АЛМАТЫ ҚАЛАСЫНДА СОЗЫЛМАЛЫ ЖҮРЕК ЖЕТКІЛІКСІЗДІГІНЕН СЫРҚАТТАНУШЫЛЫҚ ЖӘНЕ ӨЛІМ-ЖІТІМ ҮРДІСТЕРІ
Кіріспе. Жүрек жеткіліксіздігі (ЖЖ) денсаулық сақтау саласында, әсіресе халықтың өмір сүру ұзақтығы мен қартаюының артуы жағдайында маңызды мәселе болып табылады. Еуропалық кардиология қоғамы ұсынған деректер 2019 жылы әр түрлі елдерде айырмашылықтары бар 1000 адамға шаққанда 17 жағдайды құрайтын ЖЖ орташа таралуын көрсетеді. Қазақстанда жүрек-қан тамырлары ауруларының саны да артып келеді.
Бұл зерттеудің мақсаты Алматы қаласында созылмалы жүрек жеткіліксіздігінен (СЖЖ) болатын аурулардың жиілігін және өлім-жітім деңгейін талдау болып табылады.
Зерттеу әдістері. Ретроспективті зерттеу жүргізілді. Біз денсаулық сақтауды дамытудың Ұлттық ғылыми орталығы, Алматы қаласындағы филиал ұсынған деректер негізінде 2013-2022 жылдар аралығында Алматы қаласында СЖЖ-нен сырқаттанушылық пен өлімді талдадық. Excel-дегі TREND функциясын қолдана отырып, келесі бес жыл ішінде СЖЖ-нен болатын өлім-жітімді болжау жүргізілді. Уақыт өте келе жылдамдықтың тұрақты пайыздық өзгеруін талдау үшін біз табиғи логарифмдік сызықтық модельді қолдандық. 0,05-тен төмен p мәні статистикалық маңызды болып саналады.
Нәтижелері. 2013 жылдан 2023 жылға дейін Алматы қаласында СЖЖ-нен сырқаттанушылық пен өлім-жітімді зерттеу барысында сырқаттанушылықтың 9885-тен 15332 жағдайға дейін өсуі анықталып, 2015 жылы 7748-ге дейін төмендеу шыңына жетті. Ал өлім көрсеткіші 100 000 тұрғынға шаққанда 6,5-тен 3,0-ге дейін төмендеді. Алдағы бес жылға арналған болжам аурудың одан әрі жоғарылау ықтималдығын көрсетеді. Жүрек жеткіліксіздігі бар диспансерлік есепте тұрған пациенттердің саны 232-ден 7160-қа дейін өсті, 2027 жылға қарай одан әрі өсу күтілуде. Емделген жағдайлардың өсуі де байқалады.
Қортынды. Алдағы бес жылда СЖЖ-нен сырқаттанушылық пен өлім-жітімнің одан әрі өсуі болжанып отыр, бұл СЖЖ-мен ауыратын науқастардың өмір сүру сапасын жақсарту үшін көпсалалы топтар мен науқасқа бағдарланған көмек принциптерінің қатысуымен кардиореабилитациялық бағдарламаларды енгізу қажеттігін атап көрсетеді. Қауіп факторларын азайту бойынша жұмыс алкогольді тұтыну, темекі шегу, және тамақтануды жақсарту сияқты, барлық мүдделі тараптардың қатысуымен көрсеткіштердің жақсаруына ықпал етеді.
Ануар Д. Ахметжан1, https://orcid.org/0009-0009-7451-9706
Нурсултан Жакып1, https://orcid.org/0009-0007-5941-5824
Камила М. Файзуллина1, https://orcid.org/0000-0002-2031-9444
Диана Ж. Досбаева2 https://orcid.org/0009-0004-2896-0449
Назгуль С. Ахтаева1, https://orcid.org/0000-0002-0835-9814
Азиза М. Имаматдинова1, https://orcid.org/0000-0003-2233-4522
1 «С.Ж. Асфендияров атындағы Қазақ Ұлттық Медицина университеті» КЕАҚ,
Алматы қ., Қазақстан Республикасы.
2 «ҚДСЖМ» Қазақстандық медициналық университеті, Алматы қ., Қазақстан Республикасы.
1. Bellanca L., Linden S., Farmer R. Incidence and prevalence of heart failure in England: a descriptive analysis of linked primary and secondary care data - the PULSE study. BMC Cardiovasc Disord. 2023 Jul 26; 23(1):374. doi: 10.1186/s12872-023-03337-1.
2. Chou P.L., Lin P.C., Lin C.C., Lee H.C., Huang Y.T. Trends and Changes in Intensive Care Use for Patients with Heart Failure in the Last Month of Life. Inquiry. 2024 Jan-Dec; 61:469580241239143. doi: 10.1177/00469580241239143.
3. Coats A.J.S. Ageing, demographics, and heart failure. Eur Heart J Suppl. 2019 Dec;21(Suppl L):L4-L7. doi: 10.1093/eurheartj/suz235. Epub 2019 Dec 23.
4. Cook C., Cole G., Asaria P., Jabbour R., Francis D.P. The annual global economic burden of heart failure. Int J Cardiol. 2014 Feb 15;171(3):368-76. doi: 10.1016/j.ijcard.2013.12.028. Epub 2013 Dec 22.
5. Diseases Management Programs Development and Implementation http://www.csih.org/en/projects/dmp-kazakhstan Implementation completion and results report 4883-KZ, Report No: ICR00003816, December 28, 2017, http://documents.worldbank.org/curated/en/823341515169244215/pdf/Implementation-Completion-and-Results-Report-ICR-Document-P101928-2017-12-28-16-26-01022018.pdf.
6. Dunlay S.M., Roger V.L., Redfield M.M. Epidemiology of heart failure with preserved ejection fraction. Nat Rev Cardiol. 2017 Oct;14(10):591-602. doi: 10.1038/nrcardio.2017.65. Epub 2017 May 11.
7. Janssen D.J.A., Johnson M.J., Spruit M.A. Palliative care needs assessment in chronic heart failure. Curr Opin Support Palliat Care. 2018 Mar;12(1):25-31. doi: 10.1097/SPC.0000000000000317.
8. Jauho M. The North Karelia Project (1972-1997) and the Origins of the Community Approach to Cardiovascular Disease Prevention. Am J Public Health. 2021 May; 111(5):890-895. doi: 10.2105/AJPH.2020.306016. Epub 2021 Mar 18.
9. Junusbekova G., Tundybayeva M., Akhtaeva N., Kosherbayeva L. Recent Trends in Cardiovascular Disease Mortality in Kazakhstan. Vasc Health Risk Manag. 2023 Aug 23;19:519-526. doi: 10.2147/VHRM.S417693.
10. Isath A., Malik A., Bandyopadhyay D., Goel A., Hajra A., Dhand A., Lanier G.M., Fonarow G.C., Lavie C.J., Gass A.L. COVID-19, Heart Failure Hospitalizations, and Outcomes: A Nationwide Analysis. Curr Probl Cardiol. 2023 Apr;48(4):101541. doi: 10.1016/j.cpcardiol.2022.101541.
11. Linden S., Gollop N.D., Farmer R. Resource utilisation and outcomes of people with heart failure in England: a descriptive analysis of linked primary and secondary care data - the PULSE study. Open Heart. 2023 Dec 9;10(2):e002467. doi: 10.1136/openhrt-2023-002467.
12. Mukasheva G., Abenova M., Shaltynov A., Tsigengage O., Mussabekova Z., Bulegenov T., Shalgumbaeva G., Semenova Y. Incidence and Mortality of Cardiovascular Disease in the Republic of Kazakhstan: 2004-2017. Iran J Public Health. 2022 Apr;51(4):821-830. doi: 10.18502/ijph.v51i4.9243
13. Niessen L.W., Squire S.B. Universal health coverage and chronic conditions. Lancet Glob Health. 2019 Oct;7(10):e1290-e1292. doi: 10.1016/S2214-109X(19)30366-3. Epub 2019 Aug 30.
14. Ong S.C., Low J.Z. Financial burden of heart failure in Malaysia: A perspective from the public healthcare system. PLoS One. 2023 Jul 5;18(7):e0288035. doi: 10.1371/journal.pone.0288035.
15. Reyes EB, Ha JW, Firdaus I et al. Heart failure across Asia: same healthcare burden but differences in organization of care. Int J Cardiol. 2016; 223:163–7. doi: 10.1016/j.ijcard.2016.07.256.
16. Savarese G., Becher P.M., Lund L.H., Seferovic P., Rosano G.M.C., Coats A.J.S. Global burden of heart failure: a comprehensive and updated review of epidemiology. Cardiovasc Res. 2023 Jan 18;118(17):3272-3287. doi: 10.1093/cvr/cvac013. Erratum in: Cardiovasc Res. 2023 Jun 13;119(6):1453.
17. Seferovic P.M., Vardas P., Jankowska E.A. et al. The Heart Failure Association atlas: heart failure epidemiology and management statistics 2019. Eur J Heart Fail. 2021;23:906–14. doi: 10.1002/ejhf.2143
18. Shafie A.A., Tan Y.P., Ng C.H. Systematic review of economic burden of heart failure. Heart Fail Rev. 2018 Jan;23(1):131-145. doi: 10.1007/s10741-017-9661-0.
19. Shrestha J., Done S. An overview of chronic heart failure. Nurs Stand. 2023 Aug 2;38(8):43-49. doi: 10.7748/ns.2023.e12049. Epub 2023 Jul 3.
20. The Center for Primary Health Care of the World Health Organization (Kazakhstan) https://www.who.int/europe/teams/centre-for-primary-health-care-(kaz)/who-phc-demonstration-platform
21. Tsao C.W., Lyass A., Enserro D., Larson M.G., Ho J.E., Kizer J.R., Gottdiener J.S., Psaty B.M., Vasan R.S. Temporal Trends in the Incidence of and Mortality Associated With Heart Failure With Preserved and Reduced Ejection Fraction. JACC Heart Fail. 2018 Aug;6(8):678-685. doi: 10.1016/j.jchf.2018.03.006. Epub 2018 Jul 11.
22. Virani S.S., Alonso A., Aparicio H.J. et al. Heart disease and stroke statistics – 2021 update: a report from the American Heart Association. Circulation. 2021; 143:e254–743. doi:10.1161/CIR.0000000000000950.
Көрген адамдардың саны: 236
Мақалалар санаты:
Біртума зерттеулер
Библиографиялық сілтемелер
Ахметжан А.Д., Жакып Н., Файзуллина К.М., Досбаева Д.Ж., Ахтаева Н.С., Имаматдинова А.М. Алматы қаласында созылмалы жүрек жеткіліксіздігінен сырқаттанушылық және өлім-жітім үрдістері // Ғылым және Денсаулық сақтау. 2024. Т.26 (2). pp. 53-59. doi 10.34689/SH.2024.26.2.007Ұқсас жариялымдар:
МЕДИЦИНАЛЫҚ УНИВЕРСИТЕТТЕРДІҢ ПРОФЕССОРЛЫҚ-ОҚЫТУШЫЛЫҚ ҚҰРАМЫ АРАСЫНДА DEPRESSION ANXIETY STRESS SCALE (DASS-21) САУАЛНАМАСЫНЫҢ ҚАЗАҚША НҰСҚАСЫН ВАЛИДИЗАЦИЯЛАУ: ПИЛОТТЫҚ ЗЕРТТЕУ
АУРУХАНАЛАРДА ЖАҢА ТЕХНОЛОГИЯЛАРДЫ ЕНГІЗУ: МЕДИЦИНАЛЫҚ МАМАННЫҢ ХАБАРДАРЛЫҒЫ
ЖОҒАРЫ МЕДИЦИНАЛЫҚ БІЛІМ БЕРУДІҢ БЕЙІМДЕЛУ ОРТАСЫН ҚҰРУ ЖАҒДАЙЫНДА ПСИХОМЕТРИЯЛЫҚ ТЕСТІЛЕУДІҢ БОЛЖАМДЫҚ МӘНІ
КОМПЬЮТЕРЛІК БАҒДАРЛАМА АРҚЫЛЫ НАҚТЫ ТАМАҚТАНУДЫ БАҒАЛАУ МҮМКІНДІКТЕРІ
АБАЙ ОБЛЫСЫ БОЙЫНША ХАЛЫҚ АРАСЫНДА СҮЙЕКТІҢ МИНЕРАЛДЫ ТЫҒЫЗДЫҒЫН АНЫҚТАУ БОЙЫНША ЗЕРТТЕУ ЖҮРГІЗУДІҢ БАСТАЛУЫ ЖАЙЫНДА