ЖЕДЕЛ ПАНКРЕАТИТПЕН АУЫРАТЫН НАУҚАСТАР ӨМІР СҮРУ САПАСЫНЫҢ МЕДИЦИНАЛЫҚ, ӘЛЕУМЕТТІК ЖӘНЕ ПСИХОЛОГИЯЛЫҚ АСПЕКТІЛЕРІ
Кіріспе. Жедел панкреатитпен ауыратын науқастар өмір сүру сапасы әртүрлі факторлар салдарынан нашарлауы мүмкін. Сондықтан да аурудың маңызды предикторлары мен этиологиялық факторларын анықтап, емнің және оңалтудың ұтымды жолдарын қолданып, науқастардың өмір сүру сапасын жақсартуға болады.
Зерттеу мақсаты. Жедел панкреатитпен ауыратын науқастардың өмір сүру сапасының медициналық, әлеуметтік және психологиялық сипаттамаларымен байланысын анықтау.
Зерттеу материалы және әдістері. Зерттеу дизайны – проспективті көлденең зерттеу. «Семей медицина университеті» КеАҚ университеттік госпиталінің хирургиялық бөлімінде 2022 – 2023 ж.ж. аралығында жедел панкреатитке орай емделген 157 науқастарға әлеуметтік сауалнама жүргізілді. Науқастардың медициналық, әлеуметтік сипаттамасын анықтау үшін арнайы сауалнама құрастырылды. Науқастардың өмір сүру сапасын бағалау үшін бейімделген SF-36 сауалнамасы қолданды. Науқастардағы күйзеліс, уайымшылдық, емге тұрақтылықты зерттеу үшін бейімделген стандартты сауалнамалар колданылды (Бектің күйзеліс шкаласы, Спилберг – Ханин сауалнамасы, «Комплаенттілік деңгейі» сауалнамасы). Зерттеу нәтижелерінің статистикалық сараптауы SPSS бағдарламасы 20.0 ұсынысын қолданып жүргізілді, p<0.05 болғанда нәтижелер статистикалық айқын саналды.
Нәтижелері. Жедел панкреатитпен ауыратын науқастардың өмір сүру сапасы «рөлдік физикалық қызмет» - 40,73±38,21, «рөлдік эмоциялық қызмет» - 44,11±39,6 көрсеткіштері бойынша нашарлауы, жайлы өмір бойынша орташадан төмен деңгейін айқындайды. Зерттеу нәтижелері бойынша науқастар денсаулықтарының физикалық және психологиялық компоненттерінің айтарлықтай нашарлауы, өмір сүру сапасының жеке көрсеткіштеріне жасы, жынысы, әлеуметтік статусы, білім деңгейі, кері қылықтары, қосымша аурулары және психологиялық статусы әсері анықталды.
Қорытынды: Жедел панкреатитпен ауыратын науқастардың өмір сүру сапасы орта деңгейден төмен. Әйел жынысы, толық емес орта және орта білім, зейнеткерлік жас, мүгедектік, жұмыссыздық, спирттік ішімдікке әуестік, қосымша майлық гепатоз, өт – тас ауруы, семіздік, дуоденалды – гастралдық рефлюкспен жүретін гастрит, күйзеліс, уайымшылдық, емге тұрақтылықтың төмендеуі науқастардың өмір сүру сапасын айқын нашарлатады.
Асқар Ж. Ахметов1, https://orcid.org/0000-0001-9241-5294
Толқын А. Булегенов1, https://orcid.org/0000-0001-6145-9649
Мейірбек Ж. Аймағамбетов1, https://orcid.org/0000-0003-4699-8200
Назарбек Б. Омаров1, http://orcid.org/0000-0003-3262-1410
Владимир Б. Колядо2 http://orcid.org/0000-0002-7496-8052
Асель Ж. Байбусинова1, http://orcid.org/0000-0003-3447-6245
Алдияр Е. Масалов1, https://orcid.org/0000-0003-3386-1416
Саматбек Т. Абдрахманов1, https://orcid.org/0000-0002-4270-3498
Медет Ә. Әуенов1, https://orcid.org/0000-0002-1809-9091
1«Семей медицина университеті» КеАҚ, Семей қ., Қазақстан Республикасы;
2 Ресей Федерациясының Денсаулық сақтау министрлігінің «Алтай мемлекеттік медицина университеті» ЖБ ФМБББМ, Барнаул қ., Ресей Федерациясы.
1. Бримкулов Н.Н., Сенкевич Н.Ю., Калиева А.Д. Применение опросника SF-36 для оценки качества жизни // Центрально-азиатский медицинский журнал. 1998. № 4.5. С. 236-241.
2. Григорьева И.Н., Щербакова Л.В. и др. Качество жизни у пациентов с желчнокаменной болезнью, панкреатитом и метаболическим синдромом: сравнительные исследования // Медицинский алфавит. 2016. Т.3 №24. С. 34-39.
3. Кадыров Р.В., Асриян О.Б., Ковальчук С.А. Опросник «Уровень комплаентности». Владивосток: Мор. гос. ун-т, 2014. – 74 с.
4. Карелин А.А. Большая энциклопедия психологических тестов. М.: Эксмо, 2005. - 410 с.
5. Мальцева Л.А., Усенко Л.В., Люлько И.В. Острые панкреатиты: эпидемиология, патогенез, диагностика, организация лечения, хирургическое лечение, интенсивная терапия. М.: ГЭОТАР-Медиа, 2005. - 256 с.
6. Недашковский Э.В. Острый панкреатит. М.: ГЭОТАР-Медиа,2009. – 272 с.
7. Новик А.А., Ионова Т.И. Руководство по исследованию качества жизни в медицине. Под ред. Ю.Л. Шевченко. М.: «Олма-пресс», 2007. - 320 с.
8. Рязанова И.И., Бурчуладзе Н.Ш., Бебуришвили А.Г. Отдаленные результаты и качество жизни больных после хирургического лечения панкреонекроза // Вести Волгоградского ГМУ. 2007. №3. С. 68-72.
9. Тарабрина Н.В. Практикум по психологии посттравматического стресса. СПб: Питер, 2001.
10. Тарасенко В.С. Качество жизни и отдаленные результаты лечения больных с острым панкреатитом. Дисс.канд.мед.наук. - Саратов, 2007. 138 с.
11. Шаповальянц С.Г., Мыльников А.Г., Орлов С.Ю. и др. Диагностика и лечение острого билиарного панкреатита // Анналы хирургической гепатологии. – 2009. – Т. 14, № 1. – С. 29-34.
12. Ямлиханова А.Ю. Основные факторы риска и качество жизни больных с острым и хроническим панкреатитом. Дисс. канд. мед. наук. – Новосибирск, 2010. – 165 с.
13. Abu Нilal М., Armstrong Т. Тhе impact of obesity on the course and outcome of acute pancreatitis // Obes. Surg. 2008;18(3):326-328.
14. Carpiniello В., Pinna F., Pillai G., et al. Psychiatric comorbidity and quality of life in obese patients. Results from а case-control study // Int. J. Psychiatry Med. 2009. 39(1):63-78.)
15. Cinquepalmi L., Boni L., Dionigi G., et al. Long-term results and quality of life of patients undergoing sequential surgical treatment for severe acute pancreatitis complicated bу infected pancreatic necrosis // Surg. Infect (Larchmt). 2006. 7. Suppl.2:S113-116.
16. De Waele В., Vanmierlo В., Van Nieuwenhove У., Delvaux G. Impact of body overweight and class I, П and Ш obesity on the outcome of acute biliary pancreatitis // Pancreas. 2006. 32(4):343-345.
17. Halonen К.I., Pettila V., Leppaniemi А.К. Long-term health-related quality of life in survivors of severe acute pancreatitis // Intensive Care Med. 2003. 29(5):782-786.
18. Hochman D., Louie В., Bailey R. Determination ofpatient quality oflife following severe acute pancreatitis // Can. J. Surg. 2006. 49(2):101-6.
19. Lien Н.Н., Huang С.С., Wang Р.С. et al. Validation assessment of the Chinese (Taiwan) version ofthe Gastrointestinal Quality of Life Index for patients with symptomatic gallstone disease. J Laparoendosc // Adv. Surg. Tech. А. 2007. 17(4):429-434.
20. Luo D., Lei R.Q., Xu Z.W. et al. Long-term outcome and health-related quality oflife in survivors of severe acute pancreatitis // Zhonghua Wai Ке Za Zhi. 2007. 45(11):742-745.
21. Mond J.M., Baune В.Т. Overweight, medical comorЬidity and health-related quality of life in а community sample of women and men // Obesity (Silver Spring).2009.17(8):1627-1634.)
22. Pender J.R., Pories W.J. Epidemiology of obesity in the United States // Gastroenterol Clin North Ат. 2005. 4(1):1-7.
23. Reszetow J., Нас S., Dobrowolski S., et al. Biliary versus alcohol-related infected pancreatic necrosis: similarities and differences in the follow-up // Pancreas.-2007. 35(3):267-272.
24. Yang S.J., Chen J., Phillips A.R. et al. Predictors of severe and critical acute pancreatitis: a systematic review // Dig Liver Dis 2014. 46:446.
25. Ware J.E., Kosinski М., Keller S.D. SF-36 physical and mental health summury scales: user's manual. Boston (МА): Тhе Health Institute, New England Medical Center, 1994, 211р.
References:
1. Brimkulov N.N., Senkevich N.Ju., Kalieva A.D. Primenenie oprosnika SF-36 dlya otsenki kachestva zhizni [Application of the SF-36 questionnaire to assess quality of life]. Central'no-aziatskii meditsinskii zhurnal [Central Asian Medical Journal]. 1998. № 4.5. pp. 236-241. [in Russian]
2. Grigor'eva I.N., Shherbakova L.V., Romanova T.I. et al. Kachestvo zhizni u patsientov s zhelchnokamennoi bolezn'yu, pankreatitom i metabolicheskim sindromom: sravnitel'nye issledovaniya [Quality of life in patients with cholelithiasis, pancreatitis and metabolic syndrome: comparative studies]. Meditsinskii alfavit [Medical alphabet]. 2016. T.3 №24. pp. 34-39. [in Russian]
3. Kadyrov R.V., Asrijan O.B., Koval'chuk S.A. Oprosnik «Uroven' komplaentnosti» [Questionnaire “Level of Compliance”]. Vladivostok: Mor. gos. un-t [Vladivostok: Marine. state university], 2014. – 74 p. [in Russian]
4. Karelin A.A. Bol'shaya entsiklopediya psikhologicheskikh testov [Large encyclopedia of psychological tests]. M.: Jeksmo, 2005. – 410 p.
5. Mal'ceva L.A., Usenko L.V., Ljul'ko I.V. Ostrye pankreatity: epidemiologiya, patogenez, diagnostika, organizatsiya lecheniya, khirurgicheskoe lechenie, intensivnaya terapiya [Acute pancreatitis: epidemiology, pathogenesis, diagnosis, organization of treatment, surgical treatment, intensive care]. M.: GEOTAR -Media, 2005. - 256 s. [in Russian]
6. Nedashkovskij Je.V. Ostryi pankreatit [Acute pancreatitis]. M.: GEOTAR Media, 2009. 272 p. [in Russian]
7. Novik A.A., Ionova T.I. Rukovodstvo po issledovaniu kachestva zhizni v medicine. Pod red. Ju.L. Shevchenko [Guidelines for Quality of Life Research in Medicine Ed. Yu.L. Shevchenko]. M.:«Olma-press», 2007. - 320 p. [in Russian]
8. Rjazanova I.I., Burchuladze N.Sh., Beburishvili A.G. Otdalennye rezul'taty i kachestvo zhizni bol'nykh posle khirurgicheskogo lecheniya pankreonekroza [Long-term results and quality of life of patients after surgical treatment of pancreatic necrosis]. Vesti Volgogradskogo GMU [News from Volgograd State Medical University]. 2007. №3. pp. 68-72. [in Russian]
9. Tarabrina N. V. Praktikum po psikhologii posttravmaticheskogo stressa [Workshop on the psychology of post-traumatic stress]. SPb: Piter, 2001. [in Russian]
10. Tarasenko V.S. Kachestvo zhizni i otdalennye rezul'taty lecheniya bol'nykh s ostrym pankreatitom [Quality of life and long-term results of treatment of patients with acute pancreatitis]. Diss.kand.med.nauk. – Saratov, 2007. 138 s. [in Russian]
11. Shapoval'janc S.G., Myl'nikov A.G., Orlov S.Ju. i dr.. Diagnostika i lechenie ostrogo biliarnogo pankreatita [Diagnosis and treatment of acute biliary pancreatitis] // Annaly khirurgicheskoi gepatologii [Annals of Surgical Hepatology]. 2009. T. 14, № 1. pp. 29-34. [in Russian]
12. Jamlihanova A.Ju. Osnovnye faktory riska i kachestvo zhizni bol'nykh s ostrym i khronicheskim pankreatitom [Main risk factors and quality of life of patients with acute and chronic pancreatitis]. Diss. kand. med. nauk. – Novosibirsk, 2010. – 165 p. [in Russian]
Көрген адамдардың саны: 310
Мақалалар санаты:
Біртума зерттеулер
Библиографиялық сілтемелер
Ахметов А.Ж., Булегенов Т.А., Аймагамбетов М.Ж., Омаров Н.Б., Колядо В.Б., Байбусинова А.Ж., Масалов А.Е., Абдрахманов С.Т., Әуенов М.Ә. Жедел панкреатитпен ауыратын науқастар өмір сүру сапасының медициналық, әлеуметтік және психологиялық аспектілері // Ғылым және Денсаулық сақтау. 2024. Т.26 (2). Б. 36-44. doi 10.34689/SH.2024.26.2.005Ұқсас жариялымдар:
МЕДИЦИНАЛЫҚ УНИВЕРСИТЕТТЕРДІҢ ПРОФЕССОРЛЫҚ-ОҚЫТУШЫЛЫҚ ҚҰРАМЫ АРАСЫНДА DEPRESSION ANXIETY STRESS SCALE (DASS-21) САУАЛНАМАСЫНЫҢ ҚАЗАҚША НҰСҚАСЫН ВАЛИДИЗАЦИЯЛАУ: ПИЛОТТЫҚ ЗЕРТТЕУ
АУРУХАНАЛАРДА ЖАҢА ТЕХНОЛОГИЯЛАРДЫ ЕНГІЗУ: МЕДИЦИНАЛЫҚ МАМАННЫҢ ХАБАРДАРЛЫҒЫ
ЖОҒАРЫ МЕДИЦИНАЛЫҚ БІЛІМ БЕРУДІҢ БЕЙІМДЕЛУ ОРТАСЫН ҚҰРУ ЖАҒДАЙЫНДА ПСИХОМЕТРИЯЛЫҚ ТЕСТІЛЕУДІҢ БОЛЖАМДЫҚ МӘНІ
КОМПЬЮТЕРЛІК БАҒДАРЛАМА АРҚЫЛЫ НАҚТЫ ТАМАҚТАНУДЫ БАҒАЛАУ МҮМКІНДІКТЕРІ
АБАЙ ОБЛЫСЫ БОЙЫНША ХАЛЫҚ АРАСЫНДА СҮЙЕКТІҢ МИНЕРАЛДЫ ТЫҒЫЗДЫҒЫН АНЫҚТАУ БОЙЫНША ЗЕРТТЕУ ЖҮРГІЗУДІҢ БАСТАЛУЫ ЖАЙЫНДА