication: The role of mental and physical comorbidity // Int J Cardiol. 2016 Mar 15;207:310-6.
6. Cho S.J., Kim J. Factors associated with noncompliance to antihypertensive medication // Nurs Health Sci. 2014 Dec;16(4):461-7.
7. Cooper L.A. A 41-year-old African American man with poorly controlled hypertension: review of patient and physician factors related to hypertension treatment compliance // JAMA. 2009 Mar 25;301(12):1260-72.
8. Doroszko A., Janus A., Szahidewicz-Krupska E., Mazur G., Derkacz A. Resistant Hypertension // Adv Clin Exp Med. 2016 Jan-Feb;25(1):173-83.
9. Hsu C.I., Hsiao F.Y., Wu F.L., Shen L.J. Compliance and medication utilisation patterns of fixed-dose and free combination of angiotensin receptor blocker/thiazide diuretics among newly diagnosed hypertensive patients: a population-based cohort study // Int J Clin Pract. 2015 Jul;69(7):729-37.
10. Khanam M.A., Lindeboom W., Koehlmoos T.L., Alam D.S., Niessen L., Milton A.H. Hypertension: compliance to treatment in rural Bangladesh - findings from a population-based study // Glob Health Action. 2014 Oct 20;7:25028.
11. Lopatin Iu.M. How to increase the compliance to treatment of patients with arterial hypertension and dyslipidemia: focus on fixed combination of amlodipine and atorvastatin // Kardiologiia (Moscow). 2010;50(7):83-90.
12. Mazza A., Sacco A.P., Townsend D.M., Bregola G., Contatto E., Cappello I., Schiavon L., Ramazzina E., Rubello D. Cost-benefit effectiveness of angiotensin-II receptor blockers in patients with uncomplicated hypertension: A comparative analysis // Biomed Pharmacother. 2017 Apr 14;90:665-669.
13. Mollaoğlu M., Solmaz G., Mollaoğlu M. Compliance to therapy and quality of life in hypertensive patients // Acta Clin Croat. 2015 Dec;54(4):438-44.
14. Peacock E., Krousel-Wood M. Compliance to Antihypertensive Therapy // Med Clin North Am. 2017 Jan;101(1):229-245.
15. Ritchey M., Chang A., Powers C., Loustalot F., Schieb L., Ketcham M., Durthaler J., Hong Y. Vital Signs: Disparities in Antihypertensive Medication Noncompliance Among Medicare Part D Beneficiaries - United States, 2014. MMWR Morb Mortal Wkly Rep. 2016. Sep 16;65(36):967-76.
16. Sarkar T., Singh N.P. Epidemiology and Genetics of Hypertension // J Assoc Physicians India. 2015 Sep;63(9):61-98.
17. Sonawane Deshmukh K.B., Qian J., Garza K.B., Wright B.M., Zeng P., Ganduglia Cazaban C.M., Hansen R.A. Achieving Compliance After First-Line Antihypertensive Treatment: Should Fixed-Dose Combinations Receive Priority? //J Clin Hypertens (Greenwich). 2016 Sep;18(9):934-41.
18. Stiefelhagen P. First check compliance // MMW Fortschr Med. 2016 Jun 9; 158 (11) : 24.
19. Tedla Y.G., Bautista L.E. Factors associated with false-positive self-reported compliance to antihypertensive drugs // J Hum Hypertens. 2017 May;31(5):320-326.
20. Vrijens B., Antoniou S., Burnier M., de la Sierra A., Volpe M. Current Situation of Medication Compliance in Hypertension // Front Pharmacol. 2017 Mar 1;8:100.
21. Yassine M., Al-Hajje A., Awada S., Rachidi S., Zein S., Bawab W., Bou Zeid M., El Hajj M., Salameh P. Evaluation of medication compliance in Lebanese hypertensive patients // J Epidemiol Glob Health. 2016 Sep;6(3):157-67
Библиографиялық сілтемелер
Мусина А.Е., Тулеутаева Р.Е. Шығыс Қазақстанда артериялық гипертониямен ауыратын науқастарда антигипертензивтік терапияның бейімділігіне әсер ететін факторлар / / Ғылым және Денсаулық сақтау. 2017. №5. Б. 42-54.