АҚТӨБЕ ҚАЛАСЫНЫҢ ПАЦИЕНТТЕРІ МЫСАЛЫНДА ПАРКИНСОН АУРУЫНЫҢ МОТОРЛЫ ЕМЕС БЕЛГІЛЕР
Өзектілігі. Паркинсон ауруы кезіндегі моторлы емес көріністер қозғалтқыш бұзылыстарының көрінісі алдын ала дамиды. Паркинсон ауруында моторлы емес симптомдардың кездесу жиілігінің таралуы 70-тен 100% - ға дейін ауытқиды. Жиі кездесетін моторлы емес симптомдар: танымдық бұзылулар, гипосмия, көздің жылдам қозғалысы (REM-rapid eye movement), ұйқының бұзылуы (RBD-REM sleep behavior disorder), депрессия, іш қату және зәр шығару бұзылыстары. Паркинсон ауруы кезіңдегі моторлы емес симптомдарды уақтылы диагностикалау ерте терапиялық түзетуге ықпал етеді. Бұл мақалада Ақтөбе қаласының пациенттерінде Паркинсон ауруы кезіндегі моторлы емес симптомдардын ерекшеліктері қарастырылады.
Мақсаты. Паркинсон ауруының әр-түрлі сатыларындағы пациенттерде моторлы емес симптомдардын жиілігін, құрылымын және айқындылық дәрежесін зерттеу.
Материалдар мен әдістер. Зерттеу дизайны: бір сатылы көлденең. Зерттеу 2019 жылдың мамырынан 2021 жылдың маусымына дейін жүргізілді. Зерттеу Ақтөбе қаласындағы Батыс Қазақстан Медицина Университетінің жергілікті этикалық комитетінің отырысында мақұлданды, 2019 жылғы 17 мамырдағы № 4 хаттама. Немоторлы симптомдарды бағалау үшін MDS-UPDRS шкаласының 1-ші бөлігі қолданылды-күнделікті өмірдің моторлы емес аспектілері (nM-EDL) сілтеме. Шкаланың бұл бөлігі Паркинсон ауруының моторлы емес белгілерінің пациенттердің күнделікті белсенділігіне әсерін бағалайды. Келесі статистикалық критерийлер қолданылды: Шапиро-Уилка, сипаттамалық статистика: me медианасы, төменгі және жоғарғы квартиль, стандартты ауытқу. Корреляциялық талдау екі сызықтық айнымалы үшін Спирменның параметрлік емес критерийін қолдану арқылы жүргізілді.
Нәтижелер және талқылау:
1. БП бар барлық пациенттерде MDS UPDRS-1 шкаласы бойынша орташа 7,5 баллы бар жеңіл дәрежедегі моторлы емес симптом байқалады.
2. Барлық моторлы емес симптомдардың ішінде когнитивті бұзылулар (89,5%) және мазасыздық (89,5%) айқын болды; допаминді реттеу және зәр шығару бұзылыстарының белгілері аз байқалады-сәйкесінше 4,4% және 2,9%.
3. MDS–UPDRS-1(nM-EDL) шкаласы мен аурудың ұзақтығы (r=0,5, p<0,05) арасындағы орташа тығыздықтағы оң байланыс бар екендігі анықталды. Осылайша, Паркинсон ауруы үдеген кезде моторлы емес симптомдардын артуы айқынды болды.
Қорытынды. Дәрігердің бірінші кезектегі назарын талап ететін моторлы емес симптомтарды айқындап алу керек, себебі бұл «айсбергтің көрінбейтін" бөлігі болып табылады. Невролог дәрігерлердің моторлы емес симптомдарды аңықтауда MDS–UPDRS-1 (nM-EDL) шкаласын қолдануы дертті уақтылы анықтауға, тиісті терапевтік түзетуге және симптомдардың ауырлығын динамикалық бақылауға ықпал етеді.
Айгерим Б. Утегенова1, https://orcid.org/0000-0001-5830-9703
Айгуль П. Ермагамбетова1, https://orcid.org/0000-0002-3230-0433
Гульнар Б. Кабдрахманова1, https://orcid.org/0000-0001-6828-6437
Алима А. Хамидулла1, https://orcid.org/0000-0002-5007-8151
Жанылсын У. Урашева1, https://orcid.org/0000-0003-0041-9218
1 Марат Оспанов атындагы Батыс Қазақстан медицина университеті, Неврология кафедрасы,
Ақтөбе қ., Қазақстан Республикасы.
1. Aarsland D., Creese B., Politis M., Chaudhuri K.R., Ffytche D.H., Weintraub D., Ballard C. Cognitive decline in Parkinson disease // Nat Rev Neurol, 2017. 13(4), 217-231. https://doi.org/10.1038/nrneurol.2017.27
2. Adler C.H., Dugger B.N., Hentz J.G., Hinni M.L., Lott D.G., Driver-Dunckley E., Mehta S., Serrano G., Sue L. I., Duffy A., Intorcia A., Filon J., Pullen J., Walker D.G., Beach T.G. Peripheral Synucleinopathy in Early Parkinson's Disease: Submandibular Gland Needle Biopsy Findings // Movement Disorders, 2016. 31(2), 250-256. https://doi.org/10.1002/mds.26476
3. Al-Qassabi A., Tsao T.S., Racolta A., Kremer T., Cañamero M., Belousov A., et al. Immunohistochemical Detection of Synuclein Pathology in Skin in Idiopathic Rapid Eye Movement Sleep Behavior Disorder and Parkinsonism [Article]. // Movement Disorders. 2021, 36(4), 895-904. https://doi.org/10.1002/mds.28399
4. Alexoudi A., Alexoudi I., Gatzonis S. Parkinson's disease pathogenesis, evolution and alternative pathways: A review [Review] // Revue Neurologique174(10), 699-704. https://doi.org/10.1016/j.neurol.2017.12. 2018
5. Archibald N. K., Clarke M.P., Mosimann U.P., Burn D.J. Visual symptoms in Parkinson's disease and Parkinson's disease dementia // Mov Disord. 2011, 26(13), 2387-2395. https://doi.org/10.1002/mds.23891
6. Armstrong M.J. Advances in dementia with Lewy bodies Review // Therapeutic Advances in Neurological Disorders 2021. 14. https://doi.org/10.1177/17562864211057666
7. Asahina M., Vichayanrat E., Low D.A., Iodice V., Mathias C.J. Autonomic dysfunction in parkinsonian disorders: Assessment and pathophysiology // Journal of Neurology, Neurosurgery and Psychiatry. 2013, 84(6), 674-680. https://doi.org/10.1136/jnnp-2012-303135
8. Barone P., Erro R., Picillo M. Quality of Life and Nonmotor Symptoms in Parkinson's Disease // Int Rev Neurobiol. 2017. 133, 499-516. https://doi.org/10.1016/bs.irn.2017.05.023
9. Booth H.D.E., Wessely F., Connor-Robson N., Rinaldi F., Vowles J., Browne C., Evetts S. G., Hu M. T., Cowley S.A., Webber C., Wade-Martins R. RNA sequencing reveals MMP2 and TGFB1 downregulation in LRRK2 G2019S Parkinson's iPSC-derived astrocytes // Neurobiology of Disease. 2019, 129, 56-66. https://doi.org/10.1016/j.nbd.2019.05.006
10. Carelli V., Musumeci O., Caporali L., Zanna C., La Morgia C., Del Dotto V., Porcelli A.M. et al. Syndromic parkinsonism and dementia associated with OPA1 missense mutations // Annals of Neurology. 2015, 78(1), 21-38. https://doi.org/10.1002/ana.24410
11. Chang A., Fox S.H. Psychosis in Parkinson's Disease: Epidemiology, Pathophysiology, and Management // Drugs. 2016. 76(11), 1093-1118. https://doi.org/10.1007/s40265-016-0600-5
12. Chompoopong P., Reiter-Campeau S. Recent updates in autonomic research: orthostatic hypotension and cognitive function in Parkinson disease and multiple system atrophy, the skin as a window into synuclein pathology, and RFC1 repeat expansions in hereditary sensory autonomic neuropathies // Clinical Autonomic Research 2023. 33(4), 387-389. https://doi.org/10.1007/s10286-023-00968-4
13. Csóka M., Molnár S., Kellos É., Domján G. Problem solving care models of Parkinson's disease introduction: Parkinson's disease // Orvosi Hetilap, 2016., 157(22), 855-868. https://doi.org/10.1556/650.2016.30479
14. Donadio V., Incensi A., Rizzo G. et al. A new potential biomarker for dementia with Lewy bodies: Skin nerve alpha-synuclein deposits // Neurology. 2017, 89(4), 318-326. https://doi.org/10.1212/WNL.0000000000004146
15. Donaghy P.C., McKeith I.G. The clinical characteristics of dementia with Lewy bodies and a consideration of prodromal diagnosis // Alzheimer's Research and Therapy. 2014, 6(4), Article 46. https://doi.org/10.1186/alzrt274
16. Goetz C.G., Tilley B.C., Shaftman S.R., Stebbins G. T., Fahn S., Martinez-Martin P. et al. Movement Disorder Society-sponsored revision of the Unified Parkinson's Disease Rating Scale (MDS-UPDRS): scale presentation and clinimetric testing results // Mov Disord. 2008, 23(15), 2129-2170. https://doi.org/10.1002/mds.22340
17. Goldstein D.S., Low P.A. Clinical evaluation of the autonomic nervous system // Continuum Lifelong Learning in Neurology. 2007. 13(6), 33-49. https://doi.org/10.1212/01.CON.0000299965.28266.ec
18. Guo W., Xu B., Sun H., Ma J., et al. Case Report: Progressive Asymmetric Parkinsonism Secondary to CADASIL Without Dementia // Frontiers in Neurology. 2022. 12, 760164. https://doi.org/10.3389/fneur.2021.760164
19. Hirsch L., Jette N., Frolkis A., Steeves T., Pringsheim T. The Incidence of Parkinson's Disease: A Systematic Review and Meta-Analysis // Neuroepidemiology. 2016. 46(4), 292-300. https://doi.org/10.1159/000445751
20. Hoehn M.M., Yahr M.D. Parkinsonism: onset, progression and mortality // Neurology. 1967, 17(5), 427-442. https://doi.org/10.1212/wnl.17.5.427
21. Hughes A.J., Daniel S.E., Kilford L., Lees A.J. Accuracy of clinical diagnosis of idiopathic Parkinson's disease: a clinico-pathological study of 100 cases // J Neurol Neurosurg Psychiatry, 1992, 55(3), 181-184. https://doi.org/10.1136/jnnp.55.3.181
22. Ikemura M., Saito Y., Sengoku R., Sakiyama Y., Hatsuta H., Kanemaru K., Sawabe M. et al. Lewy body pathology involves cutaneous nerves // Journal of Neuropathology and Experimental Neurology. 2008, 67(10), 945-953. https://doi.org/10.1097/NEN.0b013e318186de48
23. Iodice V., Low D.A., Vichayanrat E., Mathias C.J. Cardiovascular autonomic dysfunction in MSA and Parkinson's disease: similarities and differences // J Neurol Sci. 2011, 310(1-2), 133-138. https://doi.org/10.1016/j.jns.2011.07.014
24. Jagadeesan A. J., Murugesan R., Vimala Devi S., Meera M., Madhumala G., et al. Current trends in etiology, prognosis and therapeutic aspects of Parkinson's disease: a review // Acta Biomed. 2017. 88(3), 249-262. https://doi.org/10.23750/abm.v88i3.6063
25. Jain S. Multi-organ autonomic dysfunction in Parkinson disease // Parkinsonism and Related Disorders, 2011. 17(2), 77-83. https://doi.org/10.1016/j.parkreldis.2010.08.022
26. Kass-Iliyya L., Javed S., Gosal D., Kobylecki C., Marshall A., Petropoulos I.N. et al. Small fiber neuropathy in Parkinson's disease: A clinical, pathological and corneal confocal microscopy study // Parkinsonism and Related Disorders. 2015. 21(12), 1454-1460. https://doi.org/10.1016/j.parkreldis.2015.10.019
27. Khoo T.K., Yarnall A.J., Duncan G.W., Coleman S., O'Brien J.T., Brooks D.J., Barker R.A., Burn D.J. The spectrum of nonmotor symptoms in early Parkinson disease. // Neurology. 2013, 80(3), 276-281. https://doi.org/10.1212/WNL.0b013e31827deb74
28. Krishnan S., Sarma G., Sarma S., Kishore A. Do nonmotor symptoms in Parkinson's disease differ from normal aging? // Mov Disord. 2011, 26(11), 2110-2113. https://doi.org/10.1002/mds.23826
29. Maillet A., Krack P., Lhommée E., Météreau E., Klinger H., Favre E., Le Bars D., Schmitt E. et al. The prominent role of serotonergic degeneration in apathy, anxiety and depression in de novo Parkinson's disease // Brain. 2016. 139(Pt 9), 2486-2502. https://doi.org/10.1093/brain/aww162
30. Nègre-Pagès L., Regragui W., Bouhassira D., Grandjean H., Rascol O. Chronic pain in Parkinson's disease: the cross-sectional French DoPaMiP survey // Mov Disord (2008), 23(10), 1361-1369. https://doi.org/10.1002/mds.22142
31. Orimo S., Suzuki M., Inaba A., Mizusawa H. 123I-MIBG myocardial scintigraphy for differentiating Parkinson's disease from other neurodegenerative parkinsonism: a systematic review and meta-analysis // Parkinsonism Relat Disord. 2012., 18(5), 494-500. https://doi.org/10.1016/j.parkreldis.2012.01.009
32. Postuma R.B., Berg D., Stern M., Poewe W., Olanow C.W., Oertel W., Obeso J. et al. MDS clinical diagnostic criteria for Parkinson's disease // Mov Disord 2015, 30(12), 1591-1601. https://doi.org/10.1002/mds.26424
33. Saito Y., Shioya A., Sano T., Sumikura H., Murata M., Murayama SLewy body pathology involves the olfactory cells in Parkinson's disease and related disorders // Mov Disord, 2016. 31(1), 135-138. https://doi.org/10.1002/mds.26463
34. Sakakibara R., Kishi M., Ogawa E., Tateno F., Uchiyama T., Yamamoto T., Yamanishi T. Bladder, bowel, and sexual dysfunction in Parkinson's disease // Parkinsons Dis. 2011. 924605. https://doi.org/10.4061/2011/924605
35. Sveinbjornsdottir SThe clinical symptoms of Parkinson's disease // J Neurochem. 2016, 139 Suppl 1, 318-324. https://doi.org/10.1111/jnc.13691
36. Witjas T., Kaphan E., Azulay J. P., Blin O., Ceccaldi M., Pouget J., Poncet M., Chérif A. A. Nonmotor fluctuations in Parkinson's disease: frequent and disabling // Neurology, 2002, 59(3), 408-413. https://doi.org/10.1212/wnl.59.3.408
Көрген адамдардың саны: 556
Мақалалар санаты:
Біртума зерттеулер
Библиографиялық сілтемелер
Утегенова А.Б., Ермагамбетова А.П., Кабдрахманова Г.Б., Хамидулла А.А., Урашева Ж.У. Ақтөбе қаласының пациенттері мысалында Паркинсон ауруының моторлы емес белгілер // Ғылым және Денсаулық сақтау. 2024. 1(Т.26). Б. 38-45. doi 10.34689/SH.2024.26.1.005Ұқсас жариялымдар:
МЕДИЦИНАЛЫҚ УНИВЕРСИТЕТТЕРДІҢ ПРОФЕССОРЛЫҚ-ОҚЫТУШЫЛЫҚ ҚҰРАМЫ АРАСЫНДА DEPRESSION ANXIETY STRESS SCALE (DASS-21) САУАЛНАМАСЫНЫҢ ҚАЗАҚША НҰСҚАСЫН ВАЛИДИЗАЦИЯЛАУ: ПИЛОТТЫҚ ЗЕРТТЕУ
АУРУХАНАЛАРДА ЖАҢА ТЕХНОЛОГИЯЛАРДЫ ЕНГІЗУ: МЕДИЦИНАЛЫҚ МАМАННЫҢ ХАБАРДАРЛЫҒЫ
ЖОҒАРЫ МЕДИЦИНАЛЫҚ БІЛІМ БЕРУДІҢ БЕЙІМДЕЛУ ОРТАСЫН ҚҰРУ ЖАҒДАЙЫНДА ПСИХОМЕТРИЯЛЫҚ ТЕСТІЛЕУДІҢ БОЛЖАМДЫҚ МӘНІ
КОМПЬЮТЕРЛІК БАҒДАРЛАМА АРҚЫЛЫ НАҚТЫ ТАМАҚТАНУДЫ БАҒАЛАУ МҮМКІНДІКТЕРІ
АБАЙ ОБЛЫСЫ БОЙЫНША ХАЛЫҚ АРАСЫНДА СҮЙЕКТІҢ МИНЕРАЛДЫ ТЫҒЫЗДЫҒЫН АНЫҚТАУ БОЙЫНША ЗЕРТТЕУ ЖҮРГІЗУДІҢ БАСТАЛУЫ ЖАЙЫНДА